Lập lại trật tự thị trường vàng

Chấn chỉnh kịp thời những biến động bất thường

Chỉ trong vòng hai tuần cuối tháng 8 và đầu tháng 9, giá vàng miếng SJC đã tăng gần 10 triệu đồng mỗi lượng, đưa mức bán ra lên tới hơn 135 triệu đồng/lượng – mức cao nhất từ trước tới nay. Có doanh nghiệp phía Nam thậm chí niêm yết giá bán ra 136 triệu đồng/lượng, tạo khoảng cách với giá vàng thế giới lên tới 20 triệu đồng/lượng.

Người dân xếp hàng mua, bán vàng tại Hà Nội

Sự chênh lệch quá lớn này khiến người dân đổ xô mua vàng bất chấp giá cao, hình ảnh xếp hàng dài tại các cửa hàng ở Hà Nội và TP.HCM tái diễn sau nhiều năm. Có người đến từ đêm hôm trước để chờ mua, trong khi không ít cửa hàng buộc phải tạm ngừng giao dịch trong vài giờ để cập nhật bảng giá. Thực tế ấy cho thấy vàng không chỉ là một kênh đầu tư, mà còn trở thành nơi trú ẩn khi người dân lo ngại đồng tiền mất giá.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, chỉ số giá vàng tháng 8 đã tăng 1,2% so với tháng trước và gần 49% so với cùng kỳ năm 2024. Tính chung tám tháng đầu năm 2025, giá vàng tăng hơn 40%, còn nếu tính từ đầu năm đến nay thì mức tăng đã vượt 60%. Đây là con số bất thường, gây sức ép lên điều hành kinh tế vĩ mô.

Khi vàng tăng nóng, tác động không chỉ dừng ở những giao dịch trên thị trường. Giá vàng cao khiến người dân và doanh nghiệp lo ngại đồng nội tệ mất giá, dẫn tới tâm lý găm giữ tài sản bằng vàng thay vì gửi tiết kiệm hay đầu tư sản xuất. Nếu xu hướng này kéo dài, dòng vốn có thể chảy khỏi lĩnh vực sản xuất – kinh doanh, làm giảm động lực tăng trưởng. Cùng với đó, chênh lệch quá lớn giữa giá vàng trong nước và quốc tế dễ kích thích hoạt động đầu cơ, thậm chí buôn lậu vàng qua biên giới, gây khó khăn cho công tác quản lý ngoại hối.

Kinh nghiệm từ các giai đoạn trước cho thấy, mỗi khi vàng tăng mạnh bất thường, lạm phát và tỷ giá đều chịu tác động. Người dân bị cuốn vào tâm lý đám đông dễ rơi vào “cơn sốt ảo”, vừa thiệt hại về tài chính, vừa làm thị trường thêm rối loạn.

Bởi vậy, việc Thủ tướng yêu cầu xử lý nghiêm hành vi găm hàng, thao túng, đội giá là bước đi cần thiết để lập lại kỷ cương. Ngân hàng Nhà nước đã được giao trách nhiệm điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt, giữ ổn định lãi suất và tỷ giá, đồng thời kiểm soát dòng tín dụng để ngăn chặn việc vay vốn đầu cơ vàng. Thanh tra Ngân hàng Nhà nước phải vào cuộc quyết liệt; nếu cần, Thanh tra Chính phủ cũng sẽ tham gia để tăng tính răn đe và hiệu quả giám sát.

Chỉ đạo này không chỉ nhằm hạ nhiệt thị trường trước mắt, mà còn là thông điệp quan trọng: Nhà nước khẳng định vai trò kiểm soát, bảo vệ lợi ích hợp pháp của người dân, giữ ổn định vĩ mô, không để vàng trở thành tâm điểm gây bất ổn.

Phá bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng

Trước biến động của giá vàng, ngày 26.8.2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Nghị định có hiệu lực từ 10.10.2025, chính thức chấm dứt cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng. Đây được coi là một bước ngoặt quan trọng đối với thị trường vàng Việt Nam sau hơn một thập kỷ vận hành trong khuôn khổ cũ.

Xóa bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng nói riêng, sản xuất, kinh doanh vàng nói chung

Tại họp báo Chính phủ chiều 6.9, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Thanh Hà khẳng định: theo Nghị định 232, Ngân hàng Nhà nước sẽ cấp phép cho các doanh nghiệp và ngân hàng thương mại đủ điều kiện tham gia sản xuất, kinh doanh vàng miếng, cùng với sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ. Việc thành lập doanh nghiệp vẫn phải tuân thủ Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp và các quy định pháp luật liên quan.

Đặc biệt, Khoản 7, Điều 1 của Nghị định 232 quy định rõ điều kiện để doanh nghiệp và ngân hàng thương mại được xem xét cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng; hồ sơ, thủ tục cụ thể sẽ do Thống đốc Ngân hàng Nhà nước ban hành.

Theo Phó Thống đốc, Ngân hàng Nhà nước đang khẩn trương hoàn thiện các văn bản hướng dẫn thi hành để bảo đảm nghị định được triển khai đúng tiến độ. Các văn bản này sẽ được thiết kế theo hướng công khai, minh bạch, giảm chi phí, tiết kiệm thời gian cho doanh nghiệp, phù hợp với chủ trương cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Bên cạnh đó, NHNN sẽ phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an, Thanh tra Chính phủ và các cơ quan chức năng để triển khai chỉ đạo của Thủ tướng, bảo đảm thị trường vàng tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Thanh Hà trả lời về vấn đề kinh doanh vàng

Việc phá bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng được kỳ vọng sẽ tạo thêm nguồn cung, khuyến khích cạnh tranh lành mạnh, từ đó thu hẹp chênh lệch giá trong nước và thế giới. Đây là thay đổi mang tính nền tảng, giúp thị trường vàng minh bạch hơn, giảm nguy cơ bị thao túng, đồng thời tăng hiệu quả trong điều hành vĩ mô.

Sự kết hợp giữa giải pháp ngắn hạn và cải cách dài hạn cho thấy cách tiếp cận toàn diện của Chính phủ. Trước mắt, việc kiểm tra, xử lý nghiêm hành vi vi phạm sẽ làm dịu bớt tình trạng khan hiếm giả và những cơn sốt vàng cục bộ. Về lâu dài, Nghị định 232 mở ra cơ chế cạnh tranh mới, giúp thị trường vận hành theo quy luật cung – cầu, giảm phụ thuộc vào một thương hiệu duy nhất và tăng cường minh bạch.

Ở góc độ xã hội, một thị trường vàng ổn định sẽ giúp người dân tránh được những rủi ro do chạy theo tâm lý đám đông. Ở tầm vĩ mô, sự minh bạch và cạnh tranh sẽ hỗ trợ điều hành tiền tệ, giúp lạm phát và tỷ giá bớt chịu sức ép từ những cú sốc vàng. Ở khía cạnh quản trị, đây cũng là bước đi thể hiện quyết tâm cải cách thể chế, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi hơn và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

HOÀNG HƯƠNG