Lấy 'xây' làm gốc, lấy 'phòng' làm chính

1. Thực tiễn đã chứng minh rằng: Chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực không kìm hãm mà thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Niềm tin xã hội được củng cố, kỷ cương được giữ vững, môi trường đầu tư, kinh doanh ngày càng minh bạch hơn. Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa “xây” và “chống”, trong đó lấy “xây” làm nền tảng, không chỉ là phương châm trong phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, mà trở thành triết lý hành động xuyên suốt của công cuộc xây dựng chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị hiện nay. Đó chính là con đường bền vững để đất nước phát triển nhanh, vững chắc hơn, dựa trên nền tảng liêm chính, kỷ cương và niềm tin của nhân dân.

Trong nhiệm kỳ Đại hội XIII, công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đã đạt được kết quả quan trọng, hàng loạt vụ án lớn được đưa ra ánh sáng hay những con số xử lý kỷ luật cán bộ, đảng viên vi phạm pháp luật chưa từng có trong tiền lệ. Điều quan trọng hơn, từ thực tiễn ấy đã hình thành nhận thức có tính chiến lược: Muốn đẩy lùi “giặc nội xâm” một cách căn cơ, hiệu quả thì không thể chỉ trông chờ vào xử lý vi phạm, mà phải lấy “xây” làm nền tảng, lấy “phòng” làm giải pháp chính, cơ bản và lâu dài. Nói cách khác, nếu chỉ tập trung vào công tác xử lý sau khi vi phạm đã xảy ra, thì đó vẫn chỉ là cách làm tốn kém nguồn lực xã hội, gây tổn thất niềm tin của nhân dân và không thể ngăn chặn tận gốc mối nguy hại của đất nước. Bởi vậy, việc Đảng xác định rõ phương châm: Kết hợp chặt chẽ giữa “xây” và “chống”, trong đó “xây” là gốc, là chính.

Nhìn thẳng vào sự thật, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực không phải là hiện tượng ngẫu nhiên. Qua các vụ án, vụ việc nghiêm trọng thời gian qua, có thể thấy rõ căn nguyên sâu xa bắt nguồn từ sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên, kết hợp với những sơ hở, bất cập của thể chế và sự thiếu chặt chẽ trong kiểm soát quyền lực.

Không ít vụ việc còn cho thấy sự cấu kết tinh vi giữa cán bộ thoái hóa, biến chất với doanh nghiệp, hình thành các “nhóm lợi ích” thao túng chính sách, trục lợi từ tài sản công. Trong bối cảnh ấy, nếu chỉ tập trung “chống”, tức phát hiện, điều tra, xử lý sau khi vi phạm đã xảy ra thì dù có quyết liệt đến đâu cũng chỉ là giải quyết phần ngọn. Cái giá phải trả luôn rất lớn: Tài sản nhà nước thất thoát, cán bộ vướng vòng lao lý, niềm tin xã hội bị giảm sút.

2. Vì sao “xây” phải là giải pháp chính? Là bởi, “xây” khác với “chống” ở chỗ nó tác động từ gốc, hạn chế thấp nhất nguyên nhân, điều kiện nảy sinh tham nhũng, tiêu cực. Giải pháp khởi nguồn của “ xây” cần bắt đầu từ nền móng thể chế chặt chẽ, tổ chức bộ máy tinh gọn, cơ chế kiểm soát quyền lực hiệu quả, và sâu xa hơn là xây dựng con người, xây dựng văn hóa liêm chính trong Đảng và bộ máy nhà nước.

Thực tiễn nhiệm kỳ qua cho thấy, khi tư duy phòng ngừa được đặt lên hàng đầu, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đã chuyển từ trạng thái “chạy theo xử lý” sang chủ động ngăn chặn. Đây là bước tiến rất quan trọng, thể hiện sự đổi mới trong nhận thức và phương thức lãnh đạo của Đảng.

Một trong những điểm nổi bật của nhiệm kỳ Đại hội XIII là hoàn thiện thể chế theo tư duy mới, lấy phòng ngừa làm trọng tâm. Nhiều quy định về quản lý tài chính công, đầu tư, đất đai, đấu thầu, công tác cán bộ… được sửa đổi theo hướng rõ thẩm quyền, rõ trách nhiệm, giảm tối đa “khoảng mờ, khoảng trống” trong thực thi công vụ.

Cùng với đó, chúng ta đã tiến hành cuộc cách mạng sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Việc giảm tầng nấc trung gian không chỉ giúp tiết kiệm nguồn lực rất lớn cho ngân sách, mà quan trọng hơn là loại bỏ những “điểm nghẽn quyền lực”. Bộ máy tinh gọn hơn, trách nhiệm cá nhân rõ hơn, quyền hạn đi kèm trách nhiệm giải trình, đó chính là “phòng xa” nhưng có hiệu quả lâu dài.

Nếu thể chế là khung, bộ máy là “hình hài”, thì cán bộ chính là nhân tố quan trọng của hệ thống chính trị. Nhận thức rõ điều đó, Đảng đã có nhiều đổi mới quan trọng trong công tác cán bộ, khâu “then chốt của then chốt”. Việc bố trí 100% Bí thư, Chủ tịch UBND cấp tỉnh, một số chức danh không phải người địa phương là bước đi có tính đột phá, nhằm hạn chế tình trạng cục bộ, khép kín và giúp phòng ngừa lợi ích nhóm.

Song song, việc xây dựng văn hóa liêm chính, từng bước cải cách chính sách tiền lương, chính sách đãi ngộ hướng tới mục tiêu căn bản: Làm cho cán bộ không muốn, không cần và không dám tham nhũng. Đây chính là chiều sâu của giải pháp “xây” mà Đảng, Nhà nước đã và đang hướng đến.

Lấy “xây” làm gốc, nhưng “chống” vẫn là mũi nhọn trực diện, có vai trò đặc biệt trong việc củng cố kỷ cương và niềm tin xã hội. Thời gian qua cũng cho thấy sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ của các cơ quan nội chính trong phát hiện, xử lý tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đã mang lại hiệu quả rõ nét. 174 cán bộ diện Trung ương quản lý đã bị xử lý kỷ luật, trong đó xử lý hình sự 66 cán bộ, kể cả đương chức và nghỉ hưu là minh chứng rõ ràng cho tinh thần “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”. Nhiều vụ án thu hồi tối đa, thậm chí 100% tài sản bị thất thoát; nhiều đối tượng bỏ trốn vẫn bị điều tra, truy nã, khởi tố, xét xử vắng mặt. Quan trọng hơn, qua mỗi vụ án, những thủ đoạn tham nhũng tinh vi, những “liên minh lợi ích” bị phơi bày, giúp xã hội nhận diện rõ hơn cơ chế vận hành của tham nhũng, tiêu cực để chủ động phòng ngừa.

Thực tiễn đã chứng minh đúng như khẳng định của Tổng Bí thư Tô Lâm: Chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực không kìm hãm mà thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội; xử lý cán bộ sai phạm không làm yếu Đảng, mà làm Đảng ta ngày càng mạnh hơn. Lấy “xây” làm gốc, lấy “phòng” làm chính không chỉ là phương châm trong phòng, chống tham nhũng mà đã trở thành triết lý hành động xuyên suốt của công cuộc xây dựng chỉnh đốn Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền và đổi mới quản trị quốc gia. Đó chính là con đường bền vững để quyền lực được trao đúng, dùng đúng, kiểm soát đúng, vì lợi ích của nhân dân và sự phát triển thịnh vượng của đất nước.

Bình Yên