Lệnh cấm sách nhiều cấp độ ở Mỹ là 'chưa từng có tiền lệ'

Ảnh: The Guardian.

PEN America, một trong những tổ chức phi lợi nhuận lớn nhất của Mỹ bảo vệ quyền tự do văn chương đã cảnh báo về lệnh cấm sách hiện tại ở Mỹ diễn ra ở nhiều cấp độ từ địa phương tới cấp liên bang.

Jonathan Friedman, người phụ trách chương trình tự do biểu đạt ở Mỹ tại PEN America, cho biết: "Điều chúng ta đang thấy hiện nay phản ánh nhiều điều diễn ra trong các giai đoạn lịch sử khác nhau, nhưng quy mô hiện tại thì chưa bao giờ diễn ra cùng một lúc".

Ông nói thêm: "Đó là lý do khiến khoảnh khắc này trở nên chưa từng có tiền lệ. Chúng ta đang chứng kiến lệnh cấm sách ở nhiều cấp độ, như luật pháp, hành động của các quan chức chính trị từ hội đồng trường học địa phương cho đến chính quyền liên bang. Tất cả đều cố gắng áp dụng biện pháp kiểm kiểm duyệt những nội dung có thể được giảng dạy trong trường học”.

Xuất phát từ cấp địa phương nhằm thu hút sự quan tâm của các cộng đồng nhỏ đến hoạt động giảng dạy tại các trường công lập vào năm 2020, làn sóng này cho tới nay đã leo thang thành một phong trào rộng rãi.

Nỗ lực cấm sách hiện đại có thể bắt nguồn từ phản ứng dữ dội đối với Dự án 1619, một tuyển tập báo chí của Nikole Hannah-Jones được xuất bản trên tờ New York Times, Friedman cho biết.

Dự án này nhằm mục đích định hình lại lịch sử Mỹ bằng cách tập trung câu chuyện xung quanh những đóng góp của người Mỹ gốc Phi trong việc xây dựng đất nước.

Ông Trump lập luận rằng tác phẩm này dạy học sinh "ghét chính đất nước của mình" và các nhà lập pháp Đảng Cộng hòa đã làm theo bằng cách tuyên bố sẽ cấm tác phẩm này trong trường học.

Kể từ đó, các chính trị gia cánh hữu đã sử dụng những nội dung họ gọi là văn học "phản Mỹ" làm chủ đề tranh cử, dấy lên nỗi sợ hãi về việc những cuốn sách sẽ đưa quá nhiều giá trị tiến bộ đến với học sinh.

Friedman cho biết: “Chúng tôi bắt đầu thấy nhiều chính trị gia tham gia vào hoạt động cấm sách ở cấp tiểu bang, tìm cách hỗ trợ các thành viên cộng đồng kiểm duyệt sách trong trường học. Bây giờ, vào năm 2025, chúng tôi thấy những nỗ lực này không chỉ tiếp tục ở cấp tiểu bang mà còn được thảo luận để triển khai ở cấp liên bang”.

PEN America đã theo dõi hơn 10.000 lệnh cấm sách ở trường công chỉ trong năm học 2023-2024. Dữ liệu được thu thập thông qua các bản tin, hồ sơ hội đồng nhà trường và sự theo dõi của cơ quan lập pháp.

Các đối tượng bị nhắm đến

Các lệnh cấm cho thấy những mục tiêu rõ ràng là các tác giả da màu, phụ nữ và các thành viên của cộng đồng LGBTQ+. Những cuốn sách giáo dục về chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, giới tính và lịch sử thường là mục tiêu của các nỗ lực kiểm duyệt.

Không có gì ngạc nhiên khi các tiểu bang thường ủng hộ đảng Cộng hòa cho thấy các trường hợp cấm sách cao hơn. Florida có số lượng lệnh cấm sách cao nhất trong năm qua, với 4.561 trường hợp sách bị cấm trên 33 trường của quận. Các đầu sách bị cấm bao gồm Beloved của Toni Morrison, Normal People của Sally Rooney và Slaughterhouse-Five của Kurt Vonnegut.

Ron DeSantis, thống đốc Florida, là người đi đầu trong việc cấm những cuốn sách không phù hợp với chương trình nghị sự chính trị của ông.

Friedman cho biết "Khi ai đó muốn giảm mức độ nghiêm trọng của lệnh cấm, họ sẽ không gọi tên nó. Thay vào đó, một cuốn sách có thể bị “bỏ” hoặc “rút” khỏi chương trình một cách thích hợp”. Trong khi đó, “toàn bộ nguyên tắc của giáo dục công là giáo dục không chịu ảnh hưởng của các hệ tư tưởng cụ thể nhằm kiểm duyệt những gì người khác có thể học và tiếp cận trong trường học”, Friedman nói thêm.

Khác biệt trong chương trình dạy tại lớp và thư viện trường

Friedman lập luận: Có một điều chưa được các hành động cấm sách giải thích rõ ràng, đó là sự khác biệt giữa lớp học và thư viện trường học. Chương trình giảng dạy trong lớp học được xây dựng dựa trên các hướng dẫn của tiểu bang, chuyên môn và sự thận trọng của các nhà giáo dục.

Tuy nhiên, các thư viện công cộng, bao gồm cả thư viện trường công, về mặt lịch sử là những không gian tự do để tiếp cận các ý tưởng phát triển thú vị.

Friedman cho biết: "Thư viện được coi là nơi mọi người có thể tiếp cận các ý tưởng và thông tin theo cách không bị cản trở, không bị kiểm duyệt. Vì vậy, chúng ta phải cân nhắc kỹ lưỡng khi quản lý thư viện so với lớp học”.

Minh Hoa