Lịch sử tỉnh Bắc Giang - điểm đến mới thu hút nhà đầu tư công nghệ

Bản đồ hành chính tỉnh Bắc Giang. (Ảnh: Cổng Thông tin Điện tử tỉnh Bắc Giang)

Bắc Giang là tỉnh trung du thuộc vùng Đông Bắc Bộ, nằm trong quy hoạch vùng Thủ đô Hà Nội.

Bắc Giang chiếm phần lớn diện tích của vùng Kinh Bắc xưa và có nền văn hóa phong phú, đặc trưng của Kinh Bắc, là một trong những cái nôi của dân ca quan họ với 23 làng quan họ cổ được UNESCO công nhận. Tỉnh lỵ là thành phố Bắc Giang, cách trung tâm thủ đô Hà Nội 50 km.

Vị trí địa lý

Bắc Giang nằm trên tuyến Hành lang kinh tế Lạng Sơn-Hà Nội-Thành phố Hồ Chí Minh-Mộc Bài (thuộc Hành lang xuyên Á Nam Ninh-Singapore), tiếp giáp với Thủ đô Hà Nội và các tỉnh Bắc Ninh, Hải Dương, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Thái Nguyên; liền kề "Tam giác kinh tế phát triển" Hà Nội-Hải Phòng Quảng Ninh.

Phía Đông giáp tỉnh Quảng Ninh. Phía Bắc giáp tỉnh Lạng Sơn. Phía Tây giáp tỉnh Thái Nguyên và thành phố Hà Nội. Phía Nam giáp tỉnh Bắc Ninh, tỉnh Hải Dương và tỉnh Quảng Ninh.

Tỉnh Bắc Giang có diện tích 3.895,89 km2. Và theo điều tra dân số tính đến 0h ngày 1/1/2024, dân số Bắc Giang có 1.952.690 người, với mật độ dân số 522 người/km2.

Lịch sử hình thành

Thời vua Hùng dựng nước Văn Lang liên bộ lạc, Bắc Giang thuộc bộ Võ Ninh. Đời Lý-Trần gọi là lộ Bắc Giang.

Đời Lê, đây là phủ Bắc Hà, năm 1822 đổi là phủ Thiên Phúc, đến đời Tự Đức là phủ Lạng Giang, phân phủ Lạng Giang và một phần phủ Đa Phúc.

Từ ngày 5/11/1889 đến ngày 9/9/1891 đã tồn tại tỉnh Lục Nam. Tỉnh Lục Nam gồm các huyện Bảo Lộc, Phượng Nhỡn, Lục Nam, Hữu Lũng (tách từ phủ Lạng Giang, tỉnh Bắc Ninh, ở bên tả ngạn sông Thương) và huyện Yên Bái (tách từ tỉnh Lạng Sơn).

Năm 1891 sau khi trả hai huyện Bảo Lộc và Phượng Nhỡn cho tỉnh Bắc Ninh, tỉnh Lục Nam bị xóa bỏ để nhập vào Đạo Quan binh I.

Tỉnh Bắc Giang được thành lập ngày 10/10/1895, tách từ tỉnh Bắc Ninh, bao gồm phủ Lạng Giang, phủ Đa Phúc và các huyện Kim Anh, Yên Dũng, Phượng Nhỡn, Việt Yên, Hiệp Hòa, Yên Thế và một số tổng nằm ở phía nam sông Lục Nam. Tỉnh lỵ là Phủ Lạng Thương (nay là thành phố Bắc Giang), công sứ đầu tiên là E. Quennec (1895-1910).

Năm 1896, phủ Đa Phúc và huyện Kim Anh được trả lại cho tỉnh Bắc Ninh.

Bản đồ tỉnh Bắc Giang năm 1900. (Ảnh: wikipedia)

Sau năm 1945, bỏ cấp phủ, gọi chung là huyện. Tổ chức hành chính trên địa bàn gồm thị xã Phủ Lạng Thương và 7 huyện là Hiệp Hòa, Hữu Lũng, Lạng Giang, Lục Ngạn, Việt Yên, Yên Dũng, Yên Thế.

Năm 1950, tỉnh Bắc Giang thuộc Liên khu Việt Bắc (1949-1956) và gồm 7 huyện là Hiệp Hòa, Lục Ngạn, Yên Thế, Lạng Giang, Việt Yên, Yên Dũng, Hữu Lũng.

Ngày 22/2/1955, huyện Sơn Động từ tỉnh Quảng Yên trả về tỉnh Bắc Giang.

Ngày 1/7/1956, khi thành lập Khu tự trị Việt Bắc, huyện Hữu Lũng sáp nhập vào tỉnh Lạng Sơn thuộc Khu tự trị Việt Bắc. Đồng thời, huyện Phú Bình thuộc tỉnh Thái Nguyên được nhập vào tỉnh Bắc Giang, nhưng đến ngày 15/6/1957 lại trả về tỉnh Thái Nguyên.

Ngày 21/1/1957, thành lập huyện Lục Nam từ một số xã của các huyện Yên Dũng, Lạng Giang, Lục Ngạn, Sơn Động và 3 xã của huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương.

Ngày 6/11/1957, chia huyện Yên Thế thành 2 huyện Yên Thế và Tân Yên.

Năm 1959, đổi tên thị xã Phủ Lạng Thương thành thị xã Bắc Giang.

Ngày 27/10/1962, Bắc Giang nhập với Bắc Ninh thành tỉnh Hà Bắc và đến ngày 1/1/1997 lại tách ra như cũ. Khi tách ra, tỉnh Bắc Giang có tỉnh lị là thị xã Bắc Giang và 9 huyện Hiệp Hòa, Lạng Giang, Lục Nam, Lục Ngạn, Sơn Động, Tân Yên, Việt Yên, Yên Dũng, Yên Thế.

Quảng trường trung tâm thành phố Bắc Giang năm 2021. (Ảnh: Danh Lam/TTXVN)

Năm 1963, sáp nhập xã Đèo Gia của huyện Sơn Động vào huyện Lục Ngạn. Cùng năm, sáp nhập xã Hữu Sản thuộc huyện Đình Lập của tỉnh Quảng Ninh (nay là tỉnh Lạng Sơn) vào huyện Sơn Động.

Năm 1964, thành lập xã Đa Mai thuộc thị xã Bắc Giang.

Năm 1967, thành lập thị trấn nông trường Yên Thế thuộc huyện Yên Thế và thị trấn nông trường Cam Bố Hạ thuộc huyện Lạng Giang.

Năm 1978, hợp nhất một số xã, thị trấn thuộc huyện Tân Yên.

Ngày 3/5/1985, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định 130-HĐBT về điều chỉnh địa giới các huyện Tiên Sơn, Quế Võ, Việt Yên, Lạng Giang và hai thị xã Bắc Ninh, Bắc Giang thuộc tỉnh Hà Bắc.

Năm 1991, thành lập thị trấn An Châu thuộc huyện Sơn Động.

Năm 1993, chia tách một số xã thuộc huyện Sơn Động.

Năm 1994, thành lập và đổi tên một số xã, phường thuộc các huyện Yên Thế, Yên Dũng và thị xã Bắc Giang.

Năm 1995, mở rộng thị trấn Chũ thuộc huyện Lục Ngạn.

Ngày 6/11/1996 tại kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa IX đã ra Quyết định phê chuẩn việc tái lập tỉnh Bắc Giang.

Ngày 1/1/1997, tỉnh Bắc Giang tái lập chính thức đi vào hoạt động. Tỉnh Bắc Giang có 10 đơn vị hành chính gồm thị xã Bắc Giang và 9 huyện Hiệp Hòa, Lạng Giang, Lục Nam, Lục Ngạn, Sơn Động, Tân Yên, Việt Yên, Yên Dũng, Yên Thế.

Năm 1997, thành lập thị trấn huyện lị thuộc các huyện Tân Yên, Lục Nam, Việt Yên, Lạng Giang.

Năm 1999, thành lập một số phường, xã thuộc thị xã Bắc Giang và huyện Yên Thế.

Năm 2003, thành lập một số thị trấn thuộc các huyện Tân Yên và Việt Yên.

Ngày 7/6/2005, chuyển thị xã Bắc Giang thành thành phố Bắc Giang.

Năm 2010, sáp nhập xã Dĩnh Trì thuộc huyện Lạng Giang; các xã Đồng Sơn, Song Khê, Tân Mỹ, Tân Tiến thuộc huyện Yên Dũng vào thành phố Bắc Giang.

Năm 2019, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã giai đoạn 2019-2021 thuộc toàn bộ 9 huyện của tỉnh Bắc Giang.

Năm 2022, thành lập thị trấn Phương Sơn thuộc huyện Lục Nam và thị trấn Bắc Lý thuộc huyện Hiệp Hòa.

Ngày 1/2/2024, chuyển huyện Việt Yên thành thị xã Việt Yên.

(Nguồn: Cổng Thông tin Điện tử tỉnh Bắc Giang)

Ngày 28/9/2024, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 1191/NQ-UBTVQH15 về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã của tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2023-2025 (nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1/1/2025). Theo đó, sáp nhập huyện Yên Dũng vào thành phố Bắc Giang; điều chỉnh một phần diện tích của huyện Sơn Động vào huyện Lục Ngạn; thành lập thị xã Chũ trên cơ sở điều chỉnh một phần của huyện Lục Ngạn.

Tỉnh Bắc Giang có 1 thành phố, 2 thị xã và 7 huyện như hiện nay.

Trong hơn 10 năm trở lại đây, Bắc Giang trở thành điểm đến lý tưởng của hàng loạt tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới, giúp kinh tế - xã hội của tỉnh bứt phá ngoạn mục, đồng thời góp phần thay đổi diện mạo đô thị, hướng tới chuẩn mực phát triển mang tầm quốc tế./.

(Vietnam+)