Liên hợp quốc cảnh báo tình trạng khẩn cấp với các đại dương

Rác thải nhựa đe dọa đời sống các loài động, thực vật dưới đại dương. Ảnh minh họa: Unsplash

Phát biểu tại phiên khai mạc, Tổng thư ký LHQ Antonio Guterres cảnh báo thế giới đang đương đầu với tình trạng khẩn cấp về đại dương khi các vùng biển đều rơi vào khủng hoảng. Phiên khai mạc có sự tham dự của hàng nghìn nhà hoạch định chính sách, chuyên gia và các bên quan tâm.

Thế giới loài người phụ thuộc vào các đại dương và tình trạng các hệ sinh thái đại dương nhưng các vùng biển đang chịu ảnh hưởng nặng nề của tình trạng biến đối khí hậu và ô nhiễm. Các đại dương là nơi sinh ra 50% khí oxy mà con người hít thở, cung cấp nguồn thực phẩm và dinh dưỡng thiết yếu cho hàng tỷ người mỗi ngày. Bao phủ khoảng 70% diện tích bề mặt Trái Đất, các đại dương cũng là nơi giúp xoa dịu những tác động của biến đổi khí hậu tới sự sống trên đất liền nhưng với một cái giá rất đắt. Các đại dương cũng hấp thụ khoảng 25% khí thải CO2 (ngay cả khi khí thải tăng tới 50% trong 60 năm qua) khiến nước biển bị acid hóa, đe dọa các chuỗi thức ăn trong lòng đại dương và làm giảm khả năng hấp thụ carbon của các đại dương. Ngoài ra, vì các đại dương cũng hấp thụ hơn 90% lượng nhiệt dư thừa từ tình trạng ấm lên toàn cầu, các đợt sóng nhiệt xuất hiện ngày càng nhiều trong lòng đại dương, khiến nhiều rạn san hô quý chết đi và gia tăng những vùng biển chết thiếu oxy.

Đại diện Charlotte de Fontaubert từ Ngân hàng thế giới (WB), cho rằng thế giới đang bắt đầu hiểu ra tình trạng biến đổi khí hậu có thể tàn phá các hệ sinh thái đại dương ở mức độ nào. Theo Chương tình Môi trường LHQ (UNEP), mọi thứ trở nên tồi tệ hơn do tình trạng xả thải gây ô nhiễm tiếp diễn không hồi kết, trong đó có rác thải nhựa. Theo báo cáo mới được Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế (OECD), dựa trên các xu hướng hiện nay, mức độ rác thải nhựa đổ ra các đại dương có thể tăng gần gấp 3 lên mức 1 tỷ tấn vào năm 2060. Ước tính, mỗi năm, hơn 1 triệu con chim biển và hơn 100.000 loài động vật có vú sống dưới biển chết do nuốt phải các hạt vi nhựa. Những hạt này đã được tìm thấy cả ở bên trong các lớp băng tại Bắc Cực và trong cơ thể của những loài cá sinh sống ở những tầng sâu nhất dưới đáy đại dương. Do đó, hội nghị lần này sẽ tập trung thảo luận về các giải pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa, từ các biện pháp tái sử dụng tới áp dụng hạn mức sản xuất nhựa toàn cầu.

Bên cạnh đó, vấn đề đánh bắt cá cũng sẽ là một trong những chủ đề thảo luận chính trong hội nghị kéo dài 5 ngày này. Theo nhà khoa học trưởng của tổ chức phi chính phủ Oceana có trụ sở tại Mỹ, Kathryn Matthews, ít nhất 1/3 trữ lượng cá tự nhiên đã bị khai thác quá mức và chưa đến 10% diện tích đại dương được bảo vệ. Các tàu đánh bắt cá bất hợp pháp vẫn ngang nhiên hoạt động tại nhiều vùng biển. Hội nghị lần này còn là cơ hội thúc đẩy một biên bản ghi nhớ chung liên quan đến hoạt động khai mỏ biển sâu để khai thác các kim loại hiếm. Các nhà khoa học cảnh báo thế giới hiện có rất ít hiểu biết về các hệ sinh thái biển sâu vốn rất dễ chịu tổn thương và có thể mất nhiều thập kỷ để khôi phục nếu bị tổn hại. Một vấn đề trọng tâm khác tại hội nghị là "thực phẩm xanh" (blue food), một khái niệm mới có ý nghĩa đảm bảo khai thác hải sản dưới mọi hình thức- khai thác tự nhiên hay nuôi trồng- cần phải đảm bảo tính bền vững và có trách nhiệm xã hội đi kèm.

Tham dự hội nghị lần này tại Lisbon có các bộ trưởng và một số nhà lãnh đạo các quốc gia, trong đó có Tổng thống Pháp Emmanuel Macron. Tuy đây không phải là phiên đàm phán chính thức nhưng các bên tham gia coi đây là cơ hội thúc đẩy một chương trình nghị sự tham vọng tại hai hội nghị thượng đỉnh quan trọng sẽ diễn ra vào cuối năm nay, gồm Hội nghị lần thứ 27 các bên tham gia công ước khung của LHQ về biến đổi khí hậu (COP27) diễn ra vào tháng 11 tại Ai Cập và sau đó là Hội nghị lần thứ 15 các bên tham gia công ước LHQ về đa dạng sinh học (COP15) sẽ diễn ra tại Montreal, Canada. Các đại dương vốn đã trở thành tâm điểm thảo luận để hoàn thành một hiệp ước toàn cầu nhằm ngăn chặn nguy cơ xảy ra tình trạng tuyệt chủng hàng loạt chưa từng thấy trong 65 triệu năm qua. Mục đích chính của hiệp ước là đưa 30% diện tích đất liền và đại dương vào diện các khu vực được bảo vệ.

Lê Ánh (TTXVN)