Liên Hợp Quốc kêu gọi Iran tuân thủ thỏa thuận hạt nhân JCPOA

Kỹ thuật viên làm việc tại một nhà máy hạt nhân của Iran - Ảnh: AFP

Ngày 4/1, Liên Hợp Quốc kêu gọi Iran tuân thủ thỏa thuận hạt nhân ký kết năm 2015 với Nhóm P5+1 (gồm 5 thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và Đức), sau khi quốc gia Hồi giáo này tuyên bố khôi phục hoạt động làm giàu urani với độ tinh khiết 20% tại cơ sở hạt nhân Fordow.

Theo phóng viên TTXVN tại Liên Hợp Quốc, phát biểu tại cuộc họp báo trực tuyến, ông Farhan Haq - phó phát ngôn viên của Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc cho biết Liên Hợp Quốc đã tuyên bố rõ rằng các bên liên quan thỏa thuận hạt nhân - tên chính thức là Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA) - cần tiếp tục tuân thủ cam kết, đồng thời kêu gọi Iran hợp tác với Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA).

Cùng ngày 4/1, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif khẳng định nước này hoàn toàn có thể hủy bỏ các biện pháp hạt nhân nếu tất cả các bên khác tham gia thỏa thuận JCPOA cùng tuân thủ đầy đủ thỏa thuận này.

Chia sẻ trên mạng xã hội Twitter, ông Mohammad Javad Zarif cho biết Iran tiếp tục làm giàu urani với độ tinh khiết 20% sau khi được Quốc hội nước này phê chuẩn. Nước này cũng đã thực hiện đúng quy trình thông báo tới IAEA về kế hoạch này.

Ông Zarif khẳng định quyết định trên hoàn toàn phù hợp với nội dung nêu trong đoạn thứ 36 của JCPOA, sau nhiều năm một số bên khác tham gia JCPOA không tuân thủ thỏa thuận. Ngoại trưởng Iran nhấn mạnh các biện pháp của Iran hoàn toàn có thể đảo ngược một khi "tất cả các bên tham gia cùng tuân thủ thỏa thuận một cách đầy đủ”.

Cùng ngày, một người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ cho rằng quyết định trên của Iran là động thái "tống tiền hạt nhân". Người phát ngôn này nhấn mạnh Mỹ và cộng đồng quốc tế sẽ tiếp tục chờ đợi báo cáo của các thanh sát viên IAEA về tình hình thực tế tại Iran.

Israel ngày 4/1 cũng kêu gọi cộng đồng quốc tế "phản ứng kiên quyết" với Iran sau khi Tehran công bố quyết định làm giàu urani ở mức 20%. Theo phóng viên TTXVN tại Tel Aviv, Bộ Ngoại giao Israel cho rằng việc Iran tuyên bố khôi phục hoạt động làm giàu urani mức 20% là "một hồi chuông cảnh tỉnh đối với chủ trương tiếp cận hòa bình với Iran”.

Trước đó cùng ngày, Văn phòng Thủ tướng Israel dẫn phát biểu của Thủ tướng Benjamin Netanyahu cho rằng tuyên bố của Iran cho thấy Tehran có ý định phát triển "một chương trình hạt nhân quân sự”.

Chính phủ Iran ngày 4/1 thông báo đã nối lại sản xuất urani với độ tinh khiết 20% tại cơ sở hạt nhân Fordow, vượt xa ngưỡng cam kết trong JCPOA. Cùng ngày, IAEA cũng đã xác nhận thông tin này. Trong một báo cáo gửi tới các quốc gia thành viên chiều cùng ngày, IAEA cho biết Iran đã bắt đầu đưa urani đã làm giàu ở mức 4,1% vào 6 máy ly tâm tại cơ sở hạt nhân Fordow để tăng mức làm giàu lên 20%.

Liên minh châu Âu (EU) cũng lên tiếng cảnh báo động thái trên của Iran sẽ làm "chệch hướng đáng kể" các cam kết của chính quyền Tehran trong JCPOA.

Cùng ngày, Đại sứ Nga tại các tổ chức quốc tế ở Vienna (Áo) Mikhail Ulyanov cho rằng quyết định của Iran về việc tiếp tục làm giàu uranium lên 20% mức tinh khiết, trong bối cảnh thỏa thuận hạt nhân năm 2015 đổ vỡ, là đáng tiếc song không nên "bi kịch hóa”.

Ông Ulyanov viết trên mạng xã hội Twitter: "Chúng tôi không vui trước việc Tehran đi xa hơn nữa so với những cam kết của mình theo Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA - tên gọi của thỏa thuận hạt nhân năm 2015). Tuy nhiên, không có gì phải bi kịch hóa. Chương trình hạt nhân (của Iran) vẫn hoàn toàn minh bạch và có thể kiểm chứng”.

Ông Ulyanov cho biết quyết định của Iran là có thể dự đoán trước dựa trên dự luật được Quốc hội Iran thông qua hồi tháng trước.

Luật cho phép làm giàu uranium đến mức như trước năm 2015. Ông Ulyanov cho rằng động thái này vẫn có thể đảo ngược và kêu gọi các bên tham gia ký kết tập trung vào việc thực thi trở lại thỏa thuận một cách toàn diện.

Cùng ngày, Tổ chức Năng lượng Nguyên tử của Iran (AEOI) thông báo rằng việc làm giàu urani lên mức 20% đã bắt đầu diễn ra tại cơ sở hạt nhân ngầm Fordow và đã đạt được mức ổn định. Trong một báo cáo được gửi tới các quốc gia thành viên vào chiều cùng ngày, IAEA cho biết ngày 4/1, Iran đã bắt đầu cung cấp urani đã được làm giàu tới 4,1% vào 6 máy ly tâm tại nhà máy làm giàu nhiên liệu Fordow để làm giàu thêm lên tới 20%.

Trong khi đó, theo Đại sứ Iran tại IAEA Kazem Gharibabadi, Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi đã thông báo rằng cơ quan này xác nhận việc một xilanh chứa 137,2 kg urani được làm giàu lên tới 4,1% đã được kết nối với dây chuyền cấp liệu và quá trình làm giàu urani lên tới 20% đã bắt đầu.

Iran gần đây đã làm giàu urani lên tới 4,5%, cao hơn mức 3,67% mà thỏa thuận hạt nhân cho phép và tuyên bố họ có kế hoạch làm giàu lên tới 20%, mức mà Tehran đã đạt được trước khi có thỏa thuận.

H.N (tổng hợp từ TTXVN/Vietnam+)