Liên hợp quốc khởi động đàm phán về hiệp ước thuế toàn cầu

Phát biểu tại phiên họp đầu tiên, ông Ramy Youssef, Chủ tịch Ủy ban đàm phán của LHQ, nhấn mạnh: "Chúng ta có một nhiệm vụ rõ ràng: Xây dựng một hiệp ước mang lại sự công bằng, minh bạch và bình đẳng trong hệ thống thuế quốc tế."

Ông khẳng định đây không chỉ là một vấn đề kỹ thuật, mà là "một trách nhiệm đạo đức", khi hàng tỷ USD bị thất thoát mỗi năm do chuyển lợi nhuận bất hợp pháp, cạnh tranh thuế không lành mạnh và các dòng tài chính bất hợp pháp – những khoản tiền đáng lẽ có thể được sử dụng để phục vụ các mục tiêu phát triển toàn cầu.

Hiện nay, các chính sách thuế quốc tế chủ yếu do Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) – gồm các nước giàu – quyết định. Các quốc gia đang phát triển từ lâu đã chỉ trích sự bất bình đẳng trong quá trình ra quyết định, khi họ không có tiếng nói đủ mạnh trong các vấn đề quan trọng như chính sách thuế toàn cầu.

Dưới áp lực từ các quốc gia châu Phi, Đại hội đồng LHQ năm 2023 đã nhất trí thúc đẩy một hiệp ước thuế quốc tế mới, với mục tiêu tạo ra một hệ thống thuế công bằng hơn cho tất cả các quốc gia.

Mặc dù ý tưởng này nhận được sự ủng hộ rộng rãi, nhưng Mỹ cùng một số quốc gia phát triển khác đã bỏ phiếu phản đối từ cuối năm 2024. Washington cho rằng các điều khoản không phù hợp với lợi ích của nước này, đồng thời có thể hạn chế quyền tự do xây dựng chính sách thuế phù hợp với lợi ích quốc gia.

Ngay trong phiên họp đầu tiên của Ủy ban đàm phán ngày 3/2, Mỹ đã tuyên bố rút lui khỏi tiến trình, với lý do "hiệp ước này không phù hợp với các ưu tiên của Mỹ và có thể gây trở ngại không thể chấp nhận đối với khả năng ban hành chính sách thuế của các quốc gia".

Không chỉ Mỹ, nhiều nền kinh tế lớn khác như Anh, Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada, Australia, Israel và New Zealand cũng đã phản đối các điều khoản hướng dẫn ban đầu của hiệp ước.

Theo tổ chức phi chính phủ Tax Justice Network, mỗi năm các chính phủ trên toàn cầu mất khoảng 492 tỷ USD do các "thiên đường thuế" – và 43% số tiền này bị thất thoát được cho là có liên quan đến chính sách thuế của 8 quốc gia trên.

Sự phản đối từ các nước giàu ngay lập tức gây ra tranh cãi về cách thức vận hành của ủy ban đàm phán. Một trong những câu hỏi đầu tiên được đặt ra là: Liệu các quyết định sẽ được thông qua theo nguyên tắc đa số hay phải đạt được sự đồng thuận? Đại diện Liên minh châu Âu (EU) lập luận rằng nếu các quyết định không đạt được sự đồng thuận, thì 27 quốc gia thành viên EU có thể sẽ không tham gia hiệp ước này. Tuy nhiên, các tổ chức phi chính phủ và những nước ủng hộ hiệp ước cho rằng việc trao quyền phủ quyết cho tất cả các nước sẽ khiến quá trình đàm phán bị đình trệ.

Bất chấp sự rút lui của Mỹ, nhiều quốc gia đang phát triển vẫn đặt kỳ vọng lớn vào hiệp ước thuế toàn cầu, xem đây là một cơ hội lịch sử để sửa chữa những bất công trong hệ thống tài chính quốc tế.

Một trong những mục tiêu quan trọng của hiệp ước này là đánh thuế công bằng đối với các tập đoàn đa quốc gia và ngăn chặn tình trạng trốn thuế của các cá nhân siêu giàu, nhằm đảm bảo nguồn thu cho các nước nghèo và tài trợ cho các chương trình phát triển bền vững.

Thanh Phương (TTXVN)