Liên kết công nghiệp văn hóa - du lịch để phát triển bền vững

Khi công nghiệp văn hóa và du lịch cùng hòa quyện, đó chính là con đường để Việt Nam vừa phát triển bền vững, vừa khẳng định vị thế một quốc gia sáng tạo, giàu bản sắc trong dòng chảy toàn cầu

Ninh Bình - hình mẫu gắn kết văn hóa và du lịch

Tại Hội thảo khoa học quốc tế “Công nghiệp văn hóa với phát triển du lịch bền vững tại Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế” diễn ra cuối tháng 10, tại Khu du lịch quốc gia Tam Chúc (Ninh Bình), các chuyên gia trong nước và quốc tế thống nhất rằng, công nghiệp văn hóa đang trở thành động lực tăng trưởng mới cho ngành du lịch Việt Nam.

Ông Nguyễn Hồng Hải, Phó chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam cho biết, công nghiệp văn hóa hiện giữ vai trò quan trọng trong quảng bá hình ảnh đất nước, thúc đẩy năng lực cạnh tranh và phát triển kinh tế tri thức. Sự kết hợp giữa công nghiệp văn hóa và du lịch bền vững sẽ tạo ra chuỗi giá trị mới, góp phần bảo tồn di sản và lan tỏa bản sắc dân tộc. Theo ông, mối liên kết này cần được triển khai trên nền tảng bản sắc từng địa phương, ứng dụng công nghệ số và sáng tạo để hình thành hệ sinh thái văn hóa - du lịch.

Đồng quan điểm, GS.TS Đào Mạnh Hùng, Chủ tịch Liên chi hội Đào tạo du lịch Việt Nam nhận định, phát triển du lịch văn hóa phải gắn với yếu tố bền vững, hướng tới trải nghiệm lễ hội, ẩm thực, thủ công mỹ nghệ và đời sống bản địa. Ông cho rằng, năng lực sáng tạo, hạ tầng văn hóa và nguồn nhân lực chất lượng cao là ba trụ cột để công nghiệp văn hóa trở thành nền tảng vững chắc của du lịch Việt Nam.

Từ thực tiễn địa phương, TS. Bùi Văn Mạnh, Giám đốc Sở Du lịch Ninh Bình chia sẻ, tỉnh đang khai thác có chọn lọc các giá trị nổi bật của vùng đất Cố đô, xây dựng cụm sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù và hỗ trợ mạnh cho hoạt động nghệ thuật, sự kiện âm nhạc, quà tặng sáng tạo. “Phát triển công nghiệp văn hóa chính là con đường để Ninh Bình đi tới du lịch bền vững, bởi du lịch văn hóa bắt nguồn từ chính địa phương, nơi khởi tạo bản sắc và lan tỏa giá trị”, ông nói.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Xuân Trung, Giám đốc Công ty TNHH Dịch vụ và Du lịch Chân Tâm cho rằng, công nghiệp văn hóa không chỉ tạo ra sản phẩm đẹp, mà còn mang trong đó giá trị tinh thần, bản sắc và lợi ích hài hòa giữa cộng đồng, doanh nghiệp, Nhà nước. Theo ông, các hội thảo khoa học là cơ hội quý để kết nối giới nghiên cứu và doanh nghiệp, cùng tìm hướng đi nhân văn, sáng tạo và hội nhập cho du lịch Việt Nam.

Từ những mô hình thực tiễn tại Ninh Bình, có thể thấy xu hướng “sáng tạo giá trị” đang thay thế cho tư duy “khai thác tài nguyên”. Khi văn hóa được coi là nguồn năng lượng sống cho du lịch, công nghiệp văn hóa sẽ trở thành động lực quan trọng đưa du lịch Việt Nam phát triển xanh, bền vững và giàu bản sắc.

Hướng tới tương lai sáng tạo và bền vững

Ở góc nhìn quốc tế, GS. Kim Si Bum, Học viện Công nghiệp văn hóa, đại học Quốc gia Gyeongkuk (Hàn Quốc) cho rằng, phát triển du lịch phải đi đôi với gìn giữ giá trị văn hóa. Ông khuyến nghị Việt Nam có thể học hỏi mô hình “thành phố văn hóa” của Hàn Quốc, nơi di sản, nghệ thuật và công nghiệp giải trí được kết nối trong chuỗi giá trị đồng bộ, vừa thu hút du khách, vừa nuôi dưỡng đời sống tinh thần người dân.

TS. Peter Keller, Chủ tịch Danh dự Ủy ban Chính sách du lịch - OECD (Thụy Sĩ) đánh giá, công nghiệp văn hóa là chiến lược mềm giúp các quốc gia đang phát triển tái định vị hình ảnh du lịch quốc gia. “Khi câu chuyện văn hóa được lồng ghép vào sản phẩm du lịch, giá trị trải nghiệm của du khách sẽ tăng gấp nhiều lần”, ông nói.

GS. Maria Dolores Capdevila, chuyên gia UNESCO về công nghiệp sáng tạo (Tây Ban Nha) nhấn mạnh: “Một điểm đến bền vững được kiến tạo từ chính cộng đồng địa phương. Du khách không chỉ đến để ngắm cảnh, mà để lắng nghe những câu chuyện thật do chính người dân kể”.

Theo GS.TS Xiang Yong, Phó giám đốc Viện văn hóa, đại học Bắc Kinh (Trung Quốc), Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển du lịch sáng tạo dựa trên di sản bản địa. Tuy nhiên, cần tăng cường đầu tư cho công nghiệp sáng tạo, khuyến khích hợp tác công - tư và đào tạo nguồn nhân lực có khả năng kết nối văn hóa với thị trường toàn cầu. “Sức mạnh cạnh tranh của du lịch hiện đại đến từ khả năng kể những câu chuyện văn hóa của chính mình bằng ngôn ngữ sáng tạo và công nghệ”, ông nhấn mạnh.

Một khía cạnh được nhiều chuyên gia nhấn mạnh là phát triển kinh tế đêm, lĩnh vực đang chứng minh sức hấp dẫn qua các sản phẩm như Giải mã Hoàng thành Thăng Long, Văn Miếu - Tinh hoa đạo học hay Tour đêm Hỏa Lò. Khi nghệ thuật biểu diễn và công nghệ được đưa vào không gian đêm, thành phố sẽ “thức giấc”, mở ra cơ hội kinh tế lớn cho ngành du lịch.

Những mô hình như Ký ức Hội An, Tinh hoa Bắc Bộ hay Tata Show Vinpearl Nha Trang đã cho thấy sức mạnh của công nghiệp biểu diễn khi được đầu tư bài bản và sáng tạo. Mỗi tác phẩm không chỉ mang lại nguồn doanh thu ấn tượng, mà còn trở thành “đại sứ văn hóa” đưa hình ảnh Việt Nam lan tỏa mạnh mẽ ra thế giới.

Hồ Hạ