Liên thông kết quả xét nghiệm: Thay đổi vì lợi ích người dân

Việc tái sử dụng kết quả xét nghiệm hợp lệ giúp các cơ sở y tế tiết kiệm đáng kể nhân lực, vật tư và thời gian. Ảnh: Dương Toàn.

Khi “xét nghiệm lại” không còn là điều tất yếu

Trong nhiều năm qua, không ít người bệnh đã quen với việc phải làm lại toàn bộ các xét nghiệm khi chuyển từ bệnh viện này sang bệnh viện khác, dù chỉ trong vòng vài ngày. Chụp X-quang, siêu âm, xét nghiệm máu, nước tiểu… những chỉ định tưởng chừng đơn giản lại lặp đi lặp lại nhiều lần khi thay đổi nơi khám, gây tốn kém chi phí, thời gian và tạo ra không ít phiền hà cho người dân, đặc biệt với người cao tuổi hoặc có bệnh nền.

Thực trạng này không chỉ bắt nguồn từ tâm lý cẩn trọng trong thực hành lâm sàng, mà còn do thiếu một cơ chế chuẩn để công nhận các kết quả xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh từ cơ sở khác. Tình trạng “mỗi nơi một hệ thống, mỗi bác sĩ một cách tiếp cận” đã kéo dài suốt nhiều năm và làm suy giảm hiệu quả vận hành trong toàn hệ thống khám, chữa bệnh.

Trong bối cảnh đó, Theo Quyết định số 316/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, từ năm 2025 sẽ liên thông công nhận xét nghiệm ở tất cả các cơ sở khám chữa bệnh có thực hiện xét nghiệm trên toàn quốc. Đây được xem là bước tiến lớn nhằm cải thiện chất lượng phục vụ người bệnh, tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả chuyên môn.

Tuy nhiên, “liên thông” trong bối cảnh hiện tại cần được hiểu một cách chính xác và thực tế: không phải là việc các bệnh viện tự động chia sẻ toàn bộ dữ liệu xét nghiệm với nhau qua mạng, mà là sự chấp nhận có điều kiện của bác sĩ đối với kết quả xét nghiệm đã thực hiện trước đó, nếu đáp ứng các tiêu chí chuyên môn và thời hiệu.

BSCKII Nguyễn Trung Cấp - Phó Giám đốc Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết, thực ra việc công nhận kết quả xét nghiệm, chụp chiếu giữa các cơ sở y tế đã được thực hiện từ lâu, tuy nhiên, việc công nhận này phụ thuộc vào uy tín, chất lượng. Thực tế, nếu các bác sĩ có sẵn kết quả đáng tin cậy thì sẽ tiết kiệm được rất nhiều thời gian cho chẩn đoán, ra phác đồ điều trị. Bởi có những xét nghiệm cho kết quả nhanh, nhưng cũng có những xét nghiệm phải chờ đợi rất lâu, phức tạp.

Tại Bệnh viện E, Bệnh viện Bạch Mai, việc chấp nhận kết quả xét nghiệm, chụp chiếu từ những cơ sở y tế trước đó cũng đã được triển khai.

Mặc dù vậy, việc thực hiện liên thông không phải đã được thực hiện ở tất cả các bệnh viện. Chị Phạm Thị Bích Thủy (41 tuổi, trú tại Hưng Yên) chia sẻ, khi mang thai lần thứ ba, chị được nhập viện tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hưng Yên. Tại đây, qua quá trình thăm khám, các bác sĩ phát hiện chị có một số vấn đề liên quan đến huyết học và tim mạch, cần được chuyển lên bệnh viện tuyến trên để đảm bảo an toàn trong quá trình sinh nở.

Tuy nhiên, hành trình chuyển viện không hề suôn sẻ. Khi lên đến Hà Nội, do tình trạng thiếu máu tiến triển, chị Thủy phải chuyển tiếp giữa hai bệnh viện tuyến trung ương để được theo dõi và xử trí chuyên sâu. “Mỗi lần chuyển viện là một lần tôi phải xét nghiệm lại từ đầu, từ máu, siêu âm cho đến nước tiểu, dù các kết quả cũ chỉ mới thực hiện trước đó chưa đầy 1 ngày. Hai tay tôi có rất nhiều vết kim vì những lần lấy máu lặp đi lặp lại” - chị Thủy kể lại.

Trong khi đó, khi được hỏi về hình thức liên thông công nhận xét nghiệm, một lãnh đạo Sở Y tế tỉnh Thanh Hóa cho biết, hiện nay các cơ sở y tế trên địa bàn tỉnh này chưa triển khai, do đang ráo riết tập trung thực hiện hồ sơ bệnh án điện tử.

Lợi ích nhiều bên cùng hưởng

Việc bác sĩ chấp nhận sử dụng kết quả xét nghiệm đã có – nếu còn giá trị chuyên môn và được cung cấp đầy đủ không chỉ giúp người bệnh tránh được những thủ thuật lặp lại không cần thiết, mà còn mang lại hiệu quả kinh tế và chuyên môn đáng kể cho toàn hệ thống y tế.

Nâng cao chất lượng xét nghiệm và liên thông để có chất lượng tốt nhất và chi phí phù hợp nhất cho người bệnh. Ảnh: Đức Trân

Đối với người bệnh, thay đổi này mang lại lợi ích rõ ràng và trực tiếp. Khi kết quả xét nghiệm, siêu âm hoặc chẩn đoán hình ảnh đã thực hiện tại cơ sở y tế trước đó vẫn còn thời hiệu và được bác sĩ tuyến trên chấp nhận, họ không phải lặp lại các bước đi vốn gây mệt mỏi, tốn kém và mất thời gian. Với người lớn tuổi, người có bệnh nền hoặc phải chuyển tuyến liên tục, điều này góp phần giảm thiểu lo âu và áp lực trong hành trình điều trị.

TS Nguyễn Văn Thường - Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Đức Giang (Hà Nội) cho rằng: “Khi liên thông kết quả cận lâm sàng được triển khai, bệnh nhân giảm được một lần xét nghiệm, đỡ tốn tiền, giảm bớt công đoạn lấy mẫu bệnh phẩm, đỡ hao tổn sức khỏe, đỡ mất thời gian chờ đợi”.

Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai Ngô Đức Tuấn cũng nhận định: “Việc liên thông kết quả xét nghiệm sẽ làm giảm bớt phiền hà cho người bệnh khi phải thực hiện lại xét nghiệm trong quá trình điều trị. Đồng thời, hạn chế tình trạng lạm dụng chỉ định xét nghiệm, góp phần tiết kiệm chi phí trong hoạt động khám, chữa bệnh. Đây cũng là những bước khởi đầu để bệnh viện triển khai bệnh án điện tử và ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào hoạt động khám, chữa bệnh”.

Ở chiều ngược lại, về mặt chuyên môn, các bác sĩ có thể khai thác được chuỗi dữ liệu diễn tiến bệnh thay vì chỉ một lát cắt tại thời điểm tiếp nhận. Việc đánh giá hiệu quả điều trị, tiến triển bệnh lý hay phản ứng thuốc thường cần đến những kết quả theo dõi liên tục – điều mà việc xét nghiệm mới tại một thời điểm duy nhất không thể cung cấp.

Không chỉ thuận lợi cho người bệnh và bác sĩ, việc tái sử dụng kết quả xét nghiệm hợp lệ còn giúp các cơ sở y tế tiết kiệm đáng kể nhân lực, vật tư và thời gian. Với mỗi bệnh viện, số lượng xét nghiệm cận lâm sàng thực hiện mỗi ngày có thể lên đến hàng trăm lượt. Giảm được tỷ lệ xét nghiệm trùng lặp cũng đồng nghĩa với việc giảm áp lực cho khối xét nghiệm, giảm lượng sinh phẩm tiêu hao và tăng khả năng đáp ứng cho các trường hợp thực sự cần thiết.

Theo ước tính của Bộ Y tế, nếu toàn hệ thống y tế chỉ cần giảm 1% số lượt xét nghiệm lặp lại thì mỗi năm có thể tiết kiệm khoảng 4,75 triệu lượt xét nghiệm. Với mức chi phí trung bình 50.000 đồng/lượt, tổng số tiền tiết kiệm được sẽ vượt 237 tỷ đồng mỗi năm – chưa kể đến chi phí gián tiếp như nhân lực, điện năng và thời gian của người bệnh.

PGS.TS Ngô Quốc Đạt - Hiệu trưởng Trường Đại học Y Dược TPHCM cho biết: “Hiện nay, nhu cầu chăm sóc sức khỏe của người dân đang ngày càng tăng cao. Vấn đề đặt ra là cần phải làm sao để chi phí phù hợp, quá trình chẩn đoán và điều trị được chuẩn hóa. Xét nghiệm quyết định 70% trong quá trình chẩn đoán và điều trị cho bệnh nhân. Vậy nên, cần nâng cao chất lượng xét nghiệm và liên thông để có chất lượng tốt nhất và chi phí phù hợp nhất cho người bệnh”.

Đẩy mạnh chuyển đổi số để hoàn thiện liên thông

Để thực hiện liên thông kết quả xét nghiệm giữa các bệnh viện, Bộ Y tế cho biết, sẽ đẩy nhanh tiến độ chuẩn hóa các phòng xét nghiệm. Đồng thời, việc liên thông dữ liệu y tế cũng sẽ thuận lợi hơn khi 100% cơ sở y tế đồng bộ hồ sơ bệnh án điện tử.

Việc ban hành Danh mục mã dùng chung cho kỹ thuật và chỉ số cận lâm sàng (đợt 1) ngày 11/4/2025, với tổng số 2.964 mã, được xem là bước đi cụ thể nhằm chuẩn hóa ngôn ngữ chuyên môn trên phạm vi toàn quốc. Danh mục này không chỉ phục vụ liên thông xét nghiệm, mà còn là nền tảng cho bệnh án điện tử, quản lý dữ liệu y tế và thanh toán bảo hiểm. Các chỉ số được chuẩn hóa gồm nhiều chuyên ngành: huyết học – truyền máu (1.022), hóa sinh (447), vi sinh (174), giải phẫu bệnh (81) và điện quang (1.240), áp dụng cho toàn bộ cơ sở khám chữa bệnh công lập và tư nhân.

Bên cạnh đó, để liên thông kết quả xét nghiệm giữa các bệnh viện, Bộ Y tế sẽ đẩy nhanh tiến độ chuẩn hóa các phòng xét nghiệm trong thời gian tới. Việc triển khai bệnh án điện tử giúp kết quả được liên thông và dùng chung. Dữ liệu từ tuyến huyện nếu đạt chuẩn cũng được tuyến trên chấp nhận. Nhờ đó, người bệnh không cần chi thêm hàng triệu, thậm chí hàng chục triệu đồng cho việc chiếu chụp lại khi lên tuyến trên.

Đức Trân