Linh hoạt nguồn vốn trong thực hiện mục tiêu 355km đường sắt đô thị

Tọa đàm khoa học “Tham vấn phương thức triển khai Nghị quyết 188/2025/QH15 trên địa bàn TP.HCM” được Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM tổ chức sáng 28/5.

Nghị quyết 188 mở ra nhiều cơ hội

TS. Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng tư vấn triển khai thực hiện Nghị quyết 98 cho biết, việc triển khai 355 km đường sắt đô thị là một thách thức rất lớn. Đây là vấn đề mới và thuận lợi là Trung ương đã phân cấp cho TP.HCM thực hiện các quy trình thủ tục, thiết kế kỹ thuật rút gọn. “Yếu tố rút ngắn quy trình thủ tục là cực kỳ quan trọng và Nghị quyết 188 đã đáp ứng”, TS Trần Du Lịch nhìn nhận.

TS. Trần Du Lịch cho biết thêm, trong triển khai Nghị quyết 188 có điểm mới là triển khai phát triển đô thị theo mô hình TOD. TP.HCM được giao nhiều quyền trong các vấn đề quy hoạch, bồi thường, giải phóng mặt bằng… Đặc biệt, Nghị quyết quan tâm đến phát triển công nghiệp đường sắt, chuyển giao công nghệ với mục tiêu là phải phát triển công nghiệp hỗ trợ, duy tu bảo dưỡng, làm chủ công nghệ và quan trọng là thống nhất công nghệ nhằm triển khai các dự án khác trong tương lai.

TS. Trần Du Lịch

Thành phố được giao quyền lựa chọn quy chuẩn, tiêu chuẩn, có chính sách ưu đãi cho các tổ chức cá nhân tham gia; giao nhiệm vụ cho các tổ chức, cá nhân… Ngoài ra, Nghị quyết 188 cũng quyết định các vấn đề liên quan đến lựa chọn vật liệu xây dựng, xử lý bùn thải…vốn là điểm vướng trong các dự án. TS. Trần Du Lịch cho rằng, hiện nay tinh thần là chỉ bàn làm, không bàn lùi nhưng không có nghĩa là không đặt ra các vấn đề khó khăn để tập trung tìm giải pháp triển khai. Thách thức là thời gian hoàn thành, trong 10 năm tới, trung bình mỗi năm thành phố phải xây dựng 35km đường sắt đô thị.

"Phải thay đổi phương thức về quản lý, phát triển, xây dựng. Nếu tư duy cách làm cũ thì không thể làm. Cần phải có phương thức triển khai, tập trung nguồn lực thế nào, đổi mới cách nghĩ, cách làm để chúng ta có thể trong thời gian như vậy có thể triển khai", TS Trần Du Lịch nhấn mạnh.

Tại tọa đàm, các đại biểu cũng cho rằng, nếu dùng bộ máy hiện nay thì không thể triển khai các quy trình thủ tục nên cần phải có chính sách thu hút tư vấn để triển khai; làm song hành, gắn với lựa chọn kỹ thuật, công nghệ… TP.HCM cũng phải tính toán kỹ vấn đề triển khai mô hình TOD bởi không phải tất cả các tuyến đều triển khai TOD, tránh tình trạng “đếm cua trong lỗ” trong tính toán số tiền thu được từ TOD.

Cần linh hoạt nguồn vốn

Các chuyên gia cũng cho rằng, cần phải tính toán, giải quyết bài toán tài chính để triển khai các tuyến đường sắt đô thị; chọn đầu tư công toàn bộ hệ thống hay một số tuyến làm đầu tư tư nhân…

Ông Hồ Ngọc Nghĩa, Phó Trưởng phòng Quản lý đường sắt đô thị, Sở Xây dựng, người trực tiếp tham gia xây dựng Nghị quyết 188 cho biết, tổng nhu cầu vốn để triển khai phát triển hệ thống đường sắt đô thị tại TP.HCM là hơn 40 tỷ USD, trong đó chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng là 6,1 tỷ USD, chi phí xây dựng là 17,6 tỷ USD, chi phí thiết bị phương tiện là 7 tỷ USD. Theo đó, nhu cầu vốn giai đoạn 2026 - 2030 là 16,35 tỷ USD và giai đoạn 2031 - 2035 là 24 tỷ USD…

Quang cảnh tọa đàm

Về nguồn vốn, đầu tư công là chủ đạo và trong quá trình triển khai đề án sẽ tiếp tục nghiên cứu, kêu gọi các nhà đầu tư tham gia. Ông Nghĩa cũng cho rằng, trong triển khai đường sắt đô thị có thể tách dự án, thi công theo từng đoạn, có thể triển khai trước một đoạn tuyến để làm sao phát huy tốt nhất hiệu quả các tuyến với nhau.

Ông Nguyễn Duy Hưng, Trưởng phòng Quy hoạch - Xây dựng, Sở Xây dựng cho biết, TP.HCM có 11 vị trí thực hiện mô hình TOD với tổng diện tích 1.700 ha. Trong triển khai sẽ ưu tiên "nén" hệ số để khai thác hiệu quả nhất nguồn lợi từ đất. Nếu khu vực nào TOD thì có thể ưu tiên triển khai.

Còn GS.TS Nguyễn Đức Khương, Chủ tịch Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu cho biết, trong xây dựng đường sắt đô thị, có nhiều phương thức để triển khai từ đầu tư công, hợp tác công tư hoặc giao cho tư nhân…nhưng cần phải linh hoạt, giảm bớt gánh nặng tài chính.

GS.TS Nguyễn Đức Khương

Cũng theo GS.TS Nguyễn Đức Khương, TP.HCM sắp có Trung tâm tài chính nên có thể có thêm một số công cụ để huy động thêm nguồn vốn. "Mục tiêu là phải huy động nhiều nguồn lực tài chính khác nhau, linh hoạt lựa chọn phương án đầu tư cho từng đoạn đường, từng cung đường, tuyến đường để có được sức mạnh tổng hợp. Và quan trọng là không đưa TP.HCM vào chu kỳ nợ công cao" GS.TS Nguyễn Đức Khương lưu ý.

Hà Khánh/VOV-TP.HCM