Lộ điểm yếu chí mạng, Ukraine nâng cấp xe tăng Mỹ

Theo Army Recognition, tổng cộng 31 xe tăng M1A1 SA Abrams đã được Mỹ bàn giao cho Ukraine vào cuối năm 2023 như một phần của gói viện trợ quân sự nhằm tăng cường năng lực thiết giáp của nước này.

Xe tăng M1A1 Abrams của Mỹ - Ảnh: Reuters

Xe tăng M1A1 SA Abrams

M1A1 SA là phiên bản nâng cấp của xe tăng chủ lực M1A1 Abrams, do General Dynamics Land Systems phát triển cho quân đội Mỹ và các đồng minh. Ra mắt năm 2006, biến thể này cải tiến công nghệ và khả năng chiến đấu, phù hợp cho chiến tranh đô thị và môi trường phức tạp.

M1A1 SA nặng 61,3 tấn, dài 9,77m, rộng 3,66m, với kíp xe 4 người (chỉ huy, pháo thủ, nạp đạn, lái xe). Xe sử dụng động cơ turbine khí Lycoming AGT 1500 (1.500 mã lực), đạt tốc độ tối đa 67km/h và tầm hoạt động 426 km. Hệ thống treo thanh xoắn giúp xe cơ động trên địa hình gồ ghề.

Xe được trang bị pháo nòng trơn M256 120mm (40 viên đạn), súng máy đồng trục M240 7,62mm và súng máy M2 12,7mm. Hệ thống điều khiển hỏa lực tích hợp kính ngắm nhiệt FLIR thế hệ hai, hệ thống định vị mục tiêu xa, tăng khả năng nhận thức tình huống và phối hợp chiến trường.

M1A1 SA sử dụng giáp composite Chobham với uranium cạn kiệt thế hệ ba, bảo vệ hiệu quả trước đạn xuyên giáp và tên lửa chống tăng. Gói tăng cường sinh tồn đô thị (TUSK) bổ sung giáp phản ứng nổ (ARAT) để đối phó thiết bị nổ tự chế (IED) và tên lửa. Hệ thống bảo vệ NBC tăng khả năng sinh tồn trong môi trường hạt nhân, sinh học, hóa học.

M1A1 SA tham chiến ở Iraq, Afghanistan, và được Mỹ cung cấp cho Ukraine năm 2023.

Xe tăng M1A1 Abrams - Video: BFBS Forces News

Điểm yếu chí mạng

Các binh sĩ Ukraine vận hành các xe tăng M1A1 SA Abrams cho biết, dù chúng đáng tin cậy về mặt cơ khí và hiệu quả trong các trận đánh truyền thống, nhưng lại thiếu khả năng bảo vệ đầy đủ trước các mối đe dọa bất đối xứng hiện đại, nơi drone và tên lửa chống tăng hiện đại đang chi phối chiến trường.

Những chiếc Abrams này đặc biệt dễ tổn thương trước drone cảm tử FPV và đạn lảng vảng, vốn tấn công trực diện vào nóc tháp pháo hoặc khoang động cơ, nơi giáp mỏng và ít được bảo vệ.

Theo số liệu không chính thức, hơn một nửa trong số 31 xe được Mỹ viện trợ đã bị loại khỏi vòng chiến, phần lớn bởi các đòn đánh từ trên xuống.

Xe tăng M1A1 Abrams ở Ukraine - Ảnh: Militarnyi.com

Phiên bản M1A1 SA gửi tới Ukraine không có lõi giáp uranium nghèo hay hệ thống bảo vệ chủ động (APS) như M1A2 SEPv3. Giáp composite Chobham và gói tăng cường đô thị TUSK vốn hiệu quả với đạn xuyên giáp truyền thống, nhưng khó chống lại tên lửa dẫn đường đời mới như Kornet hoặc drone tấn công từ trên cao.

M1A1 SA được thiết kế cho chiến lược hiệp đồng binh chủng, trong đó xe tăng nhận hỗ trợ từ pháo binh, không quân và bộ binh. Ở Ukraine, điều kiện này không luôn được đáp ứng, khiến Abrams nhiều lần phải đơn độc trên chiến trường, trở thành mục tiêu lý tưởng cho các trận phục kích.

Động cơ turbine AGT-1500 tiêu thụ nhiên liệu lớn, gây áp lực lên mạng lưới tiếp tế vốn dễ bị gián đoạn. Thêm vào đó, hệ thống điện tử nhạy cảm với thời tiết ẩm ướt, làm tăng tần suất hỏng hóc. Việc sửa chữa đòi hỏi linh kiện từ Mỹ, kéo dài thời gian khắc phục. Với trọng lượng hơn 61 tấn và kích thước lớn, Abrams dễ bị trinh sát bởi drone đối phương. Trên thực địa, kíp lái Ukraine cho biết những chiếc M1A1 SA thường thu hút hỏa lực ngay khi xuất hiện.

Khắc phục điểm yếu

Để khắc phục, các kỹ sư và kíp lái tuyến đầu của Ukraine đã lắp đặt các khối giáp phản ứng nổ (ERA) Kontakt-1 lên xe tăng M1A1 SA của Mỹ.

ERA là dạng giáp mô-đun được thiết kế để vô hiệu hóa tác động của đầu đạn xuyên lõm, gồm các tấm kim loại chứa thuốc nổ sẽ kích nổ ra ngoài khi trúng đạn chống tăng nổ mạnh, làm gián đoạn luồng xuyên trước khi nó xuyên thủng giáp chính.

Xe tăng M1A1 SA Abrams của Mỹ do Ukraine nâng cấp, được lắp các khối giáp phản ứng nổ Kontakt-1 và giáp lồng trên tháp pháo nhằm đối phó với các mối đe dọa trên chiến trường hiện đại, bao gồm máy bay không người lái và vũ khí tấn công từ trên cao - Ảnh: Bộ Quốc phòng Ukraine

Kontakt-1, do Liên Xô phát triển từ những năm 1980, là thế hệ ERA đầu tiên, hiệu quả trong việc giảm tác động của đầu đạn HEAT đơn khối nhưng bảo vệ hạn chế trước đầu đạn hai tầng và đạn xuyên động năng. Việc lắp các khối Kontakt-1 lên phần trước thân, giáp hông, má tháp pháo và thậm chí cả nóc tháp pháo là một giải pháp thực tế của Ukraine nhằm bù đắp việc M1A1 SA thiếu giáp mô-đun.

Ngoài ERA, kíp xe còn lắp giáp lồng (cage armor) trên nóc tháp pháo và khoang động cơ để chống đòn tấn công từ máy bay không người lái, tạo thành hệ thống phòng thủ nhiều tầng phù hợp hơn với điều kiện chiến đấu hiện nay. Dù các thay đổi này làm xe nặng hơn và phát sinh thách thức hậu cần, nhưng chúng giúp tăng đáng kể khả năng sống sót trong môi trường tác chiến mà drone chiếm ưu thế.

Những nâng cấp thực địa của Ukraine không chỉ nhằm tăng sức sống sót cho M1A1 SA, mà còn là lời nhắc nhở đanh thép gửi tới giới hoạch định quân sự Mỹ và NATO: Không một dòng xe tăng nào, dù hiện đại đến đâu, có thể an toàn trước các mối đe dọa mới nếu không liên tục được cải tiến.

Từ kinh nghiệm này, quân đội Mỹ buộc phải xem xét lại toàn bộ đội hình Abrams, nhanh chóng bổ sung các gói bảo vệ thế hệ mới như ERA trên nóc, hệ thống bảo vệ chủ động (APS) và mô-đun chống drone, thay vì chỉ dựa vào lớp giáp vốn có.

Chiến trường Ukraine giờ đây là phòng thí nghiệm khắc nghiệt, nơi công nghệ và chiến thuật được thử lửa từng ngày.

Việc những chiếc Abrams phải khoác thêm “lớp áo” bảo vệ trước khi ra trận vừa là minh chứng rõ ràng cho sự thay đổi bản chất chiến tranh thiết giáp, vừa là hồi chuông cảnh báo rằng trong tương lai, mối nguy hiểm lớn nhất không chỉ nằm ở phía trước nòng pháo, mà còn đến từ bầu trời trên cao.

Hoàng Vũ