Lo ngại chênh lệch địa tô, Nhà nước thất thu khi sửa Luật Nhà ở

Đại biểu Ngô Trung Thành - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, đánh giá cao Chính phủ nhận diện vướng mắc đề xuất sửa đổi khoản 1, Điều 23, Luật Nhà ở. Chia sẻ với nhà đầu tư, tuy nhiên, ông Thành cũng nhất trí với nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội ở thảo luận tổ đã nêu, vấn đề ở đây không hề đơn giản mà phải xem xét thấu đáo, đánh giá kỹ lưỡng tác động tiêu cực.

Đại biểu Ngô Trung Thành - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật

Theo đại biểu, nếu thực hiện đấu giá, đấu thầu thì giá trị địa tô mang lại cho Nhà nước rất lớn. Ví dụ nổi bật nhất thời gian qua là đấu giá đất Thủ Thiêm mang lại 24.500 tỉ đồng (tương đương 1 tỉ USD). Nếu diện tích này không đấu thầu, nhà đầu tư nộp tiền chuyển đổi mục đích sử dụng đất, thử tính 100 triệu đồng m2, thì chỉ thu được 1.000 tỉ đồng, chưa bằng số lẻ của bán đấu giá.

“Như vậy, việc sửa đổi theo phương án trên thì Nhà nước không thu được bao nhiêu, người có đất chuyển nhượng cho dự án cũng không thu được bao nhiêu. Chênh lệch địa tô sẽ cơ bản thuộc về nhà đầu tư, chủ dự án. Đây là vấn đề rất bất hợp lý”, ông Thành nêu.

Đất đai thuộc sở hữu toàn dân, Nhà nước thực hiện chuyển đổi mục đích sử dụng đất làm giá đất tăng lên, chênh lệch địa tô này phải thuộc về Nhà nước, phải thuộc về toàn dân. Tuy nhiên, ông Thành cho rằng, vấn đề tài chính đất đai không điều chỉnh ở Luật Nhà ở mà điều chỉnh ở Luật Đất đai. Do đó, không thể xử lý vấn đề chênh lệch địa tô trong Luật Nhà ở được.

“Nếu chúng ta sửa đổi Luật Nhà ở theo hướng trên thì chỉ tháo gỡ vướng mắc cho dự án triển khai được. Nhưng lợi ích đem lại chỉ cho chủ dự án, người gom đất được hưởng. Đối với Nhà nước sẽ dẫn tới nguy cơ lãng phí nguồn lực đất đai”, ông Thành nhận định.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật cho rằng, với nội dung sửa đổi như vậy, người nào gom được đất có khả năng được chuyển đổi để đầu tư dự án. Điều này chắc chắn dẫn đến phong trào gom đất. Giá đất bị đẩy lên cao hệ lụy sẽ phát sinh nhiều và rất lớn. Giá đất bị đẩy lên cao thì công tác bồi thường giải phóng mặt bằng đã khó càng khó. Khiếu nại tố cáo trong đất đai sẽ càng tăng, càng nóng nhiều hơn. Bởi vì nguyên nhân sâu xa dẫn đến khiếu nại tố cáo, khó khăn giải phóng mặt bằng chủ yếu là chênh lệch giá bồi thường với giá trên thực tế. Nay chênh lệch giá này tăng hơn nhiều thì hiện tượng trên sẽ tăng hơn.

Với phân tích nêu trên, ông Thành đề nghị Quốc hội chưa nên sửa đổi Khoản 1, Điều 23, Luật Nhà ở như đề xuất. Đề nghị Chính phủ nghiên cứu đánh giá kỹ tác động. Đặc biệt có hướng xử lý cho bằng được chênh lệch địa tô trong Luật Đất đai và các văn bản khác có liên quan để vừa khắc phục bất cập, nhưng bảo đảm khai thác nguồn lực đất đai cho phát triển đất nước, hài hòa lợi ích doanh nghiệp, Nhà nước và người dân.

Giao quyền tự chủ cho địa phương đối với các dự án quy mô nhỏ

Đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) đồng tình với đại biểu Ngô Trung Thành, việc sửa đổi theo hướng trên có thể chuyển đổi nhanh, mang lại lợi ích cho nhà đầu tư, nhưng lại có thể gây ra thất thoát, lãng phí. Vì khi được chuyển mục đích sử dụng, họ chỉ phải đóng theo mức giá địa phương quy định. Chẳng hạn, nếu chuyển đổi ở khu đất vàng đắt nhất ở Hà Nội, cũng chỉ tối đa 168 triệu đồng/ m2, trong khi mức giá thị trường thì lớn hơn rất nhiều. Đề nghị cân nhắc, theo ông Cường nếu cho phép chuyển đổi thì phải quy định theo giá thị trường và phải quy định cụ thể điều này.

Bên cạnh đó, ông Cường cũng rất đồng tình với việc giao quyền tự chủ cho địa phương trong việc quyết định dự án quy mô nhỏ, như vậy Chính phủ sẽ đóng vai trò người chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc, sẽ tách bạch giữa kiểm tra với thực hiện, điều này cũng giải quyết được những bức xúc hiện nay, khi mọi việc đều dồn lên Chính phủ.

Tranh luận với hai đại biểu trên, đại biểu Phan Thái Bình (đoàn Quảng Nam) đồng tình trước lo ngại chênh lệch địa tô, thất thu cho Nhà nước. Tuy nhiên, theo ông Bình, nếu trong diện tích đất sử dụng hợp pháp người ta cần thì được chuyển mục đích sử dụng đất. “Theo quy định của Luật Đất đai và các quy định về giá, thì giá do cơ quan Nhà nước quyết định, thất thoát hay không là do định giá không sát với thị trường chứ không phải do sử dụng”, ông Bình nêu, và đồng tình với cách sửa đổi theo tờ trình của Chính phủ.

Luân Dũng