Lo ngại CPI tăng khi điều chỉnh giá dịch vụ, hàng hóa thiết yếu

Nhiều áp lực kiểm soát lạm phát

Trong quý I/2023, thị trường hàng hóa trong nước tương đối ổn định. Nhu cầu tiêu dùng đối với các mặt hàng lương thực, thực phẩm, hàng may mặc, đồ dùng, dụng cụ, trang thiết bị gia đình giảm nhiều trong tháng 2 và tháng 3 do người dân chủ yếu tập trung mua sắm các mặt hàng này trong giai đoạn trước Tết. Thời tiết ổn định, thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp, nguồn cung rau, quả dồi dào, giá cả không có biến động lớn. Do tác động của giá thế giới, giá một số mặt hàng nhóm nhiên liệu năng lượng như xăng dầu, khí hóa lỏng có diễn biến tăng, giảm đan xen, giá vật liệu xây dựng có biến động tăng trong quý I.

Nguồn: Tổng cục Thống kê. Đồ họa: Văn Chung

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) so với tháng trước của tháng 1/2023 tăng 0,52%, tháng 2/2023 tăng 0,45%; tháng 3/2023 giảm 0,23% so với tháng trước, tăng 3,35% so với cùng kỳ năm trước. Bình quân quý I/2023, CPI tăng khoảng 4,18% so với cùng kỳ năm 2022.

Theo ông Nguyễn Minh Tiến, diễn biến lạm phát trong quý I/2023 vẫn trong kịch bản dự báo của Ban Chỉ đạo điều hành giá, mức tăng phù hợp với xu hướng biến động của giá cả theo quy luật chung, thể hiện nỗ lực của bộ, ngành, địa phương trong việc phối hợp triển khai các giải pháp chỉ đạo điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo điều hành giá nhằm bình ổn thị trường, kiểm soát lạm phát theo mục tiêu Quốc hội và Chính phủ đề ra cả năm ở mức khoảng 4,5%.

Tuy nhiên, trong thời gian tới, giá một số hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước quản lý dự báo sẽ được điều chỉnh tăng, như: giá dịch vụ giáo dục, giá điện, sách giáo khoa…, do đó trong quá trình điều hành phải hết sức thận trọng, đánh giá kỹ tác động trước khi ban hành. Cụ thể: Giá dịch vụ giáo dục khi kết thúc thời gian được miễn, giảm học phí dự kiến sẽ tăng trong năm học mới 2023 - 2024 theo lộ trình Nghị định 81/2021/NĐ-CP. Tổng cục Thống kê ước tính nhóm dịch vụ giáo dục sẽ làm CPI năm 2023 tăng khoảng 0,82 - 1,09%. Giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh thuộc nhóm dịch vụ sự nghiệp công thực hiện lộ trình thị trường. Năm 2023 Tổng cục Thống kê ước điều chỉnh giá dịch vụ tế tác động làm CPI chung tăng khoảng 0,16 - 0,25%.

Về giá điện, giá bán lẻ điện bình quân năm 2023 có thể được xem xét điều chỉnh căn cứ theo cơ chế điều chỉnh mức giá bán lẻ điện bình quân tại Quyết định số 24/2017/QĐ-TTg ngày 30/6/2017 của Thủ tướng Chính phủ. Đối với giá sách giáo khoa (SGK), theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, thực hiện lộ trình triển khai SGK theo chương trình giáo dục phổ thông mới, năm học 2023 - 2024 sẽ áp dụng bộ SGK mới lớp 4, lớp 8, lớp 11, dự kiến quý II/2023 sẽ được cung ứng ra thị trường với mức giá dự kiến có thể có biến động so với bộ sách giáo khoa hiện hành...

Thận trọng trong điều hành

Trên thực tế, việc điều chỉnh tăng giá các hàng hóa, dịch vụ thiết yếu đều được cân nhắc hết sức thận trọng. Các bộ, ngành đều phải đánh giá kỹ tác động và trình các cấp có thẩm quyền xem xét, cân nhắc. Việc điều hành phải hài hòa, linh hoạt, đảm bảo lợi ích giữa Nhà nước - người dân và doanh nghiệp, đồng thời đảm bảo giữ lạm phát theo mục tiêu đề ra.

Dự báo trong thời gian tới, tình hình kinh tế, chính trị thế giới còn nhiều bất ổn tác động tới giá các nguyên vật liệu đầu vào, mặt bằng giá chung, cung cầu hàng hóa trong nước và xuất khẩu; sự phục hồi kinh tế sau đại dịch Covid-19 đã có nhiều dấu hiệu tích cực, tuy nhiên vẫn còn có nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn, từ đó tạo ra những áp lực trong công tác quản lý điều hành giá từ nay đến cuối năm.

Dự kiến giá dịch vụ vận chuyển hàng không điều chỉnh tăng

Ngoài áp lực tăng giá điện, Bộ Giao thông vận tải dự kiến điều chỉnh khung giá dịch vụ vận chuyển hàng không (tăng trung bình 3,75% so với khung giá hiện hành). Thời gian dự kiến thực hiện từ quý II - III/2023 ước tác động đến chỉ số CPI 2023 khoảng 0,07%. Nếu giá vận chuyển hàng không được điều chỉnh tăng, cũng sẽ dẫn đến áp lực lạm phát những tháng cuối năm.

Như giá năng lượng và các vật tư chiến lược dự báo vẫn biến động phức tạp do tác động từ diễn biến xung đột Nga - Ukraina và sự phân cực trong quan hệ giữa các nước lớn có xu hướng gia tăng trở lại cùng tác động từ sự phục hồi của kinh tế Trung Quốc.

Giá một số mặt hàng do Nhà nước quản lý dự báo có thể sẽ được điều chỉnh sau nhiều năm trì hoãn tăng theo lộ trình.

Tuy nhiên, vẫn còn những yếu tố khác có thể gây áp lực lên mặt bằng giá như: giá một số vật liệu xây dựng có xu hướng tăng do vào mùa xây dựng hoặc do chi phí đầu vào tăng, giá lợn hơi giảm thấp ảnh hưởng đến khả năng tái đàn; rủi ro về thiên tai, dịch bệnh và thời tiết bất lợi trong năm có thể gây khó khăn cho hoạt động sản xuất và làm tăng giá hàng hóa, dịch vụ.

Trong tháng 3/2023, Bộ Tài chính với vai trò là cơ quan thường trực Ban Chỉ đạo điều hành giá đã phối hợp với các bộ, ngành báo cáo Phó Thủ tướng Lê Minh Khái - Trưởng ban Chỉ đạo điều hành giá tổng thể các giải pháp trong quý II và thời gian còn lại của năm 2023 để thực hiện việc kiểm soát lạm phát theo đúng mục tiêu Quốc hội và Chính phủ đề ra.

Theo đó, ông Nguyễn Minh Tiến cho biết, trong tổng thể các giải pháp, có các giải pháp về hoàn thiện chính sách pháp luật về giá, các giải pháp bảo đảm cân đối cung cầu các mặt hàng thiết yếu, các chính sách về tài khóa, tiền tệ, quản lý, điều hành, bình ổn giá kết hợp với các giải pháp kinh tế vĩ mô khác cũng như cập nhật các kịch bản lạm phát làm làm cơ sở điều hành giá đảm bảo dư địa cho việc kiểm soát lạm phát cả năm.

Điều chỉnh giá phải tạo dư địa cho kiểm soát lạm phát cả năm

Theo Cục Quản lý giá, Bộ Tài chính, căn cứ diễn biến giá cả thị trường 3 tháng đầu năm và các dự báo cho năm 2023 cho thấy vẫn có nhiều áp lực cho việc thực hiện mục tiêu kiểm soát lạm phát cả năm 2023. Do vậy, các bộ, ngành, địa phương cần chủ động đẩy mạnh triển khai các giải pháp của Thủ tướng Chính phủ tại Chỉ thị số 03/CT-TTg về việc đôn đốc thực hiện nhiệm vụ trọng tâm sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán Quý Mão 2023, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khái - Trưởng ban Chỉ đạo điều hành giá đã giao tại Thông báo số 04/TB-VPCP ngày 5/1/2023 và tại cuộc họp Ban Chỉ đạo điều hành giá ngày 24/3/2023.

Về phía Bộ Tài chính sẽ tập trung hoàn thiện chính sách pháp luật. Bộ Tài chính tiếp tục phối hợp với các cơ quan của Quốc hội thực hiện các thủ tục giải trình, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, hoàn thiện hồ sơ dự thảo Luật Giá (sửa đổi) trình Quốc hội thông qua trong tháng 5/2023; triển khai xây dựng các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật.

Về các biện pháp quản lý, điều hành giá, các bộ, ngành, địa phương cần theo dõi sát diễn biến kinh tế và lạm phát thế giới tác động đến Việt Nam; kịp thời cảnh báo các nguy cơ ảnh hưởng đến giá cả, lạm phát của Việt Nam để có các biện pháp ứng phó phù hợp nhằm đảm bảo nguồn cung, bình ổn giá trong nước. Theo dõi sát diễn biến giá cả, cung cầu các mặt hàng thiết yếu, xây dựng các báo cáo tổng hợp, phân tich, dự báo giá thị trường theo quy định.

Chính phủ tiếp tục điều hành chính sách tài khóa theo mục tiêu phối hợp chặt chẽ với chính sách tiền tệ và các chính sách kinh tế vĩ mô khác nhằm kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra.

Đối với giá một số mặt hàng thuộc danh mục Nhà nước định giá dự kiến có phương án điều chỉnh, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục theo dõi sát và phối hợp tham gia ý kiến với các bộ ngành về việc rà soát tham số đầu vào, đánh giá bối cảnh, tác động, mức độ và liều lượng điều chỉnh phù hợp để cập nhật kịch bản lạm phát làm cơ sở điều hành giá đảm bảo dư địa cho việc kiểm soát lạm phát cả năm.

Các bộ, ngành địa phương tiếp tục tổ chức triển khai hiệu quả và giám sát thực hiện các biện pháp kê khai giá, niêm yết giá; công khai thông tin về giá; kiểm tra việc chấp hành pháp luật về giá. Đồng thời, chú trọng công tác thông tin, truyền thông nhằm đưa thông tin kịp thời, minh bạch, tạo sự đồng thuận trong dư luận đối với công tác điều hành giá của Chính phủ, ổn định tâm lý người tiêu dùng và ổn định kỳ vọng lạm phát.

Minh Anh