Lo ngại viên chức 'chân ngoài dài hơn chân trong', lợi dụng thương hiệu công để kinh doanh riêng

ĐBQH Ngô Đông Hải – Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên.

Ngày 22/10, sau khi Chính phủ trình dự án Luật Viên chức (sửa đổi), Quốc hội đã tiến hành thảo luận tại Tổ về dự án Luật này.

Góp ý vào dự án Luật Viên chức (sửa đổi), ĐBQH Ngô Đông Hải – Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên cho rằng quy định cho phép viên chức được ký hợp đồng, góp vốn, kinh doanh bên ngoài là "rất tiến bộ", giúp phát huy chất xám.

Tuy nhiên, đại biểu cảnh báo nguy cơ bị lợi dụng, như cách nói "chân ngoài dài hơn chân trong", tức là viên chức vào đơn vị sự nghiệp công lập không phải để cống hiến mà để "dùng cái lợi thế về thương hiệu, uy tín và các yếu tố vô hình khác" của đơn vị công cho mục tiêu kinh doanh bên ngoài.

Để ngăn chặn tiêu cực này, đại biểu Ngô Đông Hải đề nghị luật phải bổ sung quy định: "Khi viên chức tham gia các hoạt động bên ngoài như vậy thì không được sử dụng danh nghĩa, không được sử dụng thương hiệu... liên quan đến đơn vị sự nghiệp công lập mà mình hiện đang hoạt động".

ĐBQH Nguyễn Ngọc Sơn – Đoàn ĐBQH TP. Hải Phòng.

Đồng tình với quan điểm của đại biểu Ngô Đông Hải, ĐBQH Nguyễn Ngọc Sơn – Đoàn ĐBQH TP. Hải Phòng cho rằng việc cho phép viên chức (trong lĩnh vực khoa học, giáo dục, y tế) được ký hợp đồng quản lý doanh nghiệp có thể dẫn tới nguy cơ xung đột lợi ích và vi phạm Luật Phòng, chống tham nhũng nếu không kiểm soát chặt chẽ. Đại biểu đề nghị bổ sung nguyên tắc "kê khai lợi ích tài chính hằng năm" và "nghiêm cấm tham gia thẩm định, phê duyệt, ký kết các hợp đồng liên quan đến tổ chức có lợi ích liên quan".

ĐBQH Hà Đức Minh – Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai đánh giá quy định tại điểm a khoản 1, cho phép viên chức được ký kết hợp đồng lao động hoặc hợp đồng dịch vụ với cơ quan, tổ chức, đơn vị khác (nếu không trái với thỏa thuận tại hợp đồng làm việc và pháp luật không cấm) đã thể hiện tinh thần đổi mới, mở rộng quyền nghề nghiệp và khuyến khích tính chủ động, sáng tạo của đội ngũ trí thức khu vực công.

ĐBQH Hà Đức Minh – Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai.

Về đối tượng ký hợp đồng quy định tại khoản 2 điểm a Điều 21, dự thảo đề cập đến "chuyên gia, nhà khoa học, người có kinh nghiệm, trình độ cao", ĐBQH Lê Xuân Thân – Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa chỉ rõ sự bất cập của cụm từ "trình độ cao" vì hiện chưa có quy định nào hướng dẫn cụ thể. Đại biểu kiến nghị Ban soạn thảo nên lấy khái niệm "người có tài năng" đã được quy định chi tiết trong Nghị định 179/2024 của Chính phủ (về chính sách thu hút, trọng dụng người có tài năng) để đưa vào Luật.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị mở rộng đối tượng ký hợp đồng theo khoản 2 điểm b Điều 21. Ngoài các lĩnh vực ưu tiên như KHCN, chuyển đổi số, y tế, giáo dục, cần thêm các đối tượng mà Đảng đã xác định qua Nghị quyết 26 và Nghị quyết 68, bao gồm: nhà quản lý, nhà quản trị doanh nghiệp, doanh nhân tiêu biểu xuất sắc, luật gia, luật sư, chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành. Việc này nhằm thu hút trọn vẹn các đối tượng chất lượng cao vào làm việc tại đơn vị sự nghiệp công lập (trường học, bệnh viện, viện nghiên cứu).

Liên quan đến công tác tuyển dụng, các đại biểu bày tỏ đồng tình với chính sách ưu tiên, nhưng yêu cầu cụ thể hóa để bảo đảm tính công bằng và minh bạch. Tuy nhiên, hình thức và mức độ ưu tiên chưa được xác định cụ thể (có nơi xét tuyển, có nơi cộng điểm, có nơi xét đặc cách), dẫn đến áp dụng không thống nhất. Bên cạnh đó, khái niệm "các đối tượng chính sách khác" còn rộng và thiếu cơ sở pháp lý.

Lê Bảo - Dương Tú