Lo ngại Việt Nam trở thành nước siêu nhập khẩu thịt

Trong bản kiến nghị, các hiệp hội nêu rõ, do tác động kép của hậu đại dịch COVID-19, xung đột vũ trang ở các quốc gia khiến tình hình sản xuất và thương mại chăn nuôi trong nước thời gian qua và hiện nay đang phải đối mặt rất nhiều khó khăn, thách thức. Giá thức ăn, thuốc thú y, vật tư đầu vào liên tục tăng cao, giá đầu ra của các sản phẩm chăn nuôi luôn đứng ở mức thấp; dịch bệnh trên gia súc, gia cầm vẫn diễn biến phức tạp; một số thủ tục hành chính bất cập; tình trạng nhập siêu các sản phẩm chăn nuôi khiến rất nhiều hộ chăn nuôi, doanh nghiệp vừa và nhỏ bị thua lỗ kéo dài, đứng trước nguy cơ phá sản hàng loạt trong thời gian tới.

Lực lượng chức năng nỗ lực kiểm soát, ngăn chặn nhập lậu gia cầm, gia súc.

“So với các nước có nền chăn nuôi phát triển, các quy định về nhập khẩu sản phẩm chăn nuôi của nước ta chưa chặt chẽ, còn nhiều lỗ hổng. Trong khi đó, để xuất khẩu được sản phẩm thịt trứng gia cầm, chúng ta phải chịu rất nhiều rào cản kỹ thuật nghiêm ngặt tại các nước nhập khẩu, khiến các mặt hàng sản phẩm chăn nuôi của ta đang bị yếu thế và thiệt thòi ngay trên sân nhà”, đơn kiến nghị nêu.

Số liệu thống kê năm 2023 cho thấy, kim ngạch nhập khẩu các sản phẩm chăn nuôi là 3,53 tỷ USD, trong khi xuất khẩu chỉ có 515.000 USD. Ngoài ra, còn một khối lượng rất lớn vật nuôi và sản phẩm chăn nuôi nhập nhập lậu. Theo phản ánh của cơ quan chức năng và truyền thông, trong năm 2023 và những tuần đầu của năm 2024, mỗi ngày có từ 6.000 - 8.000 con lợn thịt (khối lượng 100-120kg/con) được nhập lậu vào Việt Nam, chưa kể lượng lớn trâu, bò, gà thải loại, gà giống... Các hiệp hội cho rằng, việc nhập khẩu ồ ạt các sản phẩm chăn nuôi vào nước ta là vấn đề hệ trọng, gây lan truyền dịch bệnh, nhất là những dịch bệnh nguy hiểm. Trong đó có bệnh dịch tả lợn châu Phi, bệnh cúm gia cầm và viêm da nổi cục trên trâu bò. Việc nhập khẩu ồ ạt còn gây áp lực cạnh tranh không công bằng với các sản phẩm chăn nuôi trong nước. Bởi, sản phẩm chăn nuôi nhập khẩu chính ngạch hiện nay phần lớn là thứ phẩm mà ở các nước họ ít dùng làm thực phẩm, như đầu, cổ, cánh, tim cật, lòng mề, gà đẻ và bò sữa thải loại... Chưa kể, đó còn là các loại thực phẩm đã gần hết hạn sử dụng nên có giá rất rẻ, chỉ bằng 1/3 giá trong nước cùng loại. Việc này cũng gây rủi ro lớn về chất lượng và an toàn thực phẩm cho người tiêu dùng, nhất là ở khu vực bếp ăn tập thể cho học sinh, quân nhân, công nhân... đang là đối tượng sử dụng phần lớn các loại thực phẩm đông lạnh nhập khẩu. Với tốc độ nhập khẩu như hiện nay, chỉ 3-5 năm tới, khi các dòng thuế quan các sản phẩm chăn nuôi nhập khẩu về mức 0% thì Việt Nam sẽ trở thành nước siêu nhập khẩu các sản phẩm chăn nuôi. Đây có thể là một ngoại lệ, diễn ra quá nhanh. Do đó, theo các hiệp hội, Nhà nước cần có chính sách và thời gian để người chăn nuôi và doanh nghiệp trong nước có thể thích nghi được.

Bốn hiệp hội đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo bộ, ngành tăng cường các biện pháp kiểm tra, kiểm soát chặt vấn đề nhập khẩu các sản phẩm chăn nuôi. Cụ thể, đối với nhập khẩu chính ngạch, cần khẩn trương xây dựng các hàng rào kỹ thuật và các chính sách thương mại để hạn chế thấp nhất việc nhập khẩu chính ngạch các sản phẩm chăn nuôi. Dẫn kinh nghiệm của Mỹ, Trung Quốc, Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc…, các hiệp hội cho biết, họ đưa ra các yêu cầu về xử lý nhiệt lạnh với công nghệ phức tạp, chi phí cao hay mỗi nước trung bình chỉ cho phép có từ 3-5 cửa khẩu đường bộ, đường biển, đường hàng không là được phép nhập khẩu vật nuôi sống mà thôi. Trong khi Việt Nam chúng ta đang có tới trên 30 cửa khẩu các loại được phép nhập khẩu vật nuôi sống vào trong nước. Ngoài ra, Việt Nam có đường biên giới dài, các nước xung quanh chưa phải là những nước có công tác thú y, kiểm soát tốt dịch bệnh. Nếu không có những biện pháp kiểm soát quyết liệt vấn đề nhập lậu, chúng ta không thể kiểm soát được dịch bệnh và sản xuất chăn nuôi trong nước. Vì thế, đối với nhập khẩu tiểu ngạch, các hiệp hội đề nghị cấm tất cả mọi hình thức nhập khẩu và sử dụng các loại vật nuôi, sản phẩm chăn nuôi nhập khẩu theo hình thức này, vì sản phẩm chăn nuôi trong nước đã cơ bản đáp ứng đủ nhu cầu tiêu dùng trong nước. Trước đó, trong đơn gửi tới Thủ tướng, Hiệp hội Chăn nuôi Đồng Nai phản ánh giá bán chỉ trên dưới 50.000 đồng một kilogam lợn hơi khiến người chăn nuôi trong nước thua lỗ vì phải bán dưới giá thành sản xuất. Ngoài ra, hiệp hội cho rằng, lợn nhập lậu tràn lan làm tăng nguy cơ lây lan dịch bệnh. Tương lai, đàn lợn nội địa sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng gây thiếu hụt nguồn cung trong nước. "Nhiều năm qua, ngành Chăn nuôi trong nước đã chịu áp lực từ dịch bệnh COVID-19, dịch tả heo châu Phi... nên thua lỗ liên miên. Nhiều trang trại hoặc hộ chăn nuôi phải giảm đàn, ngưng sản xuất", ông Nguyễn Trí Công, Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Đồng Nai, nêu trong đơn.

Ngọc Yến