Lộ trình xanh hóa xe buýt Thủ đô còn gian nan

Nhiều khó khăn cần tháo gỡ

Phương tiện xanh là phương tiện sử dụng nhiên liệu tái tạo, có hiệu suất cao, ứng dụng công nghệ thông minh, giảm thiểu tác hại cho môi trường. Xe buýt xanh gồm xe điện và xe sử dụng nhiên liệu sạch (khí nén CNG).

Với thực trạng môi trường như hiện nay, việc chuyển đổi phương tiện xe buýt từ nhiên liệu diesel sang xe điện, sử dụng năng lượng xanh là xu thế tất yếu.

Xe buýt điện hoạt động trên đường phố của Hà Nội. Ảnh: Công Hùng

Theo lộ trình về chuyển đổi năng lượng xanh tại Quyết định số 876/QĐ - TTg ngày 22/7/2022 của Thủ tướng Chính phủ, từ năm 2025, 100% xe buýt thay thế, đầu tư mới phải là xe sử dụng điện. Đến năm 2050, toàn bộ xe buýt sử dụng năng lượng xanh.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Phạm Đình Tiến - Trưởng phòng Kế hoạch - Vận hành, Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng Hà Nội cho biết: "Theo kế hoạch, đến năm 2030, tỷ lệ chuyển đổi xe buýt của Hà Nội sẽ đạt 50 - 60%. Dự kiến đến năm 2035, Hà Nội sẽ có tỷ lệ chuyển đổi đạt 90 - 100%, sớm hơn 15 năm so với yêu cầu Chính phủ”.

Song, thực tế hiện nay, Hà Nội có tới 2.034 xe buýt trợ giá nhưng chỉ có 277 xe sử dụng năng lượng sạch, bao gồm 139 xe CNG và 138 xe buýt điện.

Ông Phạm Đình Tiến cũng chia sẻ thêm, tỷ lệ xe buýt năng lượng xanh của Hà Nội hiện nay khoảng 13,6%. Con số này còn khiêm tốn so với những mục tiêu, kỳ vọng đặt ra.

Việc chuyển đổi sang xe buýt sử dụng năng lượng xanh đang gặp rất nhiều thách thức về nguồn lực đầu tư, cơ sở hạ tầng và cơ chế chính sách.

Theo tính toán, chi phí đầu tư phương tiện xanh cao gấp 2,4 lần so với xe buýt truyền thống sử dụng diesel. Chi phí này ảnh hưởng không nhỏ đến nguồn lực của doanh nghiệp. Kèm theo đó là nguồn lực đầu tư đồng bộ về cơ sở hạ tầng liên quan đến trạm sạc điện, hệ thống trạm biến áp, nguồn cấp điện, hệ thống điều khiển,...

“Sở GTVT đã làm việc với Tổng Công ty Điện lực thành phố Hà Nội và Tổng Công ty Khí Việt Nam để trao đổi, khảo sát, tính toán nguồn cấp điện, làm cơ sở cho lộ trình chuyển đổi năng lượng xanh” - ông Phạm Đình Tiến cho hay.

Về phía Hiệp hội Vận tải hành khách công cộng Hà Nội, ông Nguyễn Hoàng Hải cũng cho biết, để xây dựng hạ tầng nguồn điện, trạm sạc cho phương tiện xanh, cần sự vào cuộc mạnh mẽ hơn của ngành Điện lực.

Các depot của xe buýt điện đều cần hệ thống sạc rất lớn, đủ cho đoàn xe hoạt động 2 ca/ngày; trạm biến áp sử dụng cũng phải là trạm trung áp.

“Cần phải đưa hạ tầng điện dành cho phương tiện xanh vào quy hoạch của ngành Điện lực để đáp ứng nhu cầu cho mạng lưới xe buýt xanh và cả các phương tiện khác” - ông Nguyễn Hoàng Hải chia sẻ.

Thêm vào đó, hiện nay cơ quan chức năng vẫn chưa có cơ chế, chính sách hướng dẫn cụ thể cho doanh nghiệp, nhà đầu tư để phục vụ quá trình chuyển đổi xe buýt xanh.

Theo ông Nguyễn Hoàng Hải, bên cạnh các quy chuẩn pháp lý liên quan, cũng cần quan tâm đến đầu tư chuyển đổi công nghệ, nguồn nhân lực; và doanh nghiệp phải chủ động trong vấn đề này.

Đa dạng loại hình để hút khách

“Qua hơn 1 năm đưa các phương tiện năng lượng xanh vào sử dụng, chúng tôi nhận thấy hành khách đi buýt đều ủng hộ, đánh giá cao về chất lượng dịch vụ” - ông Phạm Đình Tiến cho biết.

Thống kê cho thấy, với 9 tuyến vận hành xe buýt điện của Hà Nội, sản lượng đạt được năm 2023 khoảng 19,6 triệu lượt hành khách, tăng 16,9% so với kế hoạch năm 2023 và tăng 136% so với cùng kỳ.

Tuy nhiên, như vậy là chưa đủ, cần quy hoạch bổ sung thêm các loại phương tiện xanh cỡ trung và nhỏ để người dân tiếp cận vận tải hành khách công cộng xanh, sạch thuận lợi hơn.

Ông Đỗ Phan Anh - Phó Trưởng phòng Quản lý vận tải, Sở GTVT thành phố Hà Nội cho biết, hiện nay mới hoàn thành xong định mức cho xe buýt điện cỡ lớn, còn cỡ trung bình và nhỏ chưa có phương tiện hoạt động.

Trong bối cảnh hệ thống đường sá ở Hà Nội có nhiều tuyến phố, ngõ nhỏ, xe buýt lớn không thể lưu thông, thì việc có thêm xe buýt cỡ trung và nhỏ rất cần thiết, để trung chuyển hành khách đến các tuyến buýt trục chính.

“Sở GTVT Hà Nội cũng đang giao Trung tâm quản lý Giao thông công cộng Hà Nội rà soát lại mạng lưới buýt, trong đó tập trung nghiên cứu để phát triển thêm loại hình buýt cỡ nhỏ và trung bình” - ông Đỗ Phan Anh cho biết.

Cùng bàn về vấn đề này, ông Phạm Đình Tiến - Trưởng phòng Kế hoạch - Vận hành, Trung tâm Quản lý Giao thông công cộng Hà Nội cho biết, trong kế hoạch phát triển vận tải hành khách giao thông công cộng, Trung tâm đã xây dựng lộ trình căn cứ trên hiện trạng mạng lưới tuyến.

Bên cạnh đó, để khuyến khích người dân ủng hộ xe buýt năng lượng xanh thì cũng cần quan tâm đến các yếu tố như: hạ tầng dịch vụ, chất lượng phương tiện, thái độ phục vụ…

Nếu xe buýt cải thiện được tính chính xác về thời gian thì sẽ thu hút được nhiều thành phần hành khách hơn nữa. Để làm được điều đó, Nhà nước phải tạo điều kiện cho xe buýt vận hành trong giao thông hỗn hợp, đảm bảo lưu thông thông suốt.

Ngọc Hải - Ngọc Trang