Loài vật nào chiếm lĩnh đại dương trong kỷ Phấn trắng

Ví dụ về các mỏ dưới hóa thạch của mực thuộc kỷ Phấn trắng muộn được phát hiện trong nghiên cứu. (Nguồn: Tạp chí Science)

Kết quả nghiên cứu đăng trên tạp chí Science cho thấy, trái ngược với những giả định trước đây, mực có số lượng vượt trội so với cả cá và ammonite – những loài thân mềm có vỏ từng được coi là phổ biến nhất thời kỳ này.

Là sinh vật thân mềm nên mực hiếm khi hóa thạch, thường chỉ còn lại mỏ sau khi phân hủy. Nhóm nghiên cứu đã phát triển kỹ thuật dựng ảnh 3 chiều kỹ thuật số bằng cách chụp liên tiếp các lát mỏng của đá trầm tích, chỉ dày 1/100 mm, rồi tái tạo lại thành hóa thạch cực nhỏ.

Từ các mẫu đá của Kỷ Phấn trắng thu thập tại đảo Hokkaido, nhóm khoa học phát hiện 263 hóa thạch mỏ mực, với kích thước trung bình khoảng 4 mm. Nhờ đó, nhóm xác định được 1.000 chiếc mỏ hóa thạch của động vật thân mềm có vỏ, được giấu trong các khối đá kỷ Phấn trắng muộn ở Nhật Bản. Trong số những chiếc mỏ nhỏ này có 263 mẫu vật mực, thuộc khoảng 40 loài chưa từng được biết đến trước đây.

Phân tích địa tầng cũng cho thấy mực xuất hiện cách đây khoảng 100 triệu năm và đa dạng hóa nhanh chóng trong vòng 6 triệu năm. Quần thể mực khi đó tăng mạnh đến mức vượt qua cả ammonite, loài thân mềm có vỏ từng “làm chủ” biển cả.

Theo nhóm nghiên cứu, khác với ammonite di chuyển chậm, mực có khả năng bơi nhanh, linh hoạt và phát triển trí tuệ, đây là lợi thế giúp chúng săn mồi hiệu quả hơn. Điều này giải thích vì sao mực nhanh chóng thiết lập vị trí vững chắc trong hệ sinh thái biển.

“Xét cả về số lượng lẫn kích thước, những loài mực cổ đại này rõ ràng thống trị các đại dương”, tiến sĩ Shin Ikegami, khoa Khoa học Trái đất và Hành tinh, Đại học Hokkaido - tác giả chính của nghiên cứu cho biết. “Kích thước cơ thể của chúng lớn ngang cá, thậm chí còn lớn hơn cả ammonite mà chúng tôi tìm thấy cùng thời. Điều này cho thấy mực đã phát triển mạnh mẽ, trở thành loài bơi lội phong phú nhất trong đại dương cổ đại”.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng hai nhóm mực hiện đại chính bao gồm Myopsida (sống gần bờ) và Oegopsida (sống ở vùng biển khơi) đã tồn tại từ khoảng 100 triệu năm trước. Trước đây, các nhà khoa học cho rằng mực chỉ thực sự phát triển mạnh sau sự kiện tuyệt chủng hàng loạt cách đây khoảng 65 triệu năm, chấm dứt kỷ nguyên khủng long. Tuy nhiên, nghiên cứu mới cho thấy mực đã xuất hiện từ rất lâu trước đó.

Ngọc Anh