Loạt ảnh trẻ em da bọc xương ở dải Gaza khiến cả thế giới thương xót

Cậu bé Fadi al-Zant, 6 tuổi, bị suy dinh dưỡng trầm trọng đến mức xương sườn nhô ra dưới lớp da sần sùi, đôi mắt trũng sâu khi nằm trên giường tại bệnh viện Kamal Adwan ở phía bắc Gaza, nơi đang diễn ra nạn đói. Đôi chân khẳng khiu của Fadi không còn đủ khả năng để di chuyển.

Những bức ảnh của Fadi chụp vào thời điểm trước chiến tranh cho thấy một đứa trẻ trông khỏe mạnh, tươi cười, đứng cạnh người anh em sinh đôi cao hơn cùng với mái tóc chải chuốt. Một đoạn video ngắn khác còn có cảnh cậu bé đang khiêu vũ với một bé gái trong buổi tiệc cưới.

Fadi bị bệnh xơ nang. Theo mẹ của cậu, bà Shimaa Zant, trước khi xung đột xảy ra, Fadi đã phải thường xuyên uống thuốc để điều trị bệnh. Nhưng giờ đây, gia đình cậu không còn đủ khả năng mua thuốc cho cậu, trong khi khẩu phần ăn hàng ngày vốn cần phải được cân bằng giờ cũng không sẵn có ở vùng lãnh thổ của người Palestine.

"Tình trạng của con tôi ngày càng trở nên tồi tệ. Nó ngày càng yếu và mất đi khả năng vận động", bà Zant nói trong một đoạn video mà Reuters thu được từ một phóng viên tự do. "Nó không thể đứng được nữa. Khi tôi giúp nó đứng lên, nó sẽ ngã ngay lập tức".

Cậu bé người Palestine suy dinh dưỡng Fadi al-Zant nằm trên giường tại bệnh viện Kamal Adwan, ngày 10/3 (Ảnh: Reuters)

Hơn 5 tháng sau chiến dịch trên bộ và trên không của quân đội Israel – được phát động để đáp trả cuộc tấn công ngày 7/10/2023 của phong trào Hamas – tình trạng thiếu lương thực, thuốc men và nước sạch đã lan rộng khắp Gaza.

Bệnh viện Kamal Adwan hiện là nơi chăm sóc cho Fadi. Bệnh viện này cho hay họ cũng điều trị cho phần lớn trong số 27 trẻ em mà Bộ Y tế ở Gaza công bố là đã chết do suy dinh dưỡng và mất nước trong những tuần gần đây.

Cơ quan này cũng cho biết rất nhiều người khác đã chết tại Bệnh viện al-Shifa của thành phố Gaza, ở khu vực phía bắc và ở thành phố cực nam Rafah, nơi mà cơ quan cứu trợ Liên hợp quốc cho biết có hơn 1 triệu người Palestine đã tìm nơi ẩn náu trước cuộc tấn công của Israel.

Trong chuyến thăm của các phóng viên Reuters tới trung tâm y tế al-Awda ở Rafah hồi tuần trước, họ đã ghi lại cảnh 10 trẻ em bị suy dinh dưỡng trầm trọng.

Trong một đánh giá công bố hôm đầu tuần này, tổ chức giám sát nạn đói của thế giới (IPC) cho biết nạn đói sẽ xảy ra trong khoảng thời gian từ nay đến tháng 5 ở miền bắc Gaza, nơi có khoảng 300.000 người bị mắc kẹt, nếu như không có hành động khẩn cấp.

Umm Mesbah Heji ôm cô con gái suy dinh dưỡng Israa, bị liệt tứ chi và động kinh tại trung tâm y tế al-Awda ở Rafah, ngày 12/3. Trên điện thoại là bức ảnh chụp Israa trước khi xung đột xảy ra (Ảnh: Reuters)

Bản đánh giá này cho biết "mức độ suy dinh dưỡng cấp tính và tử vong cực kỳ nghiêm trọng" sắp xảy ra đối với hơn 2/3 người dân ở miền Bắc.

COGAT, cơ quan quân sự của Israel chịu trách nhiệm chuyển hàng viện trợ đến Gaza, hiện chưa đưa ra bình luận nào về những trường hợp trẻ em tử vong do đói và mất nước ở Gaza.

Sau khi đánh giá của IPC được công bố, phát ngôn viên của chính phủ Israel Eylon Levy đã viết trên mạng xã hội X rằng số lượng xe tải chở thực phẩm đã tăng lên trong tháng 3, và Israel đang tăng cường các biện pháp “phân phối” ở miền Bắc. “Đây là bản đánh giá tệ hại, dựa trên một bức ảnh đã cũ”, ông Eylon Levy nói về bản đánh giá.

Tổng giám đốc USAID Samantha Power trong một tuyên bố công khai nói rằng đánh giá của IPC đã đánh dấu "một cột mốc khủng khiếp". Bà kêu gọi Israel mở thêm các tuyến đường bộ và vận hành hết công suất các tuyến giao cắt.

Wafaa Tabasi bế con gái sinh đôi bị suy dinh dưỡng tại trung tâm y tế al-Awda ở Rafah, ngày 12/3 (Ảnh: Reuters)

Trả lời câu hỏi của Reuters về báo cáo của IPC, quan chức cấp cao của Hamas, Sami Abu Zuhri, cho biết Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đang "phớt lờ thế giới và theo đuổi việc giết hại người dân Palestine ở Gaza bằng bom và nạn đói".

Các cơ quan viện trợ của Liên hợp quốc nói rằng “nhiều trở ngại lớn” trong việc phân phối hàng viện trợ tới khu vực miền Bắc Gaza chỉ có thể được giải quyết bằng một lệnh ngừng bắn và mở cửa các cửa khẩu đã bị Israel phong tỏa sau ngày 7/10 năm ngoái.

Những gia đình tháo chạy khỏi chiến sự

Quay trở lại với trường hợp của Fadi, mẹ cậu kể rằng lúc chiến sự chưa bùng phát, món ăn yêu thích của cậu là gà shawarma, món nướng levantine. Cậu cũng rất thích trái cây và sữa.

Bà cho biết khi chiến tranh bùng phát, gia đình đã phải bỏ lại ngôi nhà ở quận al-Nasr, thành phố Gaza, nơi bị thiệt hại nặng nề do các chiến dịch không kích. Họ đã phải di dời 4 lần trước khi đến Beit Lahia.

Bà Zant cho biết tình trạng của Fadi bắt đầu xấu đi vào khoảng 2 tháng trước và cậu được đưa vào bệnh viện Kamal Adwan điều trị. Creon – loại thuốc mà người mắc bệnh xơ nang cần sử dụng để bổ sung enzym tuyến tụy giúp tiêu hóa thức ăn – hiện không sẵn có. Có nhiều thời điểm Fadi bị tiêu chảy tới 10 lần trong một đêm.

Mẹ cậu bé cho hay, trước chiến tranh, Fadi nặng khoảng 30 kg nhưng giờ chỉ còn 12 kg.

Fadi al-Zant trước khi bị suy dinh dưỡng (trái) và hiện đang nằm trên giường tại bệnh viện Kamal Adwan, ngày 10/3 (Ảnh: Reuters)

"Trước đây nó ăn uống rất tốt, được điều trị. Mặt mũi đầy đặn. Nó là một đứa trẻ không có vẻ ngoài ốm yếu. Nó đi học mẫu giáo cùng với anh trai", bà Zant nói.

COGAT không đưa ra bình luận nào về sự sẵn có của thuốc Creon, nhưng khẳng định Israel “không từ chối một chuyến hàng vật tư y tế nào”.

Trong khi đó, Bộ Y tế Gaza khẳng định rằng chính tình trạng khan hiếm thuốc men đã góp phần gây nên khiến cho tình trạng của những đứa trẻ - đã chết tại bệnh viện – trở nên trầm trọng hơn.

Các cơ quan của Liên hợp quốc cho biết, rủi ro đang gia tăng nhanh chóng đối với nhiều trẻ em khác trên khắp Gaza chứ không chỉ riêng Fadi.

Fadi al-Zant nằm trên giường tại bệnh viện Kamal Adwan ở phía bắc Gaza, ngày 10/3 (Ảnh: Reuters)

Cơ quan trẻ em Liên hợp quốc UNICEF hôm thứ sáu tuần trước cho biết, cứ 3 trẻ em dưới 2 tuổi ở miền bắc Gaza thì có 1 em bị suy dinh dưỡng cấp tính, đây là tỷ lệ cao gấp đôi so với tháng 1.

Tại các nơi trú ẩn và trung tâm y tế mà UNICEF và các đối tác đến thăm, có 4,5% trẻ em bị suy dinh dưỡng nghiêm trọng, dạng suy dinh dưỡng nguy hiểm nhất có khả năng đe dọa tính mạng.

Trong hôm 19/3, Giám đốc điều hành UNICEF Catherine Russell nói trong một tuyên bố chung với Chương trình Lương thực Thế giới (WFP): “Trừ khi giao tranh chấm dứt và các cơ quan viện trợ có quyền tiếp cận đầy đủ trên khắp Gaza, bằng không thì hàng trăm, thậm chí hàng nghìn trẻ em có thể chết vì đói”.

Báo cáo của IPC cho biết nếu Israel tiến hành cuộc tấn công nhằm vào Rafah như đã từng tuyên bố, khoảng 1,1 triệu người ở Gaza, tương đương một nửa dân số, sẽ phải đối mặt với tình trạng thiếu lương thực trầm trọng, trong đó nạn đói và cái chết hiện diện trong các hộ gia đình.

Israa, một bé gái Palestine bị suy dinh dưỡng và liệt tứ chi và động kinh, được mẹ bế tại trung tâm y tế al-Awda, ngày 12/3 (Ảnh: Reuters)

Thứ năm tuần trước, đại tá Elad Goren đến từ COGAT khẳng định với các phóng viên rằng khả năng tiếp cận thực phẩm ở phía nam và trung tâm khu vực Gaza vẫn ổn định.

Tổ chức Theo dõi Nhân quyền (HRW) vào cuối tháng 2 đưa ra cáo buộc mới rằng Israel đang cản trở việc cung cấp các dịch vụ cơ bản cũng như việc nhập và phân phối nhiên liệu và hàng viện trợ ở Gaza. Họ nói hành động này có thể cấu thành tội ác chiến tranh theo luật nhân đạo quốc tế.

COGAT nói với Reuters rằng Israel đang thực hiện “nhiều nỗ lực để tăng lượng viện trợ vào Gaza”, vượt trên và vượt quá nghĩa vụ của mình. “Bất kỳ khiếu nại nào khác đều vô căn cứ cả về thực tế và pháp luật”, cơ quan này tuyên bố.

Cơn bĩ cực ở Rafah

Tại trung tâm y tế al-Awda ở Rafah, hơn chục phụ nữ chăm sóc những đứa con suy dinh dưỡng. Thân nhân của những đứa trẻ này cho biết hầu hết trẻ em trong phòng đều có vấn đề về sức khỏe từ trước khi chiến tranh bùng phát.

Vào ngày 4/3, Yazan al-Kafarna, 12 tuổi, bị bại não, đã qua đời ở miền nam Gaza, chỉ vài ngày sau khi Reuters chụp được những bức ảnh cho thấy cậu bé ở trong trạng thái hết sức nghiêm trọng.

Cậu bé Yazan Al-Kafarna, bị bại não và qua đời sau đó do suy dinh dưỡng, nằm trên giường tại trung tâm y tế Al-Awda ngày 2/3 (Ảnh: Reuters)

Y tá Amira Abu Juwaiyad cho biết bệnh viện không thể cung cấp đủ sữa cho trẻ em, trong khi có tới 10-15 bệnh nhi được chuyển tới bệnh viện mỗi ngày trong điều kiện "thê thảm".

Ngồi bế cô con gái 5 tuổi Israa, bị liệt tứ chi và động kinh, bà Umm Mesbah Heji cho biết thuốc của cháu bé không còn nữa. Con bà đã sụt cân rất nhiều. Trước chiến tranh, bà Heji thường cho con gái ăn trứng, sữa vào bữa sáng; gan vào bữa trưa và cơm vào bữa tối. Nhưng tình trạng hiện tại đã khác.

"Tôi biết bé rất đói nhưng đồ ăn phù hợp với nó lại không sẵn có", bà nói.

Bệnh tiêu chảy hoành hành

Dịch bệnh đang làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu lương thực ở Gaza. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết dịch tiêu chảy đang lan khắp các thành phố và lều trại tập trung, nơi người dân phải di dời chen chúc nhau mà không có nước thải hoặc nước sạch phù hợp. Mất nước do tiêu chảy đang đẩy nhanh tình trạng suy dinh dưỡng.

Một trong số những tác động của cơn đói cấp tính là làm giảm khả năng miễn dịch đối với các bệnh dạ dày.

Tháng trước, WHO cho biết 90% trẻ em dưới 5 tuổi ở Gaza bị ảnh hưởng bởi một hoặc nhiều bệnh truyền nhiễm, trong đó 70% bị tiêu chảy trong hai tuần trước đó - tăng gấp 23 lần so với thời điểm trước chiến tranh.

Wafaa Tabasi chăm sóc cô con gái song sinh Mera bị suy dinh dưỡng tại trung tâm y tế al-Awda, ngày 12/3 (Ảnh: Reuters)

Kerstin Hanson, một bác sĩ người Mỹ chuyên về dinh dưỡng đến tổ chức Bác sĩ không biên giới (Medecins Sans Frontieres), đã mô tả lại khá rõ về giai đoạn đầu của tình trạng suy dinh dưỡng và mất nước: Trẻ trở nên thờ ơ và ít phản ứng hơn. Da của chúng mất đi độ đàn hồi nên nếu ấn vào, hình dạng da có thể vẫn ở nguyên vị trí đó. Đôi mắt trở nên trũng sâu. Cơ thể gầy gò.

Ngay cả đối với những đứa trẻ khỏe mạnh trước cuộc xung đột, tình trạng suy dinh dưỡng kéo dài có thể cản trở sự phát triển về thể chất và trí não.

Bà Hanson cho biết, khi tình trạng suy dinh dưỡng cấp tính diễn ra, cơ thể trẻ sẽ ngừng phát triển. Sau đó, nó “tắt” mọi thứ ngoại trừ các chức năng quan trọng. Bà nói: “Tim và phổi của bạn sẽ tiếp tục hoạt động, nhưng có thể không có đủ năng lượng để duy trì hệ thống miễn dịch”.

Sau đó, cơ thể sẽ "bắt đầu tự ăn", sử dụng cơ bắp, mỡ và bất cứ nơi nào khác có thể tìm thấy năng lượng để tiếp tục thở và bơm máu. Cuối cùng, nó sẽ ngừng hẳn.

Hanson cho biết ngay cả khi tình trạng suy dinh dưỡng chưa đạt đến giai đoạn nguy hiểm đó thì những ảnh hưởng của nó đối với sự phát triển vẫn không thể đảo ngược nếu tình trạng này kéo dài. Trẻ em có thể không bao giờ phục hồi được số cm tăng trưởng đã mất.

Theo Reuters

Huyền Chi