[Loạt Megastory] 'Tam nông' Đồng Nai trong hành trình xanh, bền vững (Kỳ 1)

Xây dựng Đồng Nai phát triển toàn diện là mục tiêu của Đảng bộ tỉnh xuyên suốt những nhiệm kỳ qua. Do đó, tuy là tỉnh công nghiệp, cơ cấu ngành nông nghiệp chiếm tỉ trọng thấp nhưng Đồng Nai luôn đặt nông nghiệp, nông dân, nông thôn ở vị trí chiến lược, là “bệ đỡ” cho sự phát triển bền vững. Sau sáp nhập, tỉnh Đồng Nai còn rất nhiều tiềm lực phát triển trong lĩnh vực nông nghiệp với hơn 728 ngàn ha đất nông nghiệp, trong đó có nhiều loại cây trồng, vật nuôi có sản lượng nhất, nhì cả nước. Đồng Nai đã và đang tập trung chuyển đổi mạnh mẽ từ sản xuất nông nghiệp truyền thống sang nông nghiệp xanh, thông minh, bền vững.

Với hơn 60% dân số vẫn sống ở nông thôn, từ rất sớm, tỉnh Đồng Nai đã có những chính sách phát triển nông nghiệp, nông thôn, nông dân. Đảng bộ, chính quyền cấp tỉnh đến địa phương luôn bám sát, triển khai hiệu quả các Nghị quyết của Trung ương về lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, nông dân vào thực tế nhằm tạo môi trường thuận lợi nhất để thu hút đầu tư và phát triển.

Cụ thể, tỉnh Đồng Nai đã bám sát các định hướng chiến lược quan trọng như: Nghị quyết số 26-NQ/TW về “nông nghiệp, nông dân, nông thôn”; Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng nông thôn mới (NTM); Chương trình Quốc gia Mỗi xã một sản phẩm (OCOP)…Với định hướng chiến lược rõ ràng và cơ chế hỗ trợ linh hoạt, Đồng Nai luôn dẫn đầu trong thực hiện các chính sách “tam nông”, trở thành điểm đến hấp dẫn với các nhà đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn.

Ngày 5-8-2008, Ban Chấp hành Trung ương (khóa X) ban hành Nghị quyết số 26-NQ/TW về “nông nghiệp, nông dân, nông thôn”. Nghị quyết đã khơi dậy và phát huy sức mạnh của cả hệ thống chính trị, các thành phần kinh tế và người dân cùng tham gia thực hiện.

Người dân xã Đồng Phú, tỉnh Đồng Nai chuyển đổi giống điều già cỗi để thay giống điều ghép năng suất cao. Ảnh: TL

Điều thuận lợi của tỉnh trong triển khai Nghị quyết 26 vào thực tế là trước khi Trung ương ban hành Nghị quyết này, Đồng Nai luôn xác định “tam nông” là cơ sở để phát triển kinh tế bền vững. Theo đó, tỉnh đã đi trước một bước với việc thực hiện “Nông thôn 4 có” gồm: Có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội đồng bộ, có đời sống kinh tế được cải thiện, có đời sống văn hóa tốt, có môi trường sinh thái tốt. Đây là tiền đề để Đồng Nai nhanh chóng đón đầu khi các chương trình phát triển tam nông, Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM được triển khai rộng rãi trên cả nước. Chính vì vậy, các Nghị quyết của Đảng đã thực sự đi vào cuộc sống, dần dần thay đổi nếp nghĩ, cách làm, cuộc sống của người dân nông thôn trên địa bàn tỉnh.

Sau khi có Nghị quyết số 26-NQ/TW; Quyết định số 800/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng NTM, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh (khóa VIII) đã ban hành Kế hoạch số 97-KH/TU ngày 29-12-2008, cụ thể hóa nội dung Nghị quyết của Trung ương và Kế hoạch của Tỉnh ủy. Đây là cơ sở để các cấp ủy đảng, chính quyền và các đoàn thể chính trị - xã hội từ tỉnh đến huyện, xã triển khai xây dựng kế hoạch thực hiện.

Đồng chí Trần Lưu Quang, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh (nguyên Phó Thủ tướng Chính phủ) và lãnh đạo Tỉnh ủy, UBND tỉnh Đồng Nai tham quan gian hàng trưng bày nông sản thế mạnh của tỉnh Đồng Nai nhân dịp dự lễ công bố huyện Xuân Lộc đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao tổ chức vào năm 2024. Ảnh: B.Nguyên

Nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh Võ Văn Phi cho biết: Khi bắt tay vào xây dựng NTM, bộ tiêu chí NTM của Đồng Nai nhiều hơn về số lượng chỉ tiêu và có một số chỉ tiêu đặt yêu cầu ở mức cao hơn so với bộ tiêu chí của Trung ương. Điều này đã khẳng định tinh thần “chủ động, quyết tâm, quyết liệt” của tỉnh trong xây dựng NTM. Từ sự quyết liệt trong chỉ đạo của Đảng bộ, chính quyền địa phương, Đồng Nai thuộc tốp đầu cả nước về đầu tư cơ sở hạ tầng cho nông thôn khi đã huy động được nguồn lực lớn từ xã hội hóa. Điều này thể hiện sự đồng lòng của người dân tham gia xây dựng NTM.

Nhờ bám sát, thực hiện hiệu quả các chính sách, nghị quyết về phát triển tam nông với định hướng chiến lược rõ ràng và cơ chế hỗ trợ linh hoạt, tỉnh Đồng Nai đã đạt được nhiều thành quả ấn tượng.

Vùng chuyên canh trồng đặc sản thanh long ruột đỏ tại xã Xuân Phú, tỉnh Đồng Nai. Ảnh: B.Nguyên

Năm 2018 đánh dấu kết quả 10 năm thực hiện Nghị quyết số 26, bức tranh nông nghiệp của Đồng Nai đạt được những gam màu sáng. Năm 2018, giá trị sản xuất nông, lâm, thủy sản của tỉnh đạt trên 40,7 ngàn tỷ đồng. Đồng Nai có tổng đàn heo hơn 2,5 triệu con (cao nhất nước); tổng đàn gà đạt gần 22,3 triệu con (xếp thứ 2 cả nước), tăng gấp đôi, gấp 3 so với 10 năm trước đó.

Trong đó, chăn nuôi chuyển dịch mạnh mẽ sang quy mô công nghiệp, ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất. Trong lĩnh vực trồng trọt, nhiều loại cây trồng cho giá trị kinh tế cao cũng vươn lên đứng đầu cả nước về diện tích và sản lượng như: hồ tiêu, sầu riêng, chuối, xoài… Sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh xuất hiện nhiều mô hình ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch như: mô hình trồng bưởi VietGAP cho thu nhập 1,2-2 tỷ đồng/ha/năm; nuôi tôm công nghệ cao đạt từ 2,5-3 tỷ đồng/ha/năm, trồng sầu riêng ứng dụng công nghệ cao thu 600-800 triệu đồng/ha/năm...

Biểu đồ thể hiện một số thành tựu về nông nghiệp, nông thôn, nông dân giai đoạn 2008-2018 của tỉnh Đồng Nai. (Thông tin: Bình Nguyên - Đồ họa: Hải Quân)

Đồng Nai chủ trương thay đổi phương thức sản xuất từ quy mô nhỏ lẻ sang quy mô tập trung, gắn với thị trường tiêu thụ và đã hình thành các vùng chuyên canh rộng lớn. Đặc biệt, chủ trương ứng dụng khoa học - công nghệ vào sản xuất được xem là khâu đột phá nhằm tăng nhanh thu nhập, từng bước cải thiện đời sống của nông dân ở vùng nông thôn. Hiện các giống cây trồng chủ lực của Đồng Nai đều sử dụng giống mới, năng suất cao, chất lượng tốt. Tỉnh đã hình thành được nhiều vùng sản xuất tập trung với sản phẩm có khả năng xuất khẩu, đạt giá trị kinh tế cao như: xoài, sầu riêng, chôm chôm, ca cao... Nhiều loại nông sản đã được cấp chứng nhận VietGAP, Global GAP.

Nhờ phát triển nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn của tỉnh thuộc tốp đầu cả nước. Nhiều địa phương nghèo trong tỉnh bứt phá tăng thu nhập bình quân của người dân nông thôn lên mức ấn tượng.

Tỉnh luôn chủ động, sáng tạo với nhiều cơ chế, chính sách đột phá để huy động được mọi nguồn lực xã hội xây dựng NTM. Chương trình xây dựng NTM đã đạt được những kết quả vượt bậc, góp phần làm thay đổi căn bản diện mạo nông thôn, từng bước làm giảm khoảng cách giữa phát triển vùng nông thôn với vùng đô thị. Thành quả nổi bật, năm 2014, tỉnh có 2 đơn vị cấp huyện đầu tiên cả nước đạt chuẩn NTM; năm 2019 là một trong 2 tỉnh đầu tiên của cả nước hoàn thành chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM…

Vùng chuyên canh trồng xoài đặc sản xoài cát Hòa Lộc tại xã Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai. Ảnh: B.Nguyên

Nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Nguyễn Xuân Cường đánh giá: Nhờ chủ động, quyết liệt cả trong chỉ đạo và tổ chức thực hiện Nghị quyết 26-NQ/TW về “tam nông”, Đồng Nai đã đạt được những kết quả khá toàn diện, sâu sắc trên tất cả các mặt: Nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Cụ thể, tỉnh đi đầu cả nước về đầu tư cơ sở hạ tầng cho nông thôn; trong tái cơ cấu nông nghiệp và việc triển khai chính sách phát triển nông nghiệp đều có những bước đột phá... Tỉnh cũng đã tạo được cơ chế để thu hút nguồn đầu tư, tạo nên sức bật mới từ tiềm năng đã có; nhất là thu hút được doanh nghiệp đầu tư nông nghiệp công nghệ cao.

Trại chăn nuôi giống gà ta thả vườn tại xã Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai. Ảnh: B.Nguyên

Tiến nhanh, tiến mạnh, song lãnh đạo tỉnh luôn xác định, từ “4 có” đến “tam nông” cho đến xây dựng NTM, mục tiêu kiên định vẫn là làm sao để đời sống nông dân tốt lên, bộ mặt nông thôn thay đổi chứ không vì chạy theo thành tích.

Phong trào xây dựng NTM ở Đồng Nai thành công là do tìm ra bước đột phá trong đầu tư cơ sở hạ tầng nông thôn như đưa điện ra đồng, đầu tư hệ thống thủy lợi, chuyển giao khoa học kỹ thuật để nông dân tăng vụ, tăng năng suất, tăng thu nhập. Trong đó, nông dân là chủ thể thụ hưởng cũng như thực thi để các chính sách về tam nông, NTM đi vào thực tế, tạo sức bật phát triển nông nghiệp, nông thôn.

Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Đồng Nai hiện là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Nguyễn Hồng Lĩnh tham quan mô hình sản xuất nông nghiệp hiệu quả tại xã Sông Ray. Ảnh: B.Nguyên

Ông Nguyễn Hồng Lĩnh, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương (Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Đồng Nai) từng nhận xét: Công tác xây dựng NTM của tỉnh đạt kết quả quan trọng với nhiều mô hình hay, cách làm sáng tạo cho thấy sự nỗ lực từ địa phương đến tỉnh. Tỉnh Đồng Nai đã đạt được nhiều thành tựu trong việc cải thiện đời sống người dân, nâng cao thu nhập và phát triển hạ tầng nông thôn.

Điểm nhấn trong xây dựng NTM của tỉnh là đã thành công trong việc huy động sức mạnh tổng hợp của nhân dân, tạo ra sự đồng thuận và sự tham gia tích cực của người dân. Trong hành trình không có điểm dừng xây dựng NTM, nông dân luôn đóng vai trò chủ thể cũng như là đích đến cuối cùng. Thời gian tới, tỉnh cần đặt mục tiêu thu nhập của người dân phải cao hơn nhiều so với mức hiện nay; nhìn vào mức sống của người dân để làm chuẩn đo mức phát triển; phải nỗ lực hơn nữa để nông dân có đời sống thịnh vượng hơn.