Lời cảnh báo cho giảm cân sai cách!

Thực hành các cách sụt cân đột ngột để giảm béo làm tăng nguy cơ tạo sỏi mật. Khi phẫu thuật sỏi túi mật sẽ không giữ túi mật vì rất dễ tái phát, phẫu thuật lần sau khó khăn và nhiều biến chứng hơn.

Phan Như Thảo là người mẫu nổi tiếng một thời của làng mốt Việt. Cô từng vào đến Top 10 Hoa hậu Thế giới người Việt 2007; đoạt danh hiệu Người mẫu triển vọng 2008… Ngoài ra, cô còn tham gia một số phim truyền hình và điện ảnh. Sau khi kết hôn năm 2015, cô rút lui khỏi làng giải trí, tập trung chăm sóc gia đình và kinh doanh. Năm 2023 Phan Như Thảo trở lại showbiz với công việc dẫn chương trình.

Giảm cân như “chết đi sống lại”

Chia sẻ trên chuyên trang giải trí Ngôi Sao ngày 22.11, Phan Như Thảo cho biết cô đã trải qua ca phẫu thuật cắt túi mật cách đây vài tháng sau khi điều trị bằng thuốc không hiệu quả. Cựu người mẫu tiết lộ tình trạng sức khỏe suy giảm và xuất hiện sỏi mật sau thời gian dài ăn kiêng nghiêm ngặt để giảm cân.

“Trước đây, tôi từng tin nhịn ăn là cách giảm cân nhanh nên đã loại bỏ hầu hết chất béo và thực phẩm thiết yếu khỏi bữa ăn. Tuy nhiên, thiếu chất béo khiến cơ thể suy kiệt và dẫn đến hình thành sỏi mật. Các bác sĩ giải thích khi thiếu chất béo, túi mật không hoạt động hiệu quả, gây ứ đọng mật và hình thành sỏi, cuối cùng phải phẫu thuật cắt túi mật”, Phan Như Thảo kể.

Sau ca phẫu thuật, hiện sức khỏe cựu người mẫu đã phục hồi tốt và cô cũng thay đổi quan điểm về giảm cân. Thay vì tiếp tục kiêng khem quá mức, cô bắt đầu nghiên cứu phương pháp “ăn là dưỡng sinh” - một triết lý ăn uống truyền thống của người Trung Quốc.

Phan Như Thảo giảm từ 84 kg (ảnh trái) xuống 60 kg sau gần hai năm. Ảnh: CTV

Phan Như Thảo giảm từ 84 kg (ảnh trái) xuống 60 kg sau gần hai năm. Ảnh: CTV

Cách đây 8 năm, Phan Như Thảo đối mặt với tình trạng béo phì sau khi sinh con: cô tăng hơn 30 kg do ăn uống để bổ sung dinh dưỡng cho con. Sau sinh, cô giảm được 15 kg nhưng sau đó lại tăng thêm 20 kg. Khi con gái tròn hai tuổi, Phan Như Thảo cân nặng 84 kg và bị một số khán giả chê bai quá mập so với trước đó (52 kg).

Cựu người mẫu cho biết hành trình giảm cân gian nan như “chết đi sống lại”, phải nhập viện hai lần vì bị đau bao tử và phải dùng thuốc điều trị liên tục hơn một tháng. Năm 2023, Phan Như Thảo giảm được 22 kg, lấy lại vóc dáng cân đối.

Nhận diện cơn đau sỏi mật

TS-BS-CK2. Nguyễn Quang Huy (Trưởng khoa Ngoại tổng quát, Bệnh viện Nhân dân 115, TP.HCM) cho biết, túi mật là một cơ quan có hình dáng như trái lê kéo dài thuộc hệ thống dẫn mật có chức năng chứa đựng, cô đặc và tống xuất dịch mật theo nhịp độ hoạt động của hệ tiêu hóa. Dịch mật tiết ra từ gan theo hệ thống ống dẫn mật đi xuống ống mật chủ. Tại túi mật, dịch mật được hấp thu bớt nước nên tăng chất lượng. Mỗi khi ăn, thức ăn vào đến tá tràng (đoạn đầu của ruột) sẽ kích thích túi mật co bóp mạnh làm mở cơ vòng Oddi để tống một lượng mật cần thiết xuống tá tràng giúp tiêu hóa thức ăn.

BS. Nguyễn Quang Huy

BS. Nguyễn Quang Huy

Dịch mật là hợp chất chứa chủ yếu muối mật, cholesterol, bilirubin, lecithin, ion, nước... giúp cơ thể tiêu hóa chất béo và thuần hóa hàng loạt vitamin. Vì túi mật có khả năng chứa đựng và cô đặc dịch mật nên khi các thành phần trong dịch mật mất cân bằng hoặc xuất hiện các yếu tố lạ (trứng, xác ký sinh trùng…) sẽ hình thành những tinh thể rắn và dần dần tạo thành sỏi. “Ở phương Tây đa số sỏi túi mật tập hợp chủ yếu từ cholesterol. Còn ở Việt Nam đa số là sỏi sắc tố, bắt nguồn từ trứng và xác ký sinh trùng đường ruột. Sỏi túi mật trở thành nguồn gốc tình trạng bệnh lý khi chúng làm tắc ống túi mật hay gây viêm túi mật”, BS. Huy giải thích.

Theo BS. Huy, đa số trường hợp bị sỏi túi mật không hề hay biết. Những cục sỏi không gây bất cứ triệu chứng gì và thường được tình cờ phát hiện trong những dịp thăm khám sức khỏe như chẩn đoán bằng siêu âm ổ bụng. Triệu chứng đau dữ dội xuất hiện khi sỏi làm tắc ống túi mật. Cơn đau thường xảy ra trong trường hợp túi mật co thắt đột ngột (sau bữa ăn nhiều thịt, dầu mỡ…); do gia tăng sức ép của sỏi lên thành túi mật hoặc động tác co thắt túi mật làm chúng dịch chuyển gây tắc đường dẫn mật.

Trong số các triệu chứng cơ bản có cơn đau thường xuất hiện ở giữa hoặc bên phải phần trên ổ bụng, ngay dưới đường xương sườn. Cảm giác đau có thể mạnh mẽ và dai dẳng. Không hiếm trường hợp cơn đau lan theo hướng sau lưng hoặc cánh tay phải. Không loại trừ kèm theo tình trạng buồn nôn và nôn. Cơn đau thuyên giảm khi túi mật trở lại trạng thái bình thường. “Sỏi túi mật cũng có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như viêm túi mật cấp, viêm đường mật, viêm tụy cấp…”, BS. Huy lưu ý.

Giảm cân đột ngột dễ bị sỏi mật

BS. Huy cho biết sỏi túi mật tấn công chủ yếu phụ nữ do liên quan đến hormone nữ. Estrogen gia tăng nồng độ cholesterol trong dịch mật, progesteron làm chậm tốc độ giải phóng túi mật. Trước 40 tuổi, tỷ lệ sỏi mật ở phụ nữ (nguy cơ đặc biệt tăng khi có thai) được chẩn đoán cao gần gấp ba lần nam giới. Sau tuổi 60, xác suất mắc bệnh ở phụ nữ tăng không đáng kể. Liệu pháp hormone thay thế (estrogen) cũng làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh, đặc biệt trong trường hợp hormone được bổ sung ở dạng uống thay vì gián tiếp qua băng dính trên da. Viên ngừa thai cũng làm gia tăng nguy cơ sỏi túi mật, nhất là trong mười năm đầu sử dụng…

“Nguy cơ tiếp theo là tình trạng béo phì. Những mô chứa mỡ nhiều hơn cũng sản xuất nhiều estrogen hơn. Nghịch lý là nguy cơ cũng gia tăng trong trường hợp sụt cân đột ngột từ nỗ lực giảm béo, bởi thực đơn nghèo năng lượng kìm hãm cơ chế sản xuất mật - yếu tố khiến quá trình kết tủa cholesterol diễn ra nhanh hơn. Tình trạng xuất hiện sỏi túi mật sau những ca hút mỡ hoặc phẫu thuật làm nhỏ dạ dày xảy ra nhiều tới mức hiện không hiếm bệnh nhân yêu cầu cắt bỏ túi mật ngay khi thực hiện các kỹ thuật này…”, BS. Huy nói.

Ngoài ra, tiểu đường hoặc những bệnh khác hạn chế chức năng của túi mật hoặc làm chậm nhu động ruột - thậm chí có cả tình trạng tổn thương tủy sống,… cũng là nguyên nhân tiếp sức cho sự xuất hiện của sỏi túi mật.

Không túi mật, dịch mật vẫn tiết

BS. Huy cho biết với người Việt Nam sỏi túi mật đa số là sỏi sắc tố nên dùng thuốc hoặc tán sỏi thường thất bại. Phẫu thuật cắt túi mật nội soi là phương pháp ưu tiên lựa chọn trong điều trị ngoại khoa sỏi túi mật, chỉ định cho các trường hợp có triệu chứng hoặc biến chứng. Quan điểm hiện nay khi phẫu thuật sỏi túi mật thì sẽ không giữ túi mật vì rất dễ tái phát. Khi đó, phẫu thuật khó khăn hơn, nhiều biến chứng hơn.

Cơ chế tiết mật có thể hoạt động bình thường sau khi đã phẫu thuật cắt bỏ túi mật. Buồng gan vẫn tiếp tục sản xuất đủ dịch mật, để duy trì quá trình tiêu hóa sinh lý học. “Nếu không có túi mật thì dịch mật vẫn có thể tiết ra bình thường từ gan và đổ xuống tá tràng bằng đường dẫn mật chung. Tuy nhiên đổ xuống liên tục chứ không theo nhịp độ ăn uống như khi còn túi mật. Trong vòng một, hai tháng đầu ăn uống hơi khó tiêu nhưng sau đó cơ thể sẽ tự thích nghi và không để lại di chứng gì”, BS. Huy giải thích. Trường hợp thời gian dài trong ruột không có thức ăn, sự hiện diện của dịch mật có thể dẫn đến tiêu chảy. Khi ấy có thể ngăn ngừa bằng thuốc phát huy tác dụng “gom” axít mật và làm đặc mật.

Để hạn chế nguy cơ xuất hiện sỏi mật: hàng ngày cần ăn ba bữa cân bằng; duy trì cân nặng không vượt quá chuẩn mực dành cho lứa tuổi; thường xuyên tập thể dục thể thao (ưu tiên đi bộ) tối thiểu 30 phút… “Nghiên cứu cho thấy tỷ lệ phụ nữ áp dụng thực đơn hàng ngày giàu chất xơ bị sỏi mật thấp hơn hẳn đối chứng cùng lứa tuổi”, BS. Huy cho biết.

Nguyễn Đức - Phạm Tuấn

Nguồn Người Đô Thị: https://nguoidothi.net.vn/loi-canh-bao-cho-giam-can-sai-cach-46627.html