Lời giải cho 'ẩn số' lạm phát những tháng cuối năm

6 tháng đầu năm 2024, giá cả thị trường trong nước cơ bản ổn định, lạm phát được kiểm soát.

Vẫn còn dư địa cho kiểm soát lạm phát

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, CPI tháng 6/2024 tăng 0,17% so với tháng trước và tăng 4,34% so với cùng kỳ năm 2023. Tính chung 6 tháng đầu năm 2024, CPI tăng 4,08% so với cùng kỳ năm trước; lạm phát cơ bản tăng 2,75%.

Làm rõ về tốc độ tăng CPI nửa đầu năm tại Hội thảo diễn biến thị trường, giá cả ở Việt Nam 6 tháng đầu năm và dự báo cả năm 2024 mới đây, bà Vũ Hương Trà - Phó Trưởng phòng Chính sách tổng hợp, Cục Quản lý Giá (Bộ Tài chính) cho biết, những tháng đầu năm, giá cả cơ bản ổn định, lạm phát được kiểm soát theo đúng kịch bản của Ban Chỉ đạo điều hành giá của Thủ tướng Chính phủ.

Từ đầu năm tới nay, thời tiết tương đối ổn định, thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp nên nguồn cung lương thực, rau, quả dồi dào, giá cả mặt hàng nông sản không có biến động lớn. Do ảnh hưởng của dịch tả lợn châu Phi lây lan tại một số địa phương, giá thịt lợn có xu hướng tăng, song mức tăng không đáng kể do cung đáp ứng được cầu.

Dưới tác động của giá thế giới, giá một số mặt hàng nhóm nhiên liệu năng lượng như xăng dầu, khí hóa lỏng có diễn biến tăng, giảm đan xen, tuy nhiên xu hướng chung thì giá xăng dầu bình quân tháng 6 chênh lệch không nhiều so với đầu năm.

Từ các yếu tố trên, đại diện Cục Quản lý giá cho rằng, có một số yếu tố khiến CPI tăng như việc tăng giá các nhóm dịch vụ giáo dục, nhóm thuốc và dịch vụ y tế, nhà ở và vật liệu xây dựng, các mặt hàng thực phẩm, giao thông.

Ở góc độ chuyên gia, ông Ngô Trí Long - Chuyên gia kinh tế cho rằng, mặc dù lạm phát được kiểm soát trong ngưỡng mục tiêu nhưng lạm phát cơ bản có xu hướng tăng cao suốt từ đầu năm 2021 đến đầu năm 2023 và từ giữa năm 2022 đến nay.

Công tác điều hành giá, kiểm soát lạm phát đối mặt với nhiều vấn đề khó khăn như việc thực hiện lộ trình điều chỉnh giá nhiều mặt hàng thiết yếu (điện, nước…), giá dịch vụ công; điều chỉnh tăng lương..., đòi hỏi chính sách điều hành giá, công tác kiểm soát lạm phát phải luôn chủ động, bám sát, thay đổi linh hoạt phù hợp với tình hình thực tiễn.

Đồng thời, phải sẵn sàng các kịch bản và giải pháp ứng phó cho từng tình huống phát sinh; xác định trọng tâm, trọng điểm ưu tiên, để linh hoạt lựa chọn thứ tự ưu tiên phù hợp với từng trường hợp phát sinh nhằm ban hành chính sách điều hành phù hợp.

Để đảm bảo mục tiêu kiểm soát lạm phát bình quân năm 2024 trong khoảng 4% - 4,5%, vị chuyên gia này cho rằng, CPI mỗi tháng còn dư địa tăng khoảng 0,26% - 0,39%.

Ở khía cạnh khác, TS. Nguyễn Đức Độ - Phó Viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính (Học viện Tài chính) cho rằng, nhìn vào tốc độ tăng CPI trong 6 tháng đầu năm 2024 có thể thấy áp lực lạm phát duy trì ở mức vừa phải, vì chưa tính giá dịch vụ y tế, giáo dục đã điều chỉnh từ quý III/2023.

So với cuối năm 2023, CPI mới chỉ tăng 1,4%, tương đương trung bình khoảng 0,23%/tháng. Nếu xét riêng trong quý II/2024, CPI chỉ tăng trung bình 0,1%/tháng. Đây đều là các mức vừa phải trong 5 năm gần đây.

Cùng chung quan điểm, PGS.TS. Nguyễn Bá Minh - Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế - Tài chính (Học viện Tài chính) cho rằng, mức lạm phát bình quân 6 tháng đầu năm tăng 4,08% là phù hợp so với cùng kỳ trong điều kiện hiện nay để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế với mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2024 là từ 6% - 6,5%.

Áp lực lạm phát những tháng cuối năm là rất lớn

Tuy vẫn còn dư địa kiểm soát lạm phát, nhưng các chuyên gia kinh tế cho rằng, việc kiểm soát lạm phát những tháng cuối năm là thách thức lớn.

TS. Nguyễn Trí Hiếu - Chuyên gia kinh tế cho rằng, từ nay đến cuối năm, dự báo còn nhiều yếu tố ảnh hưởng tới giá cả thị trường, đặc biệt là tỷ giá. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) hiện vẫn chưa đưa ra lộ trình giảm lãi suất. Dự kiến, khoảng quý IV năm nay, Fed mới giảm lãi suất và nếu có giảm chỉ ở mức khoảng 0,25%, có nghĩa, từ nay đến cuối năm, lãi suất của Mỹ vẫn còn cao, ở mức 5,25% đến 5,5%.

“Từ nay đến cuối năm còn nhiều biến số khó lường, tình hình địa chính trị trên thế giới sẽ tác động tới giá cả thế giới và tác động trực tiếp đến Việt Nam. Đây là thời điểm khó dự báo lạm phát cả năm của Việt Nam, nhưng mục tiêu kiểm soát lạm phát 4% là thách thức lớn”, TS. Nguyễn Trí Hiếu khuyến nghị.

Cùng quan điểm, PGS.TS. Nguyễn Bá Minh cho rằng, áp lực lạm phát những tháng cuối năm có thể đến từ việc Nhà nước điều chỉnh lương cơ bản, tăng giá dịch vụ y tế, giáo dục, giá điện theo lộ trình. Mặc dù vậy, nếu việc điều chỉnh giá được thực hiện trong nửa cuối năm 2024 với mức điều chỉnh không quá lớn, CPI bình quân năm 2024 so với năm 2023 nhiều khả năng sẽ duy trì ở mức 4,2 - 4,5% dưới chỉ tiêu Quốc hội đề ra hoàn toàn khả thi.

Trong khi đó, nhìn nhận lạc quan hơn, TS. Lê Quốc Phương - Nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương) cho rằng, dự báo cuối năm, có một số yếu tố thuận lợi trong điều hành giá đó là: Kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, tạo dư địa kiềm chế lạm phát; cung hàng hóa dồi dào không gây biến động lớn về giá.

Cùng với đó, lạm phát cơ bản 6 tháng đầu năm hạ nhiệt (dưới 3%); việc giảm thuế giá trị gia tăng từ 10% xuống 8% giúp giảm giá hàng hóa, là các yếu tố thuận lợi trong điều hành.

Đưa ra 2 kịch bản có thể xảy ra trong những tháng cuối năm, TS. Lê Quốc Phương cho biết: Kịch bản thứ nhất: Các nền kinh tế lớn giữ nguyên lãi suất hoặc hạ chậm, kinh tế thế giới tiếp tục trì trệ, giá hàng hóa thế giới không tăng, CPI bình quân cả năm tăng khoảng 4%. Kịch bản thứ hai: Các nền kinh tế lớn hạ lãi suất, kinh tế thế giới khởi sắc, giá hàng hóa thế giới tăng nhẹ, CPI bình quân cả năm vượt 4%.

Từ 2 kịch bản trên, chuyên gia này khuyến nghị cần điều hành thận trọng và có lộ trình phù hợp điều chỉnh giá hàng hóa, dịch vụ Nhà nước quản lý (đặc biệt giá điện, dịch vụ y tế, giáo dục), tránh hiện tượng cộng hưởng giá.

Cùng với đó, các bộ, ngành, địa phương trong lĩnh vực của mình điều phối không để tăng giá, đáp ứng nhu cầu hàng hóa, đặc biệt là các hàng hóa thiết yếu, tác động lớn đến CPI. Đảm bảo cung ứng, lưu thông phân phối đầy đủ, kịp thời không để thiếu hàng, gián đoạn nguồn hàng, làm tăng giá đột biến...

Hà Phương