'Lời nguyền' của các đời Tổng thống Peru

Đương kim Tổng thống Peru Dina Boluarte đang vướng vào liên tiếp vấn đề rắc rối

Nhà nữ lãnh đạo quốc gia Mỹ Latinh đang phải đối mặt với một loạt các cuộc điều tra do Tổng Chưởng lý chỉ đạo. Nghiêm trọng nhất trong số này cáo buộc bà liên quan đến cái chết của hơn 60 người biểu tình sau khi người tiền nhiệm của bà là Pedro Castillo bị lật đổ (tháng 12-2022), hay cáo buộc bà nhận hối lộ đồng hồ Rolex cùng đồ trang sức khác và chở một chính trị gia đang bỏ trốn trên xe của Tổng thống. Nhưng chính cuộc phẫu thuật thẩm mỹ mũi của nữ Tổng thống vào mùa hè năm 2023 hiện đang thu hút sự chú ý của dư luận.

Bà Boluarte được cho là bí mật bỏ nhiệm vụ mà không thông báo cho Quốc hội hoặc ủy quyền trong thời gian vắng mặt gần 2 tuần để thực hiện một ca phẫu thuật mà bà khẳng định là “cần thiết” cho sức khỏe. Tuần trước, bác sĩ phẫu thuật thẩm mỹ Mario Cabani đã bày tỏ nghi ngờ về lời khai đó và nói với một chương trình truyền hình rằng, trong số 5 ca phẫu thuật mà ông đã thực hiện cho bà Boluarte (bao gồm phẫu thuật mũi, vách ngăn mũi, mí mắt dưới và tạo rãnh cười) hầu hết đều là phẫu thuật thẩm mỹ. Theo ông Cabani, bà Boluarte đã được dùng thuốc an thần và đôi khi bất tỉnh trong suốt quá trình phẫu thuật. Điều này trái ngược với lời khai của Tổng thống cùng luật sư của bà - người khẳng định bà không bao giờ được gây mê và không lơ là công việc.

Trước đó, vào tháng 3-2024, vụ bê bối “Rolexgate” nổ ra khi nữ Tổng thống bị cáo buộc làm giàu bất hợp pháp và không khai báo quyền sở hữu một số đồng hồ xa xỉ. Cảnh sát đột kích dinh Tổng thống và phát hiện nhà lãnh đạo này sở hữu bộ sưu tập đồng hồ và trang sức quý. Bà Boluarte khẳng định, những chiếc đồng hồ này thực chất là “khoản vay” mà bà đã vô tình chấp nhận. Đây là tình trạng có thể gây sốc đối với những người không am hiểu về chính trị Peru, nhưng ở đất nước này, các vụ bê bối của Tổng thống (đã được điều tra hoặc bị cáo buộc) diễn ra quá phổ biến. Thậm chí, người ta còn gọi đó là “lời nguyền” của chế độ Tổng thống Peru. Kể từ đầu thiên niên kỷ, không dưới 7 vị Tổng thống nước này đã bị đưa ra xét xử hoặc phải đối mặt với những thách thức pháp lý liên quan đến cáo buộc tham nhũng hoặc vi phạm nhân quyền. Vị Tổng thống thứ 8 đã tự sát khi bị cảnh sát áp sát.

Mọi chuyện có lẽ bắt đầu từ nhiệm kỳ của Tổng thống Alberto Fujimori - người đã bị lật đổ vào năm 2000 và bị kết án về các tội danh tham nhũng, biển thủ, vi phạm nhân quyền. Kể từ đó, sự nghiệp chính trị của hầu hết những người kế nhiệm ông Alberto Fujimori kết thúc trong vòng lao lý. Bản thân bà Boluarte vào năm 2022 trở thành Tổng thống thứ 6 chỉ trong vòng 7 năm của vòng xoáy khủng hoảng chính trị.

Có lẽ không có minh chứng nào rõ ràng hơn về “lời nguyền” nói trên là nhà tù Barbadillo ở Lima, được người dân Peru gọi là “nhà tù của các tổng thống”. Đây là nơi từng giam giữ ông Fujimori cũng như 3 nhà lãnh đạo kế nhiệm ông. Nhưng một số chuyên gia cảnh báo không nên xem xét cuộc đấu tranh chống tham nhũng của Peru (nước này được xếp hạng 127/180 trong chỉ số nhận thức tham nhũng của Tổ chức Minh bạch quốc tế) chỉ qua lăng kính của các cựu Tổng thống bị mất uy tín. Ông Anibal Quiroga - Trưởng khoa Luật và khoa học chính trị của Đại học Cesar Vallejo cho biết, mặc dù tội danh tham nhũng khá phổ biến với các cựu Tổng thống, nhưng cũng có những trường hợp “chiến tranh pháp lý”, trong đó giới cầm quyền “sử dụng và lạm dụng các thủ tục tố tụng hoặc hệ thống pháp luật cho các mục tiêu chính trị, thường nhằm để loại bỏ, gây tổn hại hoặc làm mất tính hợp pháp của đối thủ”. Trong khi đó, cựu công tố viên và cựu Chủ tịch Tổ chức Minh bạch quốc tế Jose Ugaz chỉ ra, việc các cựu Tổng thống Peru bị “dính lời nguyền” có thể cho thấy đất nước này “bị tàn phá vì nạn tham nhũng” nhưng họ cũng là quốc gia hiếm hoi “có khả năng đưa 7 cựu Tổng thống ra trước công lý”.

Yên Vũ