'Lời thỉnh cầu' trên đỉnh Bát Đại Sơn

Ngửa mặt thấy trời, cúi xuống thấy đá, trước mặt là núi, lưng dựa vào núi... Đó là điều kiện sống của 175 hộ dân 3 thôn vùng cao: Pải Chư Phìn, Xà Phìn và Thào Chư Phìn ở xã Bát Đại Sơn (Quản Bạ). Qua nhiều thế hệ, điều bà con nơi đây luôn mong mỏi được nhà nước đầu tư những hạ tầng thiết yếu như điện, mạng viễn thông và công trình cấp nước sinh hoạt vẫn vang vọng giữa đại ngàn đá núi.

83 hộ sống trong cảnh không có điện, không sóng di động, thiếu nước

10 giờ 30 phút sáng, khi mặt trời đã lên gần đỉnh núi nhưng bà Vừ Thị Bia, thôn Pải Chư Phìn vẫn phải sử dụng đèn pin phục vụ các sinh hoạt hàng ngày bởi trong nhà chỉ có vài tia sáng yếu ớt lọt qua những phên tường gỗ, trong khi thôn chưa có điện lưới quốc gia. “Nhà tôi có 4 thế hệ cùng chung sống, trừ các hoạt động ngoài trời, mọi sinh hoạt trong nhà dù là ban ngày hay ban đêm, cả nhà vẫn phải dựa vào những chiếc đèn dầu hoặc đèn pin”. Bà Bia chia sẻ.

Anh Hầu Mí Vàng, thôn Pải Chư Phìn sử dụng nước mưa phục vụ sinh hoạt.

Pải Chư Phìn là 1 trong 3 thôn vùng cao của xã Bát Đại Sơn, cách trung tâm xã khoảng 5 km, với 83 hộ dân, 463 khẩu, 100% là người dân tộc Mông. Đây là thôn khó khăn nhất của xã khi người dân vẫn phải sống trong cảnh không điện, không sóng viễn thông, không đủ nước sinh hoạt. Nơi đây, để có điện thắp sáng ban đêm, những hộ có điều kiện hơn sẽ tìm mua các tấm pin năng lượng mặt trời, còn lại chỉ có thể sử dụng đèn dầu hoặc đèn pin nhưng thời gian sử dụng rất ngắn.

Không có sóng di động, khi muốn gọi điện thoại người dân phải sang thôn khác hoặc về trung tâm xã. Nước sinh hoạt hoàn toàn dựa vào thiên nhiên nên trong mùa khô bà con luôn không đủ nước sử dụng.

Trực tiếp cảm nhận đời sống thiếu thốn của người dân Pải Chư Phìn, chúng tôi thực sự cảm phục trước nỗ lực vượt lên của bà con. Hiện nay, 100% các hộ trong thôn thuộc hộ nghèo đa chiều, trong đó khoảng 90% là hộ nghèo và cận nghèo về thu nhập; toàn thôn có 7/83 hộ xây dựng được nhà kiên cố đáp ứng tiêu chí 3 cứng (Cứng nền, cứng khung – tường, cứng mái); hiện có khoảng 40% số hộ mua các tấm pin năng lượng mặt trời phục vụ nhu cầu thắp sáng; 100% các gia đình đều có điện thoại di động nhưng chỉ dùng để xem đồng hồ và làm đèn pin, không thể sử dụng nghe, gọi khi ở trong thôn; 100% các hộ vào mùa khô phải sử dụng nước từ những chiếc hố đất được đào khắp các nương ngô từ hàng trăm năm nay dù chất lượng nước không đảm bảo vệ sinh.

Bí thư Chi bộ thôn Hầu Mí Sùng chia sẻ: Mong muốn lớn nhất của 83 hộ dân trong thôn là sớm được nhà nước đầu tư hạ tầng điện lưới quốc gia kéo tới từng gia đình, xây dựng “hồ treo” trữ nước đáp ứng nhu cầu sử dụng nước sinh hoạt đảm bảo vệ sinh trong mùa khô và lắp đặt các trạm phát sóng viễn thông cho bà con.

175 hộ sống trong vùng “lõm” sóng di động

Bát Đại Sơn là xã biên giới của huyện Quản Bạ, cách trung tâm huyện 28 km với 9 thôn, 714 hộ, 3.792 khẩu, 80% là đồng bào dân tộc Mông. Tính đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo của xã chiếm tới 64,43%, thuộc nhóm cao nhất huyện. Hiện nay, 3 thôn vùng cao của xã là Pải Chư Phìn, Xà Phìn và Thào Chư Phìn có 175 hộ, 989 khẩu vẫn chưa được đầu tư trạm phát sóng viễn thông. Không có sóng di động khiến công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành của cấp ủy, chính quyền xã gặp nhiều khó khăn; sống trong vùng “lõm” sóng di động bà con phải chịu nhiều thiệt thòi, vất vả trong đời sống sinh hoạt, nhu cầu tiếp cận thông tin và không thể thực hiện các dịch vụ công thiết yếu trên nền tảng số hiện nay…

Không có điện, gia đình bà Vừ Thị Bia phải xay ngô bằng máy nổ.

Chủ tịch UBND xã Bát Đại Sơn Nguyễn Xuân Toàn cho biết: 3 thôn của xã 100% là dân tộc Mông, chiếm 26% tổng dân số toàn xã. Tập quán của bà con thường sống rải rác thành từng xóm nhỏ, không tập trung; một số hộ sinh sống trong vùng lõi rừng đặc dụng. Chính vì vậy, do chưa có mạng viễn thông nên khi cần chỉ đạo, điều hành, xử lý những vấn đề cấp bách, phát sinh ở cơ sở xã đều phải cử cán bộ xuống thôn tìm cách liên lạc. Hoặc khi thôn có việc cần báo cáo đều phải trực tiếp xuống trung tâm xã. Có thôn cách trung tâm xã gần 20 km, giao thông đi lại khó khăn nên mất rất nhiều thời gian. Chúng tôi rất mong các công ty viễn thông sớm đầu tư trạm phát sóng cho các thôn.

6 tháng mùa khô thiếu nước sinh hoạt

Bát Đại Sơn nằm ở độ cao khoảng 1.100 – 1.300 m so với mực nước biển, nguồn nước mặt phục vụ cho sinh hoạt và sản xuất chủ yếu được lấy từ sông Miện, các suối và các khe nước trên địa bàn. Tuy nhiên, những nguồn này chỉ đáp ứng cho bà con nhân dân các thôn vùng thấp và phụ thuộc theo mùa trong năm. Trong 6 tháng mùa khô (tháng 11 năm trước đến tháng 4 năm sau) nước rất khan hiếm, hầu hết người dân trên địa bàn xã chịu cảnh “ăn đong” nước sinh hoạt, nhất là ở 3 thôn vùng cao núi đá phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn nước mưa. Trong khi mỗi gia đình chỉ có các bể chứa (hoặc téc inox) dung tích 2 - 3m3, không đáp ứng đủ cho cả mùa. Tình trạng này đã được phản ánh tới các cấp, ngành của tỉnh, huyện nhưng chưa thể giải quyết nên trở thành nỗi trăn trở lớn của cấp ủy, chính quyền địa phương

Trưởng thôn Thào Chư Phìn Hầu Mí Sùng bày tỏ: Vào mùa khô, có tháng chẳng có nổi một giọt mưa, các hộ chỉ dám sử dụng nước cho ăn, uống. Thiếu nước, nhiều hộ sẵn sàng sử dụng nước không đảm bảo vệ sinh từ các hố dự trữ nước trên nương ngô hay sang các thôn lân cận, hoặc phải đến tận trung tâm xã cách hơn 10 km để xin hoặc mua nước, bà con rất khổ vì không đủ nước sinh hoạt. Chỉ mong sao tỉnh sớm hỗ trợ đầu tư các “hồ treo” cho bà con trữ nước và có đủ nước sử dụng trong mùa khô.

Những năm qua, được sự quan tâm của tỉnh, huyện một số hạ tầng như điện, đường, trường, lớp trên địa bàn xã Bát Đại Sơn đã từng bước được các cấp, ngành quan tâm; nguồn vốn 3 chương trình mục tiêu quốc gia được đầu tư hiệu quả với các dự án hỗ trợ sinh kế, hỗ trợ téc trữ nước… Tuy nhiên, đối với 3 thôn vùng cao, khó khăn nhất của xã là hạ tầng điện lưới quốc gia, nước sinh hoạt và đặc biệt là mạng viễn thông đang rất cần được đầu tư. “Mong rằng, những lời thỉnh cầu của đồng bào trên đỉnh Bát Đại Sơn sẽ sớm thành hiện thực” - Chủ tịch UBND xã Nguyễn Xuân Toàn trăn trở.

Bài, ảnh: Duy Tuấn