'Lõm sóng' và nỗi lo trên nóng dưới lạnh

Nghị quyết 57 ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia có ý nghĩa to lớn, tạo bước đột phá quan trọng hàng đầu cho nước ta phát triển nhanh và bền vững trong kỷ nguyên mới. Đối với Đà Nẵng, một thành phố đi đầu trong chuyển đổi số, đây là cơ hội vàng để bứt phá mạnh mẽ, sớm trở thành một trung tâm công nghệ và đổi mới sáng tạo không chỉ của Việt Nam mà còn trong cả khu vực.

Đại hội Đảng bộ thành phố Đà Nẵng lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 vừa thành công tốt đẹp đã xác định: phát triển khoa học – công nghệ, chuyển đổi số gắn với nhân lực chất lượng cao là 1 trong 3 nhiệm vụ đột phá giai đoạn 2025 – 2030. Đà Nẵng đặt mục tiêu trở thành trung tâm công nghệ, đổi mới sáng tạo, tiên phong và là một cực tăng trưởng quốc gia với kinh tế số chiếm tới 40% GRDP; đồng thời hoàn thiện đô thị thông minh, chính quyền số toàn diện vào năm 2030.

Thành phố Đà Nẵng đã, đang và sẽ làm gì để hiện thực hóa mục tiêu vừa nêu? Tìm hiểu về chuyển đổi số, Nhóm phóng viên Đài TNVN thường trú khu vực miền Trung thực hiện loạt bài: “Chuyển đổi số: Đà Nẵng nhìn thẳng, làm thật, mở hướng bứt phá tương lai”.

Khu vực miền núi cao, biên giới thành phố Đà Nẵng đường sá ngoằn ngoèo, "trắng sóng" điện thoại di động

Trắng sóng nơi đại ngàn

Người dân xã A Vương, thành phố Đà Nẵng nói gì về sóng điện thoại?

Anh A Lăng Bưng, thôn L' Gôm: “Tôi không có điện thoại và cũng chưa biết sử dụng vì không biết chữ. Khi cần liên lạc, tôi phải nhờ con cái bấm số gọi giúp”.

Chị A Lăng Thị Croi, thôn Apát: “Tôi không có điện thoại, mà ở thôn Apát này cũng không có sóng. Mỗi lần muốn gọi điện phải đi đến chỗ có sóng, còn muốn làm thủ tục thì phải đi bộ ra tận trụ sở xã”.

Ông Brui Bhô, thôn L' Gôm: “Chỉ khi lên đến trung tâm xã mới có sóng điện thoại, có internet thì mới làm được thủ tục qua mạng. Ở thôn này sóng rất chập chờn, lúc có, lúc không; nhiều khi chúng tôi phải xuống tận khu vực Thủy điện A Vương để ‘hứng sóng’”.

Anh Zơ Râm Bet, thôn Apát: “Nhiều khi người ở thôn khác có việc gấp muốn liên hệ với dân ở đây không được, họ phải chạy xe máy đến tận nhà để thông báo. Chúng tôi mỗi lần gọi điện đều phải cầm máy chạy khắp nơi để dò sóng”.

Tại vùng miền núi phía Tây thành phố Đà Nẵng, nơi giáp giới nước bạn Lào, đường sá ngoằn ngoèo ôm sườn núi, nhiều thôn bản xa xôi, hẻo lánh. Ở đó, sóng điện thoại lúc có, lúc không; các ứng dụng số trong giải quyết thủ tục hành chính cũng “chập chờn”. Có người chạy xe máy từ xã này sang xã kia chỉ để "hứng sóng" di động.

Ông Brui Bhô ở thôn L' Gôm, 1 trong 2 thôn “trắng sóng” điện thoại di động tại xã A Vương, thành phố Đà Nẵng than thở, muốn làm giấy tờ, phải đi từ sáng sớm, xuống tới xã thì trời đã đứng bóng. Có khi đang chờ làm thủ tục thì điện cúp, máy hỏng, cán bộ lại phải hẹn bữa khác… Ông Brui Bhô cho biết, ở vùng “trắng sóng” này, điện thoại thông minh nhiều khi cũng chỉ là chiếc đồng hồ báo giờ. Ứng dụng dịch vụ công (App) đã cài nhưng không có sóng di động thì cũng vô dụng, lẩn khuất như con sóc trong rừng.

Các thành viên tổ công nghệ số cộng đồng hướng dẫn người dân sử dụng dịch vụ công trực tuyến trên điện thoại

“Nhiều người dân ở làng tôi đã biết cách dùng các app, biết một số thao tác thực hiện thủ tục hành chính qua điện thoại thông minh nhưng mà không có sóng điện thoại thì đành chịu thôi. Nhiều khi đang thao tác thì sóng yếu không thể tiếp tục thực hiện được. Thực hiện thủ tục qua điện thoại khó khăn lắm, mất thời gian nên chúng tôi đành phải đến trung tâm xã” - ông Brui Bhô chia sẻ.

“Trên nóng, dưới lạnh”, rào cản lớn nhất là tư duy

Dù phải vượt qua những quãng đường xa xôi, cách trở nhưng nhiều người vẫn đến tận trung tâm xã để làm thủ tục hành chính cho nhanh gọn. Ở miền núi cao biên giới, chuyển đổi số đang còn nhiều trở ngại. Địa bàn rộng lớn, rừng núi cách trở, sóng điện thoại lúc được lúc mất, đường truyền internet không ổn định nên các công việc thực hiện trên môi trường số chưa được thông suốt. Mạng internet chập chờn, yếu, chậm kết nối khiến nhiều người phải vượt hơn chục cây số đến làm thủ tục, để rồi nhận lời hẹn hôm sau trở lại.

Cán bộ xã đến tận nhà hướng dẫn người dân sử dụng ứng dụng định danh điện tử VNeID

Ông A Ran Ta, Phó Giám đốc Trung tâm phục vụ hành chính công xã A Vương lo lắng: “Mình không giải quyết được các thủ tục hành chính cho người dân khi họ đến liên hệ, nên đó là một khó khăn. Có trường hợp họ phải đến 3 lần, lần đầu thì mất điện, lần thứ hai thì hệ thống mạng không ổn định, lần thứ 3 mới làm được. Điều này gây ra nhiều phiền toái cho bà con”.

Ở vùng núi cao khu vực miền Trung, nơi sinh sống của đồng bào các dân tộc thiểu số, chuyện đưa ứng dụng số vào đời sống đồng bào còn nhiều khó khăn. Trước hết là hạ tầng viễn thông ở vùng núi cao còn nhiều bất cập, mạng thông tin di động thiếu ổn định. Người dân thiếu kỹ năng thực hành, chưa quen thao tác trên máy tính hay điện thoại thông minh nên rất ngại, sợ thao tác sai, luôn cần sự trợ giúp. Cán bộ xã thì vừa thiếu lại vừa phải làm nhiều việc cùng lúc, rất ít cán bộ chuyên trách về công nghệ thông tin để hướng dẫn bà con. Trong khi đó, dữ liệu ở một số xã chưa kết nối đồng bộ với trung tâm thành phố…

Một góc trung tâm hành chính xã A Vương

Hạ tầng công nghệ thông tin được quan tâm đầu tư, phục vụ cho công tác cải cách hành chính, chuyển đổi số ở các xã miền núi

Từ thực tế khó khăn ở các xã vùng cao biên giới, lãnh đạo thành phố Đà Nẵng xác định, để thu hẹp khoảng cách trong chuyển đổi số giữa miền núi và đô thị, Đà Nẵng phát huy tối đa lợi thế về nền tảng đô thị thông minh, hệ thống trường đại học – viện nghiên cứu, nguồn nhân lực chất lượng cao và môi trường chính sách cởi mở. Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Đà Nẵng đang triển khai nhiều giải pháp về nâng cấp hạ tầng kỹ thuật; tích hợp phần mềm liên thông; bố trí thêm biên chế hoặc huy động sinh viên công nghệ tình nguyện về vùng khó khăn hỗ trợ cán bộ xã và bà con; hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa các sở, ngành với cấp xã; đẩy mạnh đào tạo kỹ năng số cho cán bộ và hướng dẫn người dân thực hiện dịch vụ công trực tuyến.

Trung tâm phục vụ hành chính công xã Trà Tân, thành phố Đà Nẵng

Cùng với đó, thành phố Đà Nẵng đẩy mạnh phong trào “bình dân học vụ số”, mở lớp tập huấn ngay tại phường, xã giúp người dân, đồng bào miền núi biết cách sử dụng điện thoại thông minh, thực hiện các dịch vụ công trực tuyến, thanh toán không tiền mặt... Ông Nguyễn Thanh Hồng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Đà Nẵng cho biết, chuyển đổi số không chỉ thay giấy tờ bằng phần mềm mà là thay đổi toàn diện cách nghĩ, cách làm, đặt người dân và doanh nghiệp ở trung tâm, lấy dữ liệu làm nền tảng.

Ông Nguyễn Thanh Hồng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ thành phố Đà Nẵng

“Rào cản lớn nhất hiện nay là tư duy "trên nóng, dưới lạnh”, cán bộ thụ động, ngại áp dụng cái mới. Muốn thay đổi, mỗi cấp lãnh đạo phải làm gương, ra quyết định dựa trên dữ liệu, cán bộ phải coi đây là công cụ để giảm thời gian, chi phí cho dân và nâng chất lượng phục vụ. Nếu không thay đổi tư duy, chúng ta sẽ chỉ chuyển đổi trên… giấy tờ” - ông Nguyễn Thanh Hồng nêu vấn đề.

Xóa “lõm sóng”, “trắng sóng”, mở đường cho chuyển đổi số

Mới đây, HĐND thành phố Đà Nẵng đã thông qua chủ trương đầu tư hơn 15 tỷ đồng để nâng cấp hạ tầng điện và mạng LAN đối với cấp xã, phường. Trong đó, 7 xã miền núi được trang bị máy phát điện; 45 xã, phường được hỗ trợ nâng cấp hệ thống mạng LAN. Chủ trương này nhằm bảo đảm nguồn điện ổn định, cải thiện chất lượng kết nối, góp phần nâng cao hiệu quả phục vụ người dân và doanh nghiệp.

Nhiều thôn bản xa xôi, hẻo lánh ở miền núi vẫn trong tình trạng sóng điện thoại yếu, chập chờn

Đại diện lãnh đạo Cục Tần số vô tuyến điện (Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết, nhiều doanh nghiệp viễn thông cam kết sẽ sớm phủ sóng toàn bộ những điểm “trắng sóng”, “lõm sóng” tại thành phố Đà Nẵng nói riêng và khu vực miền Trung nói chung, kể cả các thôn chưa có điện sau khi ngành điện lực hoàn tất việc cấp điện.

Ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số thành phố Đà Nẵng ứng dụng số vào đời sống đồng bào còn nhiều khó khăn.

Đối với giải pháp trạm vệ tinh tầm thấp, một số doanh nghiệp nước ngoài cũng đang khẩn trương hoàn tất thủ tục thành lập tại Việt Nam để sớm triển khai dịch vụ. Về hạ tầng internet, chất lượng băng rộng di động tại Đà Nẵng hiện đã được nâng lên rõ rệt so với trước đây. Từ đó cho thấy, công tác cải thiện và nâng cao chất lượng dịch vụ viễn thông đang được thành phố Đà Nẵng triển khai quyết liệt và hiệu quả.

Những cam kết này cũng được mở rộng trên địa bàn các tỉnh miền Trung và tiến tới phủ sóng toàn quốc nhằm xóa bỏ tình trạng “trắng sóng”, “lõm sóng” ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo. Đây được xem là bước đi quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu phổ cập chuyển đổi số, đưa hạ tầng viễn thông trở thành nền tảng đồng bộ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng chính quyền số trên phạm vi cả nước.

Đoàn công tác Bộ Khoa học và Công nghệ thăm và làm việc tại thành phố Đà Nẵng

Kể từ ngày 1/7 năm nay, sau khi hợp nhất với tỉnh Quảng Nam, thành phố Đà Nẵng (mới) phát sinh nhiều vùng “lõm sóng’, “trắng sóng” điện thoại di động; nguồn điện chưa ổn định; mạng internet chập chờn, kết nối chậm… đã ảnh hưởng không nhỏ trong công việc hàng ngày của chính quyền địa phương 2 cấp.

Trước đây, Đà Nẵng được nhắc đến là thành phố tiên phong trong chuyển đổi số. Vậy, thành phố sẽ tháo gỡ điểm nghẽn hiện nay trong chuyển đổi số như thế nào sẽ được chúng tôi đề cập trong bài tiếp theo của Loạt bài: Chuyển đổi số: Đà Nẵng nhìn thẳng, làm thật, mở hướng bứt phá tương lai.

Thanh Hà, Long Phi/VOV-Miền Trung