Long Sơn đổi thay mạnh mẽ, từ 'làng biển ngủ quên' thành cực tăng trưởng mới

Những năm gần đây, mỗi khi đi qua cầu Gò Găng hay cầu Bà Nanh, nhìn dòng xe nối dài hướng về xã đảo Long Sơn, nhiều người không khỏi bất ngờ trước tốc độ đổi thay của vùng đất từng được ví là “làng biển ngủ quên” này.

Nằm men theo triền núi Nứa, hướng mặt ra cửa biển hiền hòa, xã Long Sơn (TP.HCM) với diện tích 56,7 km² và hơn 17.700 nhân khẩu đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ nhất trong lịch sử. Từ một làng chài yên bình, Long Sơn nay nổi lên như một trung tâm công nghiệp, cảng biển, du lịch sinh thái đầy tiềm năng, sẵn sàng trở thành cực tăng trưởng mới của thành phố.

Hạ tầng bứt tốc, xóa điểm nghẽn kết nối

Trên bản đồ giao thông, Long Sơn không còn là “xã đảo bị chia cắt” khi hai cây cầu quan trọng (cầu Gò Găng và cầu Bà Nanh) hoàn thiện, tạo mối liên kết trực tiếp với đất liền và nhiều địa phương lân cận. Hai cây cầu không chỉ mang ý nghĩa giao thông đơn thuần mà còn mở lối cho người dân tiếp cận dịch vụ, thương mại, y tế, giáo dục thuận tiện hơn; đồng thời tạo động lực lớn để Long Sơn phát triển kinh tế - xã hội toàn diện.

Cầu Chà Và, dài hơn 1 km, đưa vào khai thác từ năm 2011. (Ảnh: Trà Ngân)

Trong giai đoạn 2025 - 2030, Long Sơn tiếp tục đứng trước làn sóng đầu tư hạ tầng quy mô lớn với tổng vốn dự kiến vượt 43.000 tỷ đồng. Nhiều dự án then chốt được triển khai như đường Nguyễn Phong Sắc (giai đoạn 2) - tuyến trục huyết mạch kết nối Long Sơn với cụm đô thị, công nghiệp phía Đông, hay Khu đô thị Gò Găng định hướng trở thành đô thị sinh thái carbon thấp.

Đặc biệt, khi cầu Chà Và 2 và cầu Gò Găng 2 hoàn thành, Long Sơn sẽ có mạng lưới kết nối đồng bộ với đất liền và cụm cảng Cái Mép - Thị Vải. Đây được xem là “đòn bẩy vàng” giúp rút ngắn thời gian vận chuyển hàng hóa, tăng năng lực logistics và mở ra không gian phát triển mới cho công nghiệp, dịch vụ và du lịch.

Bí thư Đảng ủy xã Long Sơn ông Nguyễn Tấn Cường khẳng định: “Những cây cầu mới không chỉ mở đường cho công nghiệp và thương mại mà còn là chìa khóa để Long Sơn nâng cao sức cạnh tranh, thu hút mạnh mẽ dòng vốn đầu tư trong tương lai".

Tổ hợp Hóa dầu Long Sơn - hạt nhân tăng trưởng mới

Điểm nhấn lớn nhất đưa Long Sơn vào bản đồ công nghiệp Việt Nam chính là Tổ hợp Hóa dầu Long Sơn (LSP), dự án hơn 5 tỷ USD của tập đoàn SCG (Thái Lan). Sau thời gian tạm dừng, toàn bộ dự án đã chính thức tái khởi động, mở ra kỳ vọng mới cho ngành công nghiệp hóa dầu trong nước.

Không chỉ tạo ra hàng nghìn việc làm, LSP còn đóng vai trò là động lực hình thành Khu công nghiệp dầu khí Long Sơn, hướng đến trở thành cực tăng trưởng công nghiệp mới của TP.HCM. Song song với đó, SCG tiếp tục đầu tư thêm 500 triệu USD để tích hợp nguồn khí ethane, giúp giảm hơn 30% chi phí vận hành và cắt giảm phát thải khí nhà kính, bước đi chiến lược theo định hướng phát triển xanh.

Dự án Tổ hợp hóa dầu Long Sơn khởi công vào tháng 2/2018, với tổng mức đầu tư lên tới hơn 5 tỷ USD. (Ảnh: Trà Ngân)

Hệ sinh thái công nghiệp tại Long Sơn còn có Cảng quốc tế Long Sơn (vốn đầu tư hơn 2.000 tỷ đồng) và Nhà máy Khí công nghiệp Long Sơn, hiện vận hành hiệu quả. Riêng năm 2024, cảng đã xử lý hơn 1,8 triệu tấn hàng hóa, mục tiêu tăng lên 2,5 triệu tấn trong năm 2025, tương đương mức tăng gần 40%.

LSP cũng là điểm sáng trong thực hành công nghiệp xanh. Ông Siripan Artnonla, Giám đốc Sản xuất, Khu vực hạ nguồn của LSP, cho biết doanh nghiệp mong muốn đồng hành cùng người dân địa phương xây dựng một tương lai xanh, an toàn và bền vững.

Đến nay, LSP đã đầu tư hơn 100 triệu USD cho các công nghệ giảm thiểu tác động môi trường: Hệ thống giám sát chất lượng không khí trực tuyến 24/7, xử lý nước thải hai lớp bảo vệ, hệ thống đốt kín mặt đất không khói - công nghệ lần đầu có mặt tại Việt Nam. Trung tâm ứng phó sự cố quy mô lớn cùng lực lượng PCCC hiện đại luôn túc trực 24/7, đáp ứng tiêu chuẩn an toàn quốc tế.

Sự hiện diện của các dự án công nghiệp chiến lược đã làm thay đổi rõ nét diện mạo Long Sơn, đưa địa phương từ vùng kinh tế ven biển trở thành một trong những trung tâm công nghiệp – cảng biển mới của TP.HCM.

Đánh thức tiềm năng du lịch sinh thái - văn hóa

Nếu công nghiệp là trụ cột tăng trưởng thì du lịch sinh thái được xác định là mũi nhọn bền vững của Long Sơn trong tương lai.

Với hệ sinh thái rừng ngập mặn rộng lớn, mạng lưới sông rạch chằng chịt, cùng truyền thống nuôi hàu, làm muối lâu đời, Long Sơn có đủ điều kiện tạo ra những sản phẩm du lịch đặc trưng, khó trộn lẫn. Long Sơn cũng là nơi tồn tại các làng nghề gắn bó với tự nhiên như nuôi hàu lồng bè, làm muối truyền thống, đánh bắt ven bờ - những giá trị văn hóa bản địa quý báu.

Phó Chủ tịch HĐND TP.HCM ông Trần Văn Tuấn nhấn mạnh: “Du lịch sẽ trở thành ngành kinh tế quan trọng, mang lại sinh kế ổn định, lâu dài cho người dân Long Sơn”.

Trong nhiệm kỳ 2025 - 2030, Long Sơn đặt mục tiêu hình thành ít nhất 3 sản phẩm du lịch độc đáo, phát triển khu đô thị sinh thái carbon thấp ở Gò Găng, quy hoạch không gian cảnh quan hài hòa giữa “phố trong làng - làng trong phố”, bảo tồn tài nguyên rừng ngập mặn song song phát triển du lịch bền vững.

Nhắc đến Long Sơn không thể bỏ qua Nhà Lớn Long Sơn, quần thể kiến trúc tín ngưỡng độc đáo hơn một thế kỷ tuổi. Cùng với đình thần, miếu Bà, chùa Long Sơn… nơi đây là điểm đến tâm linh quan trọng, thu hút hàng trăm nghìn lượt khách mỗi năm.

Nhờ sự phát triển hạ tầng giao thông mạnh mẽ, đặc biệt là các cây cầu nối liền đảo với đất liền, đã giúp Long Sơn thay đổi vượt bậc. (Ảnh: Trà Ngân)

Bên cạnh đó, các mô hình du lịch cộng đồng, trải nghiệm làm muối, tham quan bè hàu, khám phá rừng ngập mặn, hay thưởng thức ẩm thực hải sản tươi sống đang trở thành sản phẩm đặc trưng, tạo nguồn thu ổn định cho người dân.

Theo Bí thư Đảng ủy xã Long Sơn, địa phương hướng tới mô hình phát triển cân bằng giữa công nghiệp và thủy sản truyền thống. Các vùng nuôi trồng thủy sản sẽ được quy hoạch ổn định, kết hợp với phát triển du lịch sinh thái, cộng đồng, giúp người dân vừa giữ nghề truyền thống, vừa tăng giá trị kinh tế.

Định hướng tăng trưởng của Long Sơn đặt con người làm trung tâm: Nâng cao chất lượng đời sống; Tăng thu nhập bền vững; Giữ gìn bản sắc văn hóa; Phát triển đô thị theo hướng xanh, thông minh.

Không chỉ phát triển hạ tầng vật chất, Long Sơn đang thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý và dịch vụ công. Từ tháng 6/2025, mô hình “Tuyến đường thanh toán không dùng tiền mặt” được triển khai tại thôn 7 và thôn 10, được người dân hưởng ứng mạnh mẽ.

Địa phương cũng đẩy nhanh số hóa hồ sơ, cung cấp dịch vụ công trực tuyến, tổ chức các lớp đào tạo kỹ năng số cho cán bộ và người dân. Dù còn khó khăn về hạ tầng công nghệ, Long Sơn vẫn đặt mục tiêu trở thành xã đảo hiện đại, thích ứng với xu hướng chuyển đổi số của thành phố.

Với lợi thế vị trí chiến lược, hạ tầng bứt tốc, sự hiện diện của các dự án công nghiệp hàng tỷ USD, cùng tiềm năng du lịch sinh thái - văn hóa hiếm có, Long Sơn đang hội đủ điều kiện để trở thành một cực tăng trưởng mới của TP.HCM trong giai đoạn tới.

Từ một làng biển bình dị, Long Sơn hôm nay đang khoác lên mình diện mạo của một đô thị công nghiệp, sinh thái, cảng biển năng động. Sự thay đổi không chỉ diễn ra trên những công trình nghìn tỷ, mà còn thể hiện trong từng con đường, bến cảng, khu dân cư và trong chính kỳ vọng của người dân về tương lai tươi sáng của quê hương.

Hoàng Thọ