Lựa chọn một bộ SGK thống nhất tiến tới miễn phí thì sách của NXBGDVN là hợp lý

Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị đã khẳng định: “bảo đảm cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc, phấn đấu tới năm 2030 cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho tất cả học sinh”.

Chính phủ giao Bộ Giáo dục và Đào tạo rà soát, hoàn thiện Chương trình giáo dục phổ thông, tăng thời lượng các môn khoa học, công nghệ, tin học, nghệ thuật; bảo đảm cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc sử dụng từ năm học 2026-2027; thực hiện lộ trình đến năm 2030 cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho tất cả học sinh.

Việc lựa chọn bộ sách giáo khoa như thế nào để thực hiện thống nhất một bộ sách dùng chung trong năm học tới và tiến tới năm 2030 sẽ cung cấp miễn phí cho học sinh, đang là vấn đề được nhiều thầy cô giáo, cán bộ quản lý và các chuyên gia giáo dục quan tâm.

Học sinh Trường Phổ thông dân tộc bán trú Trung học cơ sở Cốc Ly số 1. Ảnh: NTCC.

Thống nhất một bộ sách, thuận lợi cho cả giáo viên và học sinh

Chia sẻ về thực tiễn lựa chọn và sử dụng sách giáo khoa tại nhà trường, thầy Phạm Văn Tâm - Phó Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc bán trú Trung học cơ sở Cốc Ly số 1 (xã Bảo Nhai, tỉnh Lào Cai) cho biết: “Từ năm đầu tiên triển khai lựa chọn sách giáo khoa mới theo chương trình giáo dục phổ thông 2018, nhà trường đã thành lập hội đồng lựa chọn và để các giáo viên trong các tổ nhóm chuyên môn thảo luận, thống nhất lựa chọn sách trên tinh thần dân chủ, khách quan. Hầu hết các thầy cô thống nhất lựa chọn sách giáo khoa từ bộ “Kết nối tri thức với cuộc sống”. Một số ít môn học như Mỹ thuật, Công nghệ, giáo viên chọn sách từ bộ “Chân trời sáng tạo”. Cả hai bộ sách giáo khoa này đều của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.

Ưu điểm của bộ sách này là nội dung kiến thức đảm bảo theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành chương trình giáo dục phổ thông; về hình thức, kênh hình và kênh chữ được trình bày rất rõ ràng, hợp lý và tạo nhiều cảm hứng cho học sinh. Đặc biệt, bộ sách này được các thầy cô đánh giá là phù hợp với học sinh vùng cao hơn so với các bộ sách khác, nhất là với các môn Toán, Khoa học tự nhiên… có sự gần gũi, dễ hiểu và có sự kế thừa từ những bộ sách giáo khoa trước đó”.

Thầy Phạm Văn Tâm - Phó Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc bán trú Trung học cơ sở Cốc Ly số 1 (xã Bảo Nhai, tỉnh Lào Cai). Ảnh: NVCC.

Vị Phó Hiệu trưởng bày tỏ: “Năm học tới đây (năm học 2026-2027), nếu cả nước đều dùng chung một bộ sách giáo khoa thống nhất, tôi cho rằng đó là một sự thuận lợi rất lớn. Bởi lẽ, khi nguồn dữ liệu được sử dụng đồng bộ, các thầy cô khi trao đổi chuyên môn, học hỏi kinh nghiệm giữa các nhà trường cũng có nhiều thuận tiện hơn, nhờ thế có thể chia sẻ nhiều hơn, tích cực hơn. Ngoài ra, còn có thể tiết kiệm hơn, khi học sinh của các trường đều học chung một bộ sách giáo khoa thống nhất, khóa trước cũng có thể truyền lại sách cho khóa sau sử dụng”.

Thầy Phạm Văn Tâm cho biết, bản thân thầy hoàn toàn ủng hộ nếu bộ sách “Kết nối tri thức với cuộc sống” của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam được lựa chọn làm bộ sách dùng chung trên cả nước.

Thầy Tâm lý giải: “Trước hết, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam luôn là địa chỉ tin cậy từ xưa đến nay trong việc biên soạn, in ấn, phát hành sách giáo khoa. Thứ hai, bộ sách này phù hợp với đại đa số học sinh, kể cả học sinh vùng khó. Theo các thầy cô của tổ chuyên môn đánh giá, nội dung và hình thức của các cuốn sách đều được trình bày theo hướng dễ tiếp cận, để học sinh thuận tiện hơn trong việc theo dõi, tạo hứng thú học tập cho học sinh”.

Bộ sách của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. Ảnh: Mộc Trà.

Một vị nguyên đại biểu Quốc hội cũng ủng hộ chủ trương thống nhất dùng một bộ sách giáo khoa và tiến tới cung cấp sách giáo khoa miễn phí. Vị này cho rằng: “Trước đây, chủ trương một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa nhằm tránh thế độc quyền, song, hiện nay, đã có định hướng sẽ tiến đến cung cấp sách giáo khoa miễn phí, sẽ không còn phải e ngại tình trạng này xảy ra nữa”.

Đồng quan điểm đó, ông Lê Như Tiến - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng (nay là Ủy ban Văn hóa và Xã hội) của Quốc hội cũng chia sẻ: “Trước đây, chúng ta chỉ có một bộ sách giáo khoa cho mỗi cấp học, như thế rất phù hợp và tránh lãng phí, bởi trong cùng một gia đình, anh chị học xong có thể trao lại cho em tiếp tục học. Vì vậy, chủ trương sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất trong thời gian tới sẽ vừa tạo sự đồng bộ, vừa tạo sự tiết kiệm.

Đặc biệt, tới đây, khi sách giáo khoa được cung cấp miễn phí cho toàn bộ học sinh trên cả nước, việc sử dụng chung một bộ sách có thể giúp bộ sách được tái sử dụng qua các năm, thông qua đó, tiết kiệm ngân sách cho Nhà nước”.

Ông Lê Như Tiến - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng (nay là Ủy ban Văn hóa và Xã hội) của Quốc hội. Ảnh: Mộc Trà.

Có thể ưu tiên bộ sách ưu việt hơn, đang có nhiều nhà trường lựa chọn

Theo tìm hiểu của phóng viên, các bộ sách giáo khoa “Kết nối tri thức với cuộc sống” và “Chân trời sáng tạo” của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đang được giáo viên, học sinh tin tưởng lựa chọn rộng rãi trên cả nước do chất lượng đồng đều, bám sát yêu cầu chương trình, bảo đảm tính khoa học, tính sư phạm và tính phù hợp với tâm lý lứa tuổi. Đặc biệt, các bộ sách của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam có sự kế thừa những ưu điểm của các bộ sách trước, đồng thời cập nhật những kiến thức mới, phương pháp dạy học tiên tiến. Điều này giúp đảm bảo sự liên tục và ổn định trong quá trình dạy và học.

Tỉ lệ lựa chọn bình quân 2 bộ sách giáo khoa của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (theo các năm thay sách) đạt từ 74% trở lên, trong đó bộ sách “Kết nối tri thức với cuộc sống” đạt tỉ lệ lựa chọn vượt trội so với các bộ sách khác trên thị trường với tỉ lệ bình quân trên 45%.

Sách giáo khoa của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam có giá bán phù hợp với đại đa số các gia đình, giá thấp hơn từ 15% đến 20% so với sách giáo khoa của các nhà xuất bản khác.

Trao đổi với phóng viên, ông Lê Như Tiến nêu quan điểm: “Hiện tại, chúng ta đang có 3 bộ sách, vậy tại sao không chọn ra một bộ sách ưu việt nhất để thống nhất sử dụng trên toàn quốc? Và để đánh giá một bộ sách ưu việt, không ai rõ nhất, chính là các thầy cô giáo, những người đã tiếp cận với các bộ sách để lựa chọn và đang trực tiếp giảng dạy học trò.

Các thầy cô có thể đánh giá được, đâu là bộ sách có nhiều ưu điểm nhất, phù hợp nhất với phần lớn học sinh. Qua những kinh nghiệm giảng dạy thực tiễn, giáo viên có thể đánh giá được đâu là bộ sách ưu việt”.

Một số chuyên gia giáo dục cho rằng, trong 3 bộ sách giáo khoa, nên xem xét, ưu tiên lựa chọn bộ sách đang được nhiều cơ sở giáo dục lựa chọn tin tưởng nhất, bởi, có nhận được sự đánh giá cao về chất lượng của bộ sách, thì bộ sách đó mới được nhà trường lựa chọn để giảng dạy cho học sinh.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Bá Thuyền - Đại biểu Quốc hội khóa XII, XIII, nguyên Ủy viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cũng ủng hộ quan điểm đó.

Ông Nguyễn Bá Thuyền nhìn nhận: “Trên thực tế, nếu như một bộ sách nhận được nhiều sự lựa chọn của các nhà trường, sự tin tưởng và đánh giá tích cực từ phía các thầy cô giáo, với hiệu quả giáo dục mang lại cho học sinh ở mức tốt, thì đó là một bộ sách phù hợp để triển khai rộng rãi”.

Ông Nguyễn Bá Thuyền cũng phân tích thêm: “Tuy rằng nói về xã hội hóa, nhưng chắc chắn dịch vụ của Nhà nước sẽ có sự ổn định hơn, có những chính sách đưa ra sẽ phù hợp hơn.

Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam là một doanh nghiệp Nhà nước, vì vậy sẽ giúp Nhà nước chủ động kiểm soát chi phí, tiến độ và triển khai chính sách cấp miễn phí sách giáo khoa vào năm 2030.

Với nhiệm vụ được giao của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, việc cung cấp sách sẽ có tính ổn định và bền vững, không bị ảnh hưởng bởi rủi ro giải thể hay thay đổi chiến lược kinh doanh như các đơn vị tư nhân.

Chẳng hạn, nhiệm vụ cung ứng sách giáo khoa khi lợi nhuận không đạt của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam là vừa sản xuất kinh doanh, vừa thực hiện nhiệm vụ chính trị là bắt buộc thực hiện; điều này không giống ở tư nhân, khi họ cần đặt yếu tố tập trung lợi nhuận lên ưu tiên.

Mặt khác, mạng lưới phát hành của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ổn định và phủ rộng trên toàn quốc sẽ thuận lợi hơn. Tương tự, đối với công tác quản lý, điều hành, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam trực tiếp chịu sự quản lý của Bộ Giáo dục và Đào tạo; còn công ty tư nhân sẽ phụ thuộc vào cổ đông và lợi nhuận của công ty…”.

Ông Nguyễn Bá Thuyền - Đại biểu Quốc hội khóa XII, XIII, nguyên Ủy viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội. Ảnh: quochoi.vn.

Ông Lê Như Tiến cũng chia sẻ: “Những đóng góp của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam trong việc biên soạn, phát hành và cung ứng sách giáo khoa suốt nhiều năm qua là điều đã được thực tế chứng minh. Đây là lĩnh vực mà Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã có nhiều kinh nghiệm. Đội ngũ chuyên gia, tác giả, biên tập viên, họa sĩ của nhà xuất bản này cũng đều có tâm, có tầm, với nhiều năm kinh nghiệm, gắn bó chặt chẽ với giáo dục phổ thông.

Mặt khác, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam cũng có quy trình biên soạn sách giáo khoa chuyên nghiệp, là nhà xuất bản duy nhất có năng lực tổ chức biên soạn sách giáo khoa theo quy trình khép kín, từ biên soạn, biên tập, thiết kế, đăng ký xuất bản đến phát hành tới người dùng… Với những lợi thế này, theo tôi, việc ưu tiên lựa chọn một bộ sách của nhà xuất bản này là hướng hợp lý”.

Mộc Trà