Luân chuyển cán bộ 'có lên, có xuống' để loại bỏ tư duy nhiệm kỳ, 'ngồi lâu hóa lão làng'

Trong mọi giai đoạn phát triển của cách mạng Việt Nam, Đảng luôn xác định công tác cán bộ là khâu then chốt của công tác xây dựng Đảng, là yếu tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp cách mạng. Bước vào kỷ nguyên phát triển mới - kỷ nguyên của kinh tế tri thức, chuyển đổi số, toàn cầu hóa sâu rộng, yêu cầu đối với đội ngũ cán bộ càng cao hơn bao giờ hết.

Đây cũng là một trong những nội dung trọng tâm được dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội 14 của Đảng nhấn mạnh: Xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược và cấp cơ sở đáp ứng yêu cầu của thời kỳ phát triển mới, đồng thời đổi mới mạnh mẽ cơ chế đánh giá, luân chuyển, bố trí cán bộ theo nguyên tắc “có vào, có ra”, “có lên, có xuống”.

Từ yêu cầu của kỷ nguyên mới đến đòi hỏi đổi mới công tác cán bộ

Thế giới đang bước vào giai đoạn phát triển chưa từng có, nơi tri thức, công nghệ, sáng tạo trở thành nguồn lực cạnh tranh cốt lõi. Trong bối cảnh đó, cán bộ không chỉ là người tổ chức, điều hành mà còn phải là người tư duy chiến lược, đổi mới sáng tạo và làm chủ công nghệ.

Hồ Chủ tịch từng căn dặn: “Cán bộ là gốc của mọi công việc. Công việc thành hay bại đều do cán bộ tốt hay kém”. Vì vậy, đổi mới công tác cán bộ không đơn thuần là sắp xếp nhân sự, mà là một bước đi chiến lược nhằm bảo đảm năng lực lãnh đạo của Đảng trong kỷ nguyên hội nhập và phát triển nhanh.

Các đại biểu dự Đại hội Đảng bộ tỉnh Điện Biên. Ảnh: Thúy Hồng

Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội 14 nêu yêu cầu xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, năng lực chuyên môn, tư duy đổi mới và kỹ năng thực tiễn cao.

Trong đó, hai tầng quan trọng được đặc biệt nhấn mạnh: cán bộ cấp chiến lược - những người hoạch định đường lối, chính sách và cán bộ cấp cơ sở - những người trực tiếp thực hiện, triển khai và tiếp xúc với nhân dân. Khi hai tầng cán bộ này đồng bộ, thống nhất, sẽ tạo nên một hệ thống chính trị vững mạnh từ gốc đến ngọn.

Cán bộ cấp chiến lược là những người nắm giữ vị trí đầu tàu trong hoạch định chính sách, định hướng phát triển đất nước. Trong bối cảnh mới, yêu cầu đặt ra là họ phải có tầm nhìn dài hạn, năng lực phân tích, dự báo, khả năng thích ứng nhanh với biến động quốc tế và xu thế mới của khoa học - công nghệ.

Đây không chỉ là tiêu chuẩn về năng lực mà còn là thước đo của bản lĩnh chính trị và tinh thần trách nhiệm trước Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Song song với đó, cán bộ cấp cơ sở là “mắt xích” quan trọng trong hệ thống chính trị. Chính ở cấp cơ sở - xã, phường, thôn, bản - chủ trương, nghị quyết của Đảng được cụ thể hóa và đi vào cuộc sống. Do đó, đội ngũ này cần gần dân, hiểu dân, trọng dân, lắng nghe và giải quyết kịp thời những vấn đề nảy sinh từ thực tiễn.

Chính vì vậy, công tác cán bộ thời gian tới cần tập trung đồng thời vào hai hướng, xây dựng lớp cán bộ chiến lược có tầm nhìn quốc gia và lớp cán bộ cơ sở vững vàng, gần dân, có tinh thần làm việc hiệu quả để phục vụ nhân dân. Hai cấp này tương hỗ cho nhau - cấp chiến lược đề ra chủ trương đúng, cấp cơ sở triển khai hiệu quả - tạo nên sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống.

Đổi mới luân chuyển cán bộ

Một trong những điểm mới quan trọng được nêu trong dự thảo Báo cáo chính trị là chú trọng luân chuyển cán bộ. Chủ trương này không phải mới, nhưng được đặt trong tầm cao hơn, sâu sắc hơn: luân chuyển để rèn luyện, để thử thách và để trưởng thành.

Đảng xác định rõ nguyên tắc “có vào, có ra”, “có lên, có xuống”. Điều này có nghĩa cán bộ không còn là vị trí cố định, mà là một quá trình rèn luyện, sàng lọc và phát triển liên tục.

Luân chuyển theo chiều ngang giúp cán bộ trải nghiệm đa dạng lĩnh vực, mở rộng tầm nhìn, hiểu sâu hơn về thực tiễn địa phương, ngành nghề. Luân chuyển lên để thử thách năng lực quản lý ở cấp cao hơn. Luân chuyển xuống - về cơ sở - để cán bộ nắm bắt đời sống nhân dân, hiểu rõ tâm tư, nguyện vọng của người dân, từ đó hoạch định chính sách sát thực hơn.

Cơ chế “có lên, có xuống” cũng là cách để loại bỏ tư duy nhiệm kỳ, tình trạng “ngồi lâu hóa lão làng”, và tạo động lực phấn đấu cho cán bộ trẻ.

Thực tế cho thấy, nhiều cán bộ được rèn luyện qua luân chuyển đã trưởng thành nhanh, bản lĩnh vững vàng hơn khi đảm nhận các vị trí quan trọng. Đây là hướng đi cần được tiếp tục mở rộng và thể chế hóa rõ ràng hơn trong thời gian tới.

Một dấu ấn đáng chú ý được thực hiện ngay trước Đại hội Đảng lần thứ 14 là 100% bí thư tỉnh ủy, thành ủy không là người địa phương. Đây là một chủ trương lớn, thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ của Đảng trong việc phòng chống cục bộ địa phương, ngăn chặn lợi ích nhóm, bảo đảm khách quan, minh bạch trong công tác lãnh đạo, quản lý.

Chủ trương này đã nhận được sự đồng thuận cao trong cán bộ, đảng viên và nhân dân. Bởi lẽ, khi người đứng đầu không xuất thân tại địa phương, sẽ hạn chế được sự chi phối của các mối quan hệ thân quen, dòng họ, lợi ích cục bộ, đồng thời tạo điều kiện để lãnh đạo mới tiếp cận vấn đề với góc nhìn khách quan, công tâm hơn.

Đây cũng không phải điều xa lạ trong truyền thống Việt Nam. Từ thời phong kiến, cha ông ta đã có chủ trương “cử quan xa, tránh tình trạng cát cứ” - người làm quan không được trị nhậm tại quê hương mình để bảo đảm liêm chính, công bằng. Việc Đảng kế thừa và hiện đại hóa chủ trương này là sự trở lại với tinh thần lịch sử nhưng trong hình thức mới, phù hợp với yêu cầu của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Thực tiễn bước đầu cho thấy, nhiều địa phương có bí thư không phải người bản địa đã có chuyển biến tích cực trong quản trị, trong cải cách hành chính và trong phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Điều này chứng tỏ, khi cơ chế được vận hành đúng, nhân sự được lựa chọn kỹ, hiệu quả quản lý và niềm tin của nhân dân đều được củng cố.

Hướng đến một nền công vụ hiện đại, liêm chính, phục vụ nhân dân

Xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu của kỷ nguyên phát triển mới không chỉ là việc của tổ chức cán bộ, mà là nhiệm vụ chiến lược của cả hệ thống chính trị. Mục tiêu cuối cùng là hình thành một nền công vụ hiện đại, chuyên nghiệp, liêm chính, lấy phục vụ nhân dân làm trung tâm, lấy chất lượng cuộc sống của người dân làm thước đo cho năng lực và hiệu quả lãnh đạo, quản lý.

Để làm được điều đó, cần song hành nhiều giải pháp. Một mặt, tiếp tục hoàn thiện cơ chế đánh giá cán bộ thực chất, lấy sản phẩm công việc và sự hài lòng của người dân làm thước đo. Cùng với đó là việc đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ theo hướng chuẩn hóa, chuyên nghiệp hóa và hội nhập quốc tế. Mặt khác, cần tiếp tục tăng cường kiểm soát quyền lực, kiên quyết chống chạy chức, chạy quyền, chạy quy hoạch, xử lý nghiêm các vi phạm, đồng thời khuyến khích người dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.

Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội 14 của Đảng không chỉ tổng kết một nhiệm kỳ, mà còn định hướng cho cả giai đoạn phát triển mới của đất nước. Trong đó, đổi mới công tác cán bộ là nền tảng để củng cố niềm tin của nhân dân, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, tạo động lực cho phát triển nhanh và bền vững.

Từ việc xây dựng đội ngũ cán bộ chiến lược đến tăng cường cán bộ cơ sở, từ cơ chế luân chuyển linh hoạt đến chủ trương bố trí bí thư không là người địa phương - tất cả đều thể hiện một tầm nhìn mới, tư duy mới và quyết tâm chính trị mới trong công tác cán bộ.

Đó không chỉ là việc lựa chọn con người cho hôm nay, mà là đặt nền móng cho sự phát triển của đất nước trong nhiều thập kỷ tới - một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng và nhân văn.

TS Đinh Văn Minh