Luật chơi của quỹ đầu tư mạo hiểm

Ảnh minh họa.

Nhiều nhà sáng lập gọi vốn thành công, nhưng chưa chắc đã thực sự hiểu rõ “luật chơi” từ phía quỹ đầu tư. Các chuyên gia khởi nghiệp cho rằng, nắm rõ tư duy và mục tiêu của từng quỹ đầu tư là điều tối quan trọng, bởi chỉ khi hiểu nhà đầu tư muốn gì, start-up mới có thể xác định được chiến lược phù hợp và tránh bị cuốn vào cuộc chơi đầy rủi ro.

Điều đầu tiên, quỹ đầu tư (VC) luôn bị ám ảnh về việc thoái vốn (exit). Họ đầu tư không đơn giản vì yêu thích sản phẩm hay tầm nhìn của start-up, mà vì phải mang về lợi nhuận cho các nhà đầu tư góp vốn vào quỹ. Vì vậy, họ thường thúc ép start-up tăng trưởng thật nhanh để có thể bán cổ phần với giá cao hơn cho các quỹ ở vòng gọi vốn sau.

Thực tế, nhiều start-up sau khi nhận vốn đã phải chạy đua từng ngày để cải thiện các chỉ số kinh doanh, chuẩn bị cho các vòng gọi vốn mới. Áp lực tăng trưởng này dễ dẫn đến tình trạng “tăng trưởng giả” - đốt tiền thuê đội ngũ bán hàng lớn, chi mạnh tay cho marketing, nhưng không kiểm soát được hiệu quả kinh tế. Kết quả là doanh thu tăng nhanh, nhưng khoản lỗ còn tăng nhanh hơn. Trường hợp của WeWork là ví dụ điển hình, khi đạt doanh thu hàng tỷ USD nhưng thua lỗ lớn, phải tuyên bố phá sản.

Một “bẫy” khác mà nhà sáng lập thường gặp là “gọi vốn thêm”. VC muốn danh mục đầu tư của họ liên tục tăng giá trị, nên sẽ thúc đẩy start-up huy động vốn ở các vòng mới với định giá cao hơn. Điều này có thể tạo cảm giác doanh nghiệp đang phát triển mạnh, nhưng đồng nghĩa với việc nhà sáng lập phải liên tục chấp nhận rủi ro cao hơn.

Trong khi đó, với start-up, đây không chỉ là một khoản đầu tư, mà còn là toàn bộ sự nghiệp và nỗ lực của đội ngũ sáng lập. Trước khi bước vào vòng gọi vốn mới, các nhà sáng lập cần cân nhắc liệu họ có sẵn sàng bán thêm cổ phần và nhận thêm áp lực mới hay không.

Để giảm rủi ro, các chuyên gia khuyến nghị, start-up nên tìm nhà đầu tư dẫn dắt (lead investor) phù hợp, người có cùng tầm nhìn dài hạn và sẵn sàng ủng hộ các quyết định mang tính chiến lược. Trên thực tế, đã có trường hợp start-up quyết định tạm dừng tăng trưởng trong 6 tháng để tái cấu trúc sản phẩm từ đầu. Quyết định này ban đầu bị nhiều nhà đầu tư phản đối, nhưng với sự ủng hộ mạnh mẽ từ nhà đầu tư dẫn dắt, sản phẩm mới sau đó đã ra mắt thành công và mở ra cơ hội tăng trưởng đột phá.

Có thể thấy, huy động vốn từ VC mang lại nguồn lực tài chính, mạng lưới quan hệ và kinh nghiệm quý giá, giúp start-up phát triển nhanh chóng. Tuy nhiên, để tránh bị cuốn vào vòng xoáy tăng trưởng bằng mọi giá, nhà sáng lập cần hiểu rõ luật chơi, biết khi nào nên tăng tốc và khi nào nên giữ quyền kiểm soát. Cuộc chơi với VC đầy tiềm năng, nhưng chỉ những người tỉnh táo và có chiến lược rõ ràng mới có thể bảo vệ cả nguồn vốn lẫn giấc mơ khởi nghiệp của mình.n

Đức Thọ