Luật Dân số: Giải pháp căn cơ để duy trì mức sinh bền vững và thích ứng với già hóa dân số

Sáng 23/10, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 10, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã trình bày trước Quốc hội Tờ trình dự án Luật Dân số.

Bộ trưởng cho biết, dự luật được xây dựng nhằm thể chế hóa các chủ trương, chính sách của Đảng về công tác dân số trong tình hình mới, đồng thời khắc phục những hạn chế của pháp lệnh cũ. Mục tiêu của luật là tạo cơ sở pháp lý thống nhất, đồng bộ, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cá nhân, tổ chức và đảm bảo phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Bộ Trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trình bày Tờ trình dự án Luật Dân số

So với Pháp lệnh năm 2003, dự thảo luật đã bãi bỏ 26 điều, chỉnh lý 10 điều, sửa đổi 01 điều và bổ sung mới 15 điều. Các nội dung bổ sung tập trung vào truyền thông vận động, điều chỉnh quy mô, cơ cấu dân số và các giải pháp nâng cao chất lượng dân số. Dự kiến, dự luật có bố cục gồm 8 chương, 28 điều.

Phạm vi điều chỉnh của luật tập trung vào các vấn đề trọng tâm như: duy trì mức sinh thay thế, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, thích ứng với già hóa dân số, nâng cao chất lượng dân số và các điều kiện đảm bảo công tác dân số.

Đáng chú ý, dự án luật quy định nhiều chính sách, biện pháp cụ thể mới. Để duy trì mức sinh thay thế, dự luật đề xuất các giải pháp như tăng thời gian nghỉ thai sản, hỗ trợ tài chính khi sinh con và bổ sung tiêu chí ưu tiên mua, thuê nhà ở xã hội.

Để giải quyết tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh, dự luật cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức (trừ trường hợp chẩn đoán bệnh di truyền liên quan đến giới tính). Đồng thời, luật quy định rõ việc xử lý nghiêm đối với người hành nghề y có hành vi tiết lộ thông tin về giới tính thai nhi cho khách hàng.

Các đại biểu tại phiên họp sáng 23/10.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh, trước thách thức già hóa dân số, dự luật bổ sung các giải pháp hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi, phát triển nguồn nhân lực chăm sóc và bảo vệ người cao tuổi trước các hành vi vi phạm quyền hợp pháp.

Ngoài ra, luật cũng đi sâu vào các giải pháp nâng cao chất lượng dân số, bao gồm triển khai tư vấn sức khỏe trước khi kết hôn, đẩy mạnh sàng lọc, chẩn đoán, điều trị trước sinh và sơ sinh.

Giải pháp căn cơ để thích ứng với già hóa dân số

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết có một kiến nghị quan trọng nhằm hoàn thiện dự luật, đặc biệt là các giải pháp căn cơ để duy trì mức sinh bền vững và thích ứng với già hóa dân số.

Theo đó, dự án luật cần thể chế hóa rõ nét quan điểm chuyển trọng tâm công tác dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển. Ủy ban đề nghị tiếp tục rà soát, đảm bảo tính thống nhất của dự luật với Hiến pháp, các luật hiện hành và các điều ước quốc tế.

Đáng chú ý, Ủy ban đề nghị bổ sung một điều quy định riêng về chính sách của nhà nước về công tác dân số, thể hiện khung chính sách tổng thể, bao gồm bảo đảm về nhà ở, giáo dục và chăm sóc sức khỏe.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật Dân số

Về các giải pháp duy trì mức sinh thế bền vững, Ủy ban đề nghị nghiên cứu các biện pháp tổng thể, căn cơ, toàn diện. Một trong những đề xuất cụ thể là quy định hỗ trợ tài chính đối với phụ nữ sinh đủ hai con, trong đó nhóm phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi được hỗ trợ cao hơn.

Bên cạnh đó, cần rà soát các quy định về đất đai, nhà ở để đảm bảo ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội cho một số đối tượng. Ủy ban cũng đề nghị bổ sung giải pháp hỗ trợ điều trị vô sinh, hiếm muộn và giảm tỷ lệ phá thai.

Trước bối cảnh già hóa mạnh, Báo cáo thẩm tra đề nghị đổi tên Chương 4 thành "Thích ứng với già hóa dân số" và bổ sung các quy định phát triển đa dạng các hình thức chăm sóc người cao tuổi.

Liên quan đến vấn đề mất cân bằng giới tính khi sinh, Ủy ban đề nghị bổ sung quy định Chính phủ định kỳ công bố tỉnh, thành phố có mức cân bằng giới tính khi sinh rất cao để có biện pháp can thiệp. Đồng thời, dự luật cần làm rõ các phương pháp tư vấn sức khỏe tiền hôn nhân và sàng lọc bệnh tật sơ sinh nhằm nâng cao chất lượng dân số.

Dương Tú - Lê Bảo