Luật Dự trữ quốc gia: ĐBQH đề xuất trách nhiệm người đứng đầu khi xảy ra hao hụt

Hệ thống kho dự trữ nhiều nơi bỏ hoang

Thảo luận tại tổ về dự án Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi), nhiều đại biểu Quốc hội đã đóng góp ý kiến nhằm hoàn thiện khung pháp lý cho lĩnh vực mang tính chiến lược này. Một trong những vấn đề được đại biểu Trần Văn Tiến tỉnh Phú Thọ nêu là dự thảo luật vẫn chưa quy định cụ thể thời gian bảo quản tối đa đối với từng loại hàng hóa dự trữ. Đây là nội dung rất quan trọng bởi hàng hóa trong kho dự trữ, tùy tính chất, đều có hạn sử dụng và yêu cầu bảo quản nghiêm ngặt. Nếu để kéo dài quá mức thời hạn kỹ thuật cho phép, chất lượng hàng hóa sẽ suy giảm, không đáp ứng yêu cầu khi xuất cấp và gây lãng phí lớn cho ngân sách nhà nước. Đại biểu đề nghị luật cần quy định rõ ràng hoặc giao Chính phủ ban hành thời gian bảo quản tối đa đối với từng nhóm hàng hóa, nhằm đảm bảo tính cụ thể và tránh tình trạng tùy tiện trong thực hiện.

Bên cạnh đó, đại biểu Trần Văn Tiến cũng phản ánh thực trạng hệ thống kho dự trữ quốc gia hiện nay tại nhiều địa phương đang tồn tại nhiều bất cập. Không ít kho dự trữ được xây dựng từ lâu nhưng hiện không còn phù hợp nhu cầu thực tế, bị bỏ hoang hoặc cho thuê sử dụng sai mục đích. Những kho này không chỉ bị xuống cấp mà còn gây lãng phí đất đai và tài sản công.

Đại biểu Trần Văn Tiến tỉnh Phú Thọ

Đại biểu Tiến nói: “Hiện tại trên các địa phương như kho dự trữ quốc gia là quá nhiều không sử dụng tới bỏ hoang nên dẫn tới tài sản bị xuống cấp. Như trên địa bàn tôi, tôi thấy hàng chục cái kho không sử dụng mà cho thuê hoặc bỏ hoang hóa nên đề nghị Bộ Tài chính cũng như Chính phủ phải rà soát hệ thống kho bảo quản tối đa này để sử dụng hiệu quả”.

Còn đại biểu Phạm Thúy Chinh tỉnh Tuyên Quang cho hay, lĩnh vực dự trữ quốc gia, Nghị quyết 39 đặt ra mục tiêu rất lớn cho dự trữ quốc gia. Đến năm 2025, đạt 0,8%-1,0% GDP, năm 2035 đạt 1,5% GDP và năm 2045 đạt 2% GDP. Tuy nhiên, việc thể chế hóa chủ trương này chưa thật sự kịp thời. Mặc dù, trong năm 2024 đã có sửa một số khoản trong Luật Dự trữ quốc gia quy định về thẩm quyền theo hướng phân cấp mạnh hơn xuống cho các cấp dưới tổ chức thực hiện.

Quy định trách nhiệm của người đứng đầu khi để xảy ra hao hụt

Đại biểu Hà Sỹ Đồng tỉnh Quảng Trị đánh giá dự thảo Luật đã thể hiện quyết tâm đổi mới, nhưng một số nội dung then chốt chưa được quy định rõ ràng, trong đó nổi bật là việc phân biệt giữa “dự trữ quốc gia” và “dự trữ chiến lược”.

Theo đại biểu, nếu không xác định rõ tiêu chí, phạm vi và chức năng của hai loại dự trữ này, sẽ dẫn đến chồng lấn nhiệm vụ giữa các cơ quan, gây khó khăn trong tổ chức thực hiện và phân bổ ngân sách.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng tỉnh Quảng Trị

Đặc biệt đại biểu Đồng kiến nghị, cần kiểm soát, minh bạch và trách nhiệm giải trình. Mở rộng thẩm quyền phải song hành với tăng cường giám sát. Hiện dự thảo chưa quy định đầy đủ cơ chế kiểm soát.

Đại biểu Đồng nhấn mạnh: “Tôi đề nghị công khai các quyết định nhập - xuất - tạm xuất ngoài kế hoạch trên cổng thông tin Bộ Tài chính; giao Kiểm toán Nhà nước đánh giá hằng năm đối với từng mặt hàng trọng yếu; và quy định chế độ báo cáo định kỳ cho Quốc hội. Phải có cơ chế xử lý trách nhiệm cá nhân khi vi phạm quy trình, sai lệch số liệu hoặc vi phạm định mức”.

Ngoài ra, đại biểu Đồng còn cho rằng, cần hoàn thiện hệ thống dự trữ quốc gia theo hướng hiện đại, số hóa, minh bạch và liên thông dữ liệu thời gian thực; Quy định rõ trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu khi để xảy ra hao hụt, chậm xuất cấp hoặc vi phạm quy trình; Tăng cường cơ chế giám sát của Quốc hội, Kiểm toán Nhà nước và công khai thông tin để bảo đảm kỷ luật ngân sách; Ưu tiên quy hoạch kho tại các vùng trọng điểm thiên tai, biến đổi khí hậu, đặc biệt miền Trung và khu vực biên giới; Xây dựng danh mục dự trữ dựa trên bằng chứng khoa học, tiêu chí định lượng và rà soát thường xuyên để tránh mở rộng tùy nghi.

Đại biểu Phạm Thúy Chinh tỉnh Tuyên Quang

Góp ý vào Luật Dự trữ quốc gia sửa đổi, đại biểu Dương Ngọc Hải đoàn TP.HCM cho rằng, dự thảo luật còn bỏ sót nội dung liên quan đến nguồn đóng góp tự nguyện. Khoản 2 hiện mới chỉ quy định về đóng góp tự nguyện bằng hàng hóa, trong khi trên thực tế, nhiều tổ chức và cá nhân có nhu cầu đóng góp bằng tiền nhưng không được luật hóa.

Đại biểu Hải cũng đề nghị bổ sung quy định về xử lý vi phạm đối với người làm công tác dự trữ quốc gia. Đây là lĩnh vực quản lý đặc thù, liên quan trực tiếp tới tài sản công, hàng hóa có giá trị lớn và nhiệm vụ ứng phó khẩn cấp, vì vậy cần có chế tài đủ mạnh để răn đe, ngăn ngừa sai phạm, đồng thời nâng cao trách nhiệm của đội ngũ cán bộ.

Từ những phân tích và góp ý của các đại biểu Quốc hội, có thể thấy việc sửa đổi Luật Dự trữ quốc gia là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh mới. Một hệ thống dự trữ quốc gia hiện đại, minh bạch, được quản lý số hóa và vận hành hiệu quả sẽ là điểm tựa quan trọng để Nhà nước chủ động ứng phó trong mọi tình huống.

Ánh Phương/VOV.VN