Luật HTX 2023 và cơ hội bứt phá với liên kết sản xuất chuỗi giá trị

Ngày 7/11, Ban Chỉ đạo quốc gia về kinh tế tập thể đã phối hợp cùng Ủy ban Nhân dân tỉnh Ninh Bình tổ chức Tọa đàm nhằm phổ biến các văn bản mới và triển khai các chính sách phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã (HTX) cho các bộ ngành và địa phương tại Ninh Bình. Phát biểu tại Tọa đàm, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân, nhấn mạnh vai trò quan trọng của HTX trong việc phát triển kinh tế địa phương, đồng thời kêu gọi các cơ quan liên quan tiếp tục hỗ trợ và thúc đẩy sự liên kết giữa các HTX và doanh nghiệp để tạo ra chuỗi giá trị bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh cho sản phẩm nông sản.

Thúc đẩy liên kết sản xuất

Qua quá trình phát triển HTX trên cả nước, đặc biệt là tại Ninh Bình, một trong những khó khăn lớn của các HTX là đầu ra sản phẩm vẫn còn thiếu ổn định, trong khi thị trường ngày càng cạnh tranh gay gắt. Vì vậy, việc đổi mới sản phẩm, đầu tư vào công nghệ và máy móc hiện đại là yếu tố cần thiết để các HTX có thể phát triển bền vững và giành được thị phần trên thị trường.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân phát biểu tại tọa đàm.

Một điểm nổi bật cần chú ý là Luật HTX 2023, với các cơ chế và chính sách hỗ trợ, đang hướng tới việc khuyến khích các HTX liên kết hợp tác với nhau, đồng thời kết nối với các doanh nghiệp để sản xuất theo chuỗi giá trị hàng hóa và mở rộng quy mô sản xuất. Điều này không chỉ giúp nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp mà còn mở rộng thị trường tiêu thụ, qua đó đảm bảo sự phát triển bền vững cho ngành nông nghiệp.

Bà Lê Xuân Quỳnh, Trưởng phòng Chính sách và Hợp tác quốc tế, Cục Kinh tế hợp tác, Bộ KH&ĐT, cho biết rằng Luật HTX 2023 sẽ thúc đẩy sự liên kết và hợp tác giữa các tổ chức kinh tế tập thể với nhau và giữa các tổ chức kinh tế tập thể với doanh nghiệp. Đây là yếu tố quan trọng không chỉ trong việc phát triển chuỗi giá trị bền vững, mà còn góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ, đảm bảo sự phát triển bền vững cho ngành nông nghiệp.

Phó Cục trưởng Cục Kinh tế Hợp tác đề nghị Liên minh HTX các tỉnh, thành phố tiếp tục tham mưu cho UBND tỉnh, thành phố xây dựng các chính sách kịp thời, hiệu quả.

Luật HTX 2023 đặc biệt đã thể chế hóa 8 nhóm chính sách từ Nghị quyết 20-NQ/TW, giúp thống nhất các hỗ trợ dành cho tổ chức kinh tế tập thể, khắc phục tình trạng phân tán, lồng ghép, và thiếu nguồn lực trong việc thực thi các chính sách hiện nay.

Luật cũng ưu tiên hỗ trợ các HTX ở vùng sâu, vùng xa, khu vực đồng bào dân tộc thiểu số, các HTX do phụ nữ lãnh đạo, tham gia liên kết chuỗi sản xuất, sản xuất xanh, kinh tế tuần hoàn, và kinh tế tri thức.

Qua đó, Luật HTX 2023 đã khẳng định quan điểm nhất quán của Đảng và Nhà nước về vai trò của kinh tế tập thể, coi đây là một thành phần kinh tế quan trọng, cần được củng cố và phát triển cùng với kinh tế nhà nước, trở thành nền tảng vững chắc cho nền kinh tế quốc dân.

Ông Trần Song Tùng, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình, Trưởng Ban Chỉ đạo phát triển kinh tế tập thể của tỉnh, cho biết Luật Hợp tác xã năm 2023 được Quốc hội khóa XV thông qua sẽ tạo ra hành lang pháp lý thuận lợi cho sự phát triển của các tổ chức kinh tế tập thể, đặc biệt là các chính sách hỗ trợ được quy định trong Nghị quyết số 20-NQ/TW.

Cùng với sự phát triển chung của cả nước, khu vực kinh tế tập thể tại Ninh Bình cũng có những bước tiến vượt bậc về số lượng và chất lượng, với nhiều mô hình HTX gắn liền với chuỗi giá trị. Tính đến nay, toàn tỉnh có hơn 500 HTX, 2 Liên hiệp HTX và 515 tổ hợp tác, thu hút hơn 300.000 thành viên tham gia. Đây là lực lượng chủ chốt trong các phong trào thi đua yêu nước, xây dựng nông thôn mới, giải quyết vấn đề xã hội, và đóng góp vào việc đảm bảo an ninh chính trị, an sinh xã hội, và phát triển kinh tế tại địa phương.

Triển khai luật đi đôi với tháo gỡ khó khăn của kinh tế tập thể

Để triển khai hiệu quả Luật HTX, ông Nguyễn Đức Tuấn, đại diện HTX Sâm Cúc Phương (huyện Nho Quan), cho biết HTX mong muốn tiếp tục nhận được sự hỗ trợ từ các cấp ngành trong việc xúc tiến thương mại, bảo vệ thương hiệu và đưa cây sâm Cúc Phương cùng các sản phẩm chế biến từ cây sâm bản địa vươn ra thị trường trong nước và quốc tế.

Nhu cầu về đào tạo, xúc tiến thương mại, tiếp cận nguồn vốn, đất đai của các HTX là rất lớn.

Chị Trịnh Thị Lý, Phó Giám đốc HTX Sinh Dược (huyện Yên Mô), cho rằng nếu nhận được hỗ trợ về vốn, đào tạo tay nghề và quảng bá sản phẩm, HTX sẽ có thể phát huy tốt hơn tiềm năng và thế mạnh của địa phương. Điều này không chỉ giúp các thành viên nghiên cứu và phát triển các sản phẩm giá trị gia tăng cao, mà còn cung cấp những sản phẩm chất lượng cho thị trường.

Theo quan điểm của nhiều ý kiến khi nghiên cứu Luật HTX 2023, một vấn đề cần lưu ý là nguồn vốn dành cho khu vực kinh tế tập thể, HTX trong những năm qua còn hạn chế. Phần lớn nguồn vốn này được lồng ghép trong các chương trình mục tiêu quốc gia, gây khó khăn cho các HTX trong việc tiếp cận vốn hỗ trợ.

Do đó, Bộ KH&ĐT, Bộ Tài chính và các bộ ngành liên quan cần tạo điều kiện thuận lợi hơn trong việc bố trí nguồn vốn cho các địa phương và cho khu vực kinh tế tập thể, để các HTX, liên hiệp HTX, và tổ hợp tác có thể phát triển bền vững.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân cùng các đại biểu tham quan gian hàng bên lề tọa đàm.

Bà Lê Thị Tâm, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Ninh Bình, cho biết rằng trong thời gian qua, nhiều chính sách hỗ trợ các HTX đã được tích hợp vào các chương trình mục tiêu quốc gia và các chương trình phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương để thúc đẩy phát triển kinh tế tập thể. Liên minh HTX tỉnh cũng đã tận dụng các hỗ trợ tài chính từ các tổ chức tài chính, nhà tài trợ quốc tế và các nguồn tài chính hợp pháp để hỗ trợ phát triển các HTX. Tuy nhiên, nhu cầu về vốn, đất đai, công nghệ, xúc tiến thương mại và đào tạo của các HTX vẫn còn rất lớn.

Trước tình hình này, bà Chu Thị Vinh, Phó Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác, Bộ KH&ĐT, cho biết rằng Luật HTX 2023 và Nghị định 113 là những chính sách mới rất thiết thực và hữu ích, đã chính thức có hiệu lực, hứa hẹn sẽ giúp giải quyết những vấn đề trên.

Tọa đàm giúp các HTX ứng dụng Luật HTX 2023 một cách thuận lợi hơn.

Để triển khai hiệu quả Luật HTX năm 2023, các Liên minh HTX ở các tỉnh, thành phố cần tiếp tục tham mưu cho UBND các địa phương trong việc xây dựng, ban hành và triển khai các chính sách phù hợp với đặc thù từng vùng, nhằm nâng cao công tác quản lý nhà nước đối với khu vực kinh tế tập thể.

Ngoài ra, việc đẩy mạnh tuyên truyền và phổ biến pháp luật để nâng cao nhận thức về kinh tế tập thể đối với các cấp chính quyền, các chủ thể sản xuất và cộng đồng là hết sức quan trọng. Cùng với đó, cần tìm cách thu hút nhân lực trẻ và chất lượng cao tham gia vào các HTX.

Bà Chu Thị Vinh đề nghị các Bộ, ngành từ Trung ương đến địa phương tiếp tục quan tâm và hỗ trợ HTX trong các hoạt động sản xuất, quảng bá, xúc tiến và bảo vệ thương hiệu. Các cơ quan quản lý cần kịp thời tiếp thu, tổng hợp những khó khăn, vướng mắc của các địa phương và các chủ thể trong quá trình thực hiện Luật HTX 2023 để trình các cấp có thẩm quyền xem xét và tháo gỡ.

Đồng thời, các HTX cần chủ động nâng cao năng lực tiếp cận thông tin, đổi mới sáng tạo, khai thác các tiềm năng, thế mạnh địa phương để phát triển các sản phẩm đặc trưng và OCOP, từ đó nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống cho thành viên và người lao động, góp phần vào sự phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh.

HT