Luật kiểm soát súng ở Mỹ đã lỏng lẻo, Texas còn dễ dãi hơn

Vào năm 2021, Thống đốc Texas Greg Abbott đã ký một đạo luật mới chấm dứt yêu cầu người dân phải có giấy phép hoặc hoàn thành khóa đào tạo mới được mang súng ngắn.

Đạo luật mới này cho phép bất cứ ai trên 21 tuổi mang theo loại súng này, miễn là họ không có tiền án trọng tội hoặc một số điều luật cấm khác trong lý lịch. Luật cũng bỏ quy định súng ngắn phải để trong thắt lưng hoặc đai đeo vai, nhưng vẫn phải ở trong bao da.

New York Times nhận định luật mới mang tính bước ngoặt, biến Texas trở thành một trong những bang lớn nhất thông qua luật loại trừ hầu hết quy định hạn chế khi mang súng ngắn.

Theo Guardian, Texas có một số luật về sở hữu súng lỏng lẻo nhất trong nước Mỹ. Tính đến tháng 5/2021, bang có hơn 1,6 triệu người có giấy phép sử dụng súng ngắn.

Ngày càng nới lỏng quy định

Vào thời điểm đó, Hiệp hội Súng trường Quốc gia, một trong số những tổ chức ủng hộ luật này, gọi đây là biện pháp "quan trọng nhất" bảo vệ quyền sử dụng súng đạn trong lịch sử của bang. Những người ủng hộ nói luật sẽ khuyến khích các bang khác làm điều tương tự.

Trong khi đó, những người chỉ trích, bao gồm một số nhân viên thực thi pháp luật, cho rằng đây là bước đi nguy hiểm trong bối cảnh bạo lực súng đạn gia tăng gần đây, khiến họ khó khăn hơn trong việc bảo vệ cộng đồng.

Trước đó, Texas đã cho phép mang súng trường tới nơi công cộng mà không cần giấy phép. Bang cũng giảm đi chi phí và các yêu cầu đào tạo để có được giấy phép sử dụng súng ngắn trong suốt một thập niên qua. Năm 2015, bang thông qua một đạo luật đồng ý để súng được sử dụng trong khuôn viên trường đại học.

Một người phụ nữ khóc khi rời Trung tâm Hành chính Uvalde sau vụ xả súng ở Texas hôm 24/5. Ảnh: AP.

Một số vụ xả súng hàng loạt đẫm máu nhất ở Mỹ trong những năm gần đây diễn ra tại Texas.

Gần đây nhất là hôm 24/5, một thanh niên 18 tuổi bắn chết 21 người, trong đó có 19 trẻ em và 2 người lớn, ở trường tiểu học Robb tại quận Uvalde. Ông Abbott nói tay súng vào trường với một khẩu súng ngắn và có thể là một khẩu súng trường.

Trước đó, vào năm 2017, một vụ xả súng ở nhà thờ tại Sutherland Springs đã cướp đi sinh mạng của 26 người. Tiếp đến là 10 nạn nhân thiệt mạng trong vụ xả súng ở trường Sante Fe vào năm 2018. Vào năm 2019, một vụ khác diễn ra ở El Paso Walmart làm 23 người chết. Đây được coi là một trong những vụ tấn công tồi tệ nhất nhằm vào người Latin trong lịch sử hiện đại của Mỹ.

Việc nới lỏng các yêu cầu cấp phép sử dụng súng không nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ công chúng vào năm ngoái. Một cuộc thăm dò tiến hành năm 2021 bởi Đại học Texas và The Texas Tribune cho thấy gần 60% cử tri cho rằng người lớn không được phép mang súng nếu không có giấy phép.

Nước Mỹ chia rẽ trong vấn đề sở hữu súng

Súng đạn phổ biến ở Mỹ là chuyện không còn cần phải bàn cãi, theo CNN. Chết vì súng đạn thậm chí còn trở thành yếu tố cắm sâu trong cuộc sống của người Mỹ.

Mỹ có nhiều người chết vì súng đạn hơn bất cứ quốc gia nào khác tính trên đầu người. Theo dữ liệu năm 2019, tỷ lệ tại Mỹ cao gấp 8 lần so với Canada - quốc gia có tỷ lệ sở hữu súng cao thứ bảy trên thế giới; cao hơn 22 lần so với Liên minh châu Âu và 23 lần so với Australia.

BBC dẫn một nghiên cứu khác cho biết hơn 1,5 triệu người tại Mỹ thiệt mạng liên quan tới bạo lực súng đạn từ năm 1968-2017, cao hơn số binh sĩ chết trong mọi cuộc xung đột của Mỹ kể từ năm 1775.

Nhiều dữ liệu gần đây cũng cho thấy số lượng người Mỹ sở hữu súng tăng đáng kể trong vài năm qua. Một nghiên cứu do Annals of Internal Medicine công bố vào tháng 2 cho thấy 7,5 triệu người trưởng thành ở Mỹ - dưới 3% dân số - lần đầu trở thành chủ sở hữu súng trong khoảng thời gian từ tháng 1/2019-4/2021.

Tuy vậy, thăm dò của Gallup cho thấy sự ủng hộ của người Mỹ đối với việc thắt chặt sở hữu súng vào năm 2020 đã giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2014. Chỉ 52% người Mỹ nhận khảo sát muốn luật sử dụng súng chặt chẽ hơn, trong khi 35% nói rằng nên giữ nguyên, 11% mong luật nên được nới lỏng.

Khảo sát của Gallup về thái độ của dân Mỹ trong việc kiểm soát súng đạn. Đồ họa: BBC.

Hai đảng chính của Mỹ cũng chia rẽ trong vấn đề này. Gallup cho hay 91% thành viên đảng Dân chủ nhất trí ủng hộ luật súng đạn nghiêm ngặt hơn, trong khi chỉ có 45% thành viên đảng Cộng hòa cùng quan điểm.

Ông Abbott - thành viên đảng Cộng hòa - từng mô tả dự luật năm 2021 là “đạo luật về Tu chính án thứ hai mạnh nhất trong lịch sử Texas”.

Trong hiến pháp Mỹ, Tu chính án thứ hai ghi: “Vì một lực lượng dân quân quy củ, cần thiết cho an ninh của một quốc gia tự do, quyền của người dân được nắm giữ và mang vũ khí sẽ không bị xâm phạm”.

Vai trò của Tu chính án thứ hai, giống như nhiều quyền hiến định, đặt ra các giới hạn về những quy định mà chính phủ liên bang Mỹ có thể thông qua. Các học giả và luật sư đã tranh luận về phạm vi này kể từ khi được phê chuẩn vào năm 1791.

Theo ABC News, các “chiến tuyến” tranh luận gay gắt về quyền sở hữu súng đạn thường xoay quanh Tu chính án thứ 2.

Nhiều người Mỹ cho rằng quyền mang vũ khí, được ghi trong hiến pháp, là bất khả xâm phạm. Nhưng nhóm chỉ trích Tu chính án thứ hai nói rằng quyền đó đang đe dọa một quyền khác: Quyền được sống, theo CNN. Có ý kiến cũng không đồng tình với cách diễn giải Tu chính án thứ 2 giống như cách nhóm ủng hộ kiểm soát súng.

Nhiều người đã ngay lập tức kêu gọi kiểm soát súng chặt chẽ hơn sau vụ xả súng tại trường tiểu học ở Texas. Tuy nhiên, hy vọng về luật mới thắt chặt khả năng tiếp cận súng là rất nhỏ, theo Guardian.

Trước đó, sau vụ xả súng khiến 20 trẻ nhỏ và 6 người lớn thiệt mạng ở trường tiểu học Sandy Hook ở Newtown, Connecticut 10 năm trước, ý tưởng này đã không thành tại Thượng viện Mỹ.

Phương Linh