Luật Ngân sách nhà nước 2025: Đề cập 5 nội dung lớn

Bộ luật quan trọng

Ngày 25/6/2025, Quốc hội đã chính thức thông qua dự án Luật Ngân sách nhà nước (Luật số 89/2025/QH15) thay thế Luật số 83/2015/QH13 - Luật Ngân sách nhà nước. Đây là một bộ luật quan trọng, có phạm vi rất rộng, tác động tới toàn bộ các ngành, lĩnh vực và các địa phương.

Luật Ngân sách nhà nước năm 2025 được đánh giá sẽ tạo động lực mới để nâng cao hiệu quả quản lý, phân bổ và sử dụng ngân sách nhà nước. Ảnh minh họa

Theo Bộ Tài chính , dự án Luật Ngân sách nhà nước đã được nghiên cứu, xây dựng bám sát, thể chế hóa các chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước, nhất là kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm về thúc đẩy đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và tiếp tục đổi mới cơ chế phân cấp quản lý, phân bổ ngân sách nhà nước để đảm bảo vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương và chủ động ngân sách địa phương.

Đồng thời, luật cũng quán triệt phương châm cấp nào, cơ quan nào thực hiện hiệu quả, kịp thời nhất thì giao cho cấp đó, cơ quan đó thực hiện; địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm. Cắt giảm, đơn giản hóa quy trình, thủ tục trong công tác lập dự toán, chấp hành và quyết toán ngân sách nhà nước.

Luật Ngân sách nhà nước cũng sửa đổi, bãi bỏ các quy định còn mâu thuẫn, đang gây khó khăn, vướng mắc, yêu cầu cấp bách cần sửa đổi để tháo gỡ những điểm nghẽn, phù hợp với thực tiễn, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh; thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và hội nhập quốc tế.

Luật Ngân sách nhà nước 2025 có bố cục gồm 7 chương và 79 điều, trong đó sửa đổi toàn diện nhiều nội dung liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan; phân cấp nguồn thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương; lập dự toán, chấp hành, quyết toán và công khai ngân sách nhà nước.

5 nội dung lớn được đề cập

Theo Bộ Tài chính, một số nội dung lớn được đề cập tại Luật Ngân sách nhà nước năm 2025, bao gồm: Thứ nhất, thực hiện Kết luận số 93-KL/TW ngày 26/8/2024 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Ban Chấp hành Trung ương, Luật Ngân sách nhà nước thay đổi căn bản phân cấp nguồn thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương như: Phạm vi các khoản thu phân chia, tỷ lệ phần trăm phân chia giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, nhằm đảm bảo vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương và chủ động ngân sách địa phương. Trong đó, tỷ lệ phần trăm phân chia cụ thể của một số khoản thu giao Chính phủ phủ xây dựng, trình Quốc hội xem xét, quyết định, bảo đảm tỷ lệ được ổn định lâu dài.

Thứ hai, nhằm thực hiện chủ trương của Đảng, Nhà nước về tăng cường phân cấp, phân quyền, Luật Ngân sách nhà nước sửa đổi, bổ sung tăng cường phân cấp, phân quyền Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, UBND các cấp trong việc quyết định, điều chỉnh dự toán ngân sách nhà nước hằng năm, quyết định sử dụng nguồn tăng thu so với dự toán, dự toán chi còn lại của cấp ngân sách.

“Đây là vấn đề quan trọng, cấp bách, cần tháo gỡ ngay để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, nhằm tạo sự chủ động, linh hoạt, kịp thời, hiệu quả trong quản lý, điều hành ngân sách nhà nước, xóa bỏ cơ chế “xin - cho”, cắt giảm thủ tục, nâng cao trách nhiệm của các cấp, ngành, địa phương” - Bộ Tài chính nêu rõ và cho rằng: Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, HĐND, UBND cấp tỉnh, cấp xã tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và có chế tài xử lý nghiêm các vi phạm, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí.

Ngoài ra, Luật bổ sung quy định tăng thẩm quyền cho chính quyền địa phương trong việc ban hành một số khoản thu phí, lệ phí ngoài danh mục quy định của Luật Phí và lệ phí, quyết định các chế độ chi ngân sách để thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, an sinh xã hội, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn, phù hợp với tình hình thực tế và khả năng cân đối của ngân sách địa phương.

Thứ ba, để thể chế hóa chủ trương đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số theo Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, Luật Ngân sách nhà nước bổ sung các quy định đối với lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số như nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Khoa học và Công nghệ trong việc ban hành chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách và hướng dẫn, tổng hợp và đề xuất dự toán chi ngân sách nhà nước cho lĩnh vực này; đơn giản hóa yêu cầu lập dự toán và thủ tục kiểm soát chi ngân sách.

Thứ tư, từ yêu cầu quản lý và trên cơ sở rà soát các vướng mắc trong thực tế nhằm tạo cơ sở pháp lý cho các bộ, cơ quan trung ương và các địa phương có thể kịp thời, chủ động bố trí kinh phí, Luật đã bổ sung một số nhiệm vụ chi ngân sách nhà nước được bố trí từ 2 nguồn chi đầu tư phát triển, chi thường xuyên nhằm tăng cường chủ động, linh hoạt, đảm bảo hiệu quả, kịp thời.

Đồng thời, Luật Ngân sách nhà nước bổ sung quy định quỹ dự trữ tài chính cấp tỉnh được sử dụng để tạm ứng cho các chương trình, nhiệm vụ, dự án kết cấu hạ tầng quan trọng trên địa bàn để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, bảo đảm nguồn lực của địa phương được sử dụng hiệu quả, tránh lãng phí.

Thứ năm, Luật Ngân sách nhà nước 2025 đã bãi bỏ các nội dung không còn phù hợp với thực tiễn, cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục trong các khâu lập dự toán, chấp hành và quyết toán ngân sách nhà nước như: Bỏ các quy định liên quan đến số kiểm tra, về kế hoạch tài chính - ngân sách nhà nước 3 năm; bỏ quy định các nguyên tắc phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi và quan hệ giữa các cấp ngân sách trong thời kỳ ổn định ngân sách; bỏ thủ tục thẩm định quyết toán ngân sách nhà nước của cơ quan tài chính đối với ngân sách cấp dưới trực tiếp ở địa phương nhằm rút ngắn thời gian tổng hợp quyết toán ngân sách nhà nước, trình Quốc hội phê chuẩn...

Luật Ngân sách nhà nước năm 2025 có bố cục gồm 7 chương và 79 điều, có hiệu lực thi hành từ năm ngân sách 2026. Bộ Tài chính kỳ vọng, Luật là cơ sở pháp lý vững chắc, tạo động lực mới để nâng cao hiệu quả quản lý, phân bổ và sử dụng ngân sách nhà nước; tăng cường tính công khai, minh bạch; đảm bảo kỷ cương, kỷ luật tài chính quốc gia, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững trong giai đoạn mới.

Nguyễn Hòa