Luật sư nói về bản quyền 'Tiến quân ca'

Việc BH Media "nhận vơ" loạt tác phẩm, bao gồm Tiến quân ca của cố nhạc sĩ Văn Cao gây tranh luận trong giới chuyên môn và công chúng những ngày qua.

Ngày 9/11, luật sư Nguyễn Đức Hùng (phó giám đốc Công ty luật TNHH TGS, Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho biết cơ quan chức năng cần vào cuộc để xác minh, làm rõ hiện tại tác phẩm Tiến quân ca thuộc quyền sở hữu của ai, Nhà nước hay toàn dân. Nếu BH Media xác nhận quyền sở hữu phải đưa ra bằng chứng về mối quan hệ của họ với sản phẩm này.

Mọi người được sử dụng Tiến quân ca nhưng không kinh doanh

Theo luật sư Nguyễn Đức Hùng , gia đình cố nhạc sĩ Văn Cao đã hiến tặng tác phẩm cho Nhà nước, tức hiến tặng phần “nhạc và lời”. Khi đơn vị nào sản xuất một bản ghi âm, ghi hình, họ có quyền đối với bản ghi âm, ghi hình đó.

Để xác định quyền liên quan đối với tác phẩm Tiến quân ca của Hồ Gươm Audio hay việc ủy quyền của Hồ Gươm Audio cho BH Media khai thác bản ghi có đúng quy định hay không, cần làm rõ việc ca khúc được tặng cho Nhà nước hay Nhà nước và nhân dân.

Trong trường hợp tác phẩm được hiến tặng cho Nhà nước, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có trách nhiệm quản lý về vấn đề bản quyền, mọi hoạt động thực hiện quyền liên quan bao gồm việc sản xuất bản ghi Tiến quân ca của Hồ Gươm Audio.

Còn trong trường hợp hiến tặng cho Nhà nước và nhân dân, việc cho tặng này chung chung và có thể được hiểu là tài sản thuộc về toàn dân, không một cá nhân, tổ chức cụ thể nào nắm quyền sở hữu và ai cũng có quyền sử dụng. Như vậy, việc sản xuất bản ghi của Hồ Gươm Audio đối với tác phẩm cũng không cần xin phép.

VTV đưa tin BH Media “nhận vơ” Tiến quân ca. Ảnh: VTV.

BH Media có quyền với các bản ghi do Hồ Gươm Audio sản xuất

Về việc BH Media có quyền khiếu nại về bản quyền thông qua Content ID hay không, luật sư Nguyễn Đức Hùng nhận định phải xem xét hai vấn đề: Bản chất hoạt động của Content ID trên kênh YouTube và BH Media có phải đơn vị sở hữu độc quyền bản ghi các tác phẩm âm nhạc đó không.

Thứ nhất, Content ID là một hệ thống tự động có thể mở rộng của YouTube. Hệ thống này cho phép chủ sở hữu bản quyền phát hiện ra những video trên YouTube có chứa nội dung thuộc quyền sở hữu của họ.

Thứ hai, theo thông tin các cơ quan truyền thông đưa tin, Hồ Gươm Audio là nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình các tác phẩm âm nhạc, còn đơn vị BH Media được ủy quyền quản lý và khai thác bản ghi ca khúc trên nền tảng YouTube. Do đó, Hồ Gươm Audio có quyền chuyển giao quyền sử dụng và đăng ký bản quyền đối với bản ghi của mình cho BH Media.

Trường hợp BH Media được giao quyền đăng ký bản quyền đối với bản ghi âm, ghi hình thì theo cách thức vận hành của hệ thống Content ID, BH Media có quyền bật Content ID cho bản ghi âm, ghi hình mà mình được giao quyền sử dụng và đăng ký bản quyền.

BH Media đáp ứng đủ tiêu chuẩn của hệ thống Content ID trên YouTube vì đơn vị này được giao quyền quản lý và đăng ký bản quyền bản ghi âm, ghi hình từ Hồ Gươm Audio.

Tuy nhiên, vấn đề nằm ở chỗ cách vận hành của Content ID trên YouTube sẽ không minh chứng, bảo vệ được quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả của cùng một tác phẩm nên xảy ra những sự việc đánh “bản quyền” gây tranh cãi giữa các chủ thể quyền.

Theo luật sư Nguyễn Đức Hùng, BH Media có quyền liên quan đến quyền tác giả vì được Hồ Gươm Audio ủy quyền bản ghi. Ảnh: NVCC.

"Ở đây, chúng ta cần phải phân định rõ quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả. Với những bản gốc tác phẩm chẳng hạn Tiến quân ca do nhạc sĩ Văn Cao sáng tác hay Giấc mơ trưa của nhạc sĩ Giáng Son, họ có quyền tác giả (hay còn gọi là tác quyền, bản quyền). Còn bản quyền bản ghi tác phẩm được coi là quyền liên quan đến quyền tác giả", luật sư nhận định.

Sự khác nhau của hai loại quyền này là quyền tác giả bảo hộ tác phẩm của tác giả sáng tạo hoặc sở hữu. Quyền liên quan đến quyền tác giả là quyền của nhà sản xuất bản ghi âm, ghi hình.

Các bên có quyền lợi khác nhau đối với bản quyền đối tượng sản phẩm mình tạo ra. Từ tính chất đó, có thể thấy rất khó có trường hợp chủ sở hữu bản ghi khiếu nại bản quyền những bản gốc, chẳng hạn Tiến quân ca của nhạc sĩ Văn Cao hay Giấc mơ trưa do chính nhạc sĩ Giáng Son thực hiện.

Các nhạc sĩ (tác giả) có quyền được biểu diễn tác phẩm của họ hoặc truyền đạt đến công chúng bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật khác (quyền tài sản). Trừ trường hợp tác giả xâm phạm đến một trong các quyền sao chép trực tiếp hoặc gián tiếp bản ghi âm, ghi hình mà không được sự cho phép của nhà sản xuất.

Trước đó, khi bị tố "nhận vơ" Tiến quân ca, BH Media phản hồi không nhận sở hữu bản quyền ca khúc. BH Media được Hồ Gươm Audio ủy quyền quản lý và khai thác một bản ghi Tiến quân ca trên nền tảng số. Bản ghi này do Hồ Gươm Audio sản xuất.

"Là tác giả của Tiến quân ca, cố nhạc sĩ Văn Cao luôn có quyền tác giả với tác phẩm này. Bất kỳ ai muốn sử dụng tác phẩm, phải thanh toán tiền tác quyền cho nhạc sĩ Văn Cao. Tuy nhiên, năm 2016, gia đình cố nhạc sĩ Văn Cao đã hiến tặng tác phẩm Tiến quân ca cho nhân dân và Tổ quốc Việt Nam. Điều đó đồng nghĩa với việc kể từ thời điểm hiến tặng trở đi, bất cứ một cá nhân, tổ chức nào ở Việt Nam sử dụng tác phẩm sẽ không phải thanh toán tác quyền cho gia đình nhạc sĩ Văn Cao nữa", BH Media giải thích.

"Tuy nhiên, nếu một cá nhân, tổ chức nào đó bỏ thời gian, công sức, kỹ thuật, tiền bạc ra làm một bản ghi Tiến quân ca, theo Luật Sở hữu trí tuệ, cá nhân, tổ chức đó là nhà sản xuất, chủ sở hữu của bản ghi này (quyền liên quan). Bất kỳ ai muốn sử dụng bản ghi này, đều phải xin phép chủ sở hữu", đơn vị này nói.

Hồ Gươm Audio là chủ sở hữu của bản ghi nói trên. Nếu tài khoản nào đăng video sử dụng chính xác bản ghi Tiến quân ca do Hồ Gươm Audio sản xuất thì YouTube gửi thư thông báo xác nhận bản quyền.

BH Media cũng khẳng định không bật nút kiếm tiền, quảng cáo và để người dân nghe miễn phí khi đăng bản ghi Tiến quân ca lên YouTube. Việc đánh khiếu nại bản quyền là vì hệ thống Content ID phát hiện một video sử dụng bản ghi Tiến quân ca của Hồ Gươm Audio mà không xin phép.

Lan Phương