Luật thuế thu nhập cá nhân: cấp thiết giảm bậc thuế

Bậc thuế nhiều, cách tính chưa hợp lý

Bộ Tài chính vừa đề nghị Bộ Tư pháp thẩm định Tờ trình Chính phủ xây dựng Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế). Trong đó, Bộ này đề nghị sửa đổi, bổ sung biểu thuế lũy tiến từng phần đối với thu nhập từ tiền công, tiền lương sau 15 năm áp dụng.

Trong báo cáo đánh giá tác động, Bộ Tài chính nêu, có quan điểm cho rằng biểu thuế hiện hành chưa hợp lý. 7 bậc thuế là quá nhiều. Việc giãn cách giữa các bậc quá hẹp dẫn đến nhảy bậc thuế khi tổng hợp thu nhập vào năm, làm tăng số thuế phải nộp. Mặt khác, số lượng phải quyết toàn thuế tăng một cách không cần thiết, trong khi số thuế phải nộp thêm không nhiều.

Đề xuất giảm bậc thuế thu nhập cá nhân. (ảnh minh họa).

Góp ý cho biểu thuế lũy tiến từng phần, Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên đề nghị giảm thuế suất đối với nhóm đối tượng nộp thuế ở 3 bậc đầu tiên, để giảm gánh nặng cho người nộp thuế. Vì thực tế, những người nộp thuế bậc thuế 1, 2 và 3 có thu nhập chỉ ở mức đủ để trang trải cuộc sống.

Cục Thuế tỉnh Thái Nguyên đề nghị thuế suất bậc 1 giảm một nửa còn 2,5% thay cho 5% như hiện nay, áp dụng cho phần thu nhập tính thuế 0 - 5 triệu đồng/tháng. Còn bậc 2, thuế suất 5% thay vì 10%, áp dụng thu nhập tính thuế từ 5 - 10 triệu đồng/tháng. Bậc 3 có thuế suất cũng giảm 5%, còn 10% áp dụng cho thu nhập tính thuế từ 10 - 18 triệu đồng/tháng.

Trong khi đó, UBND tỉnh Ninh Thuận đề nghị giảm mức chênh lệch giữa các bậc thuế, nhằm giảm gánh nặng cho người có thu nhập trung bình khá.

Nhìn nhận bất cập của Luật thuế TNCN, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Thuế Trọng Tín Nguyễn Văn Được đánh giá, trong quá trình thực thi, Luật thuế TNCN đã bộc lộ nhiều bất cập cần được xem xét và điều chỉnh ngay. Trước hết, một trong những vấn đề nổi cộm là mức thuế suất còn cao so với thu nhập bình quân của người lao động. Số bậc thuế quá nhiều (7 bậc) và độ nhảy bậc chưa khoa học, bậc thấp có độ nhảy bậc nhanh, ngược lại bậc cao có độ nhảy bậc chậm. Điều này làm gánh nặng thuế đối với người có thu nhập thấp và trung bình.

Cũng chỉ ra những bất cập của bậc thuế lũy tiến, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng, bậc thuế quá nhiều và khoảng cách giữa các bậc gần nhau khiến việc tính toán vừa phức tạp, vừa mệt mỏi, trong khi đó lại không phản ánh được sự khác biệt giữa các bậc. “Nguyên tắc cốt lõi của thuế TNCN là thu của người có thu nhập cao nhưng vẫn khuyến khích họ làm giàu và bảo đảm tính công bằng giữa các đối tượng chịu thuế. Vậy với 7 bậc thuế suất như hiện nay thì liệu chúng ta có đảm bảo được nguyên tắc này” – PGS.TS Đinh Trọng Thịnh quan ngại.

Đề xuất giảm còn 5 bậc

Theo Bộ Tài chính, việc áp dụng thu thuế TNCN theo các mức thuế lũy tiến từng phần được thực hiện phổ biến trên thế giới. Gần đây, một số nước đã giảm bậc thuế trong biểu thuế lũy tiến. Đơn cử, Indonesia có 5 bậc thuế với các mức thuế suất từ 5 - 35%; Philippines cũng có 5 bậc thuế; Malaysia cũng giảm số bậc thuế từ 11 bậc năm 2021 xuống còn 9 bậc từ năm 2024. “Việt Nam có thể giảm số bậc thuế xuống dưới 7 bậc. Cùng với đó xem xét nới rộng khoảng cách thu nhập trong các bậc thuế đảm bảo điều tiết ở mức cao hơn vào những người có thu nhập ở bậc thuế cao. Việc giảm số bậc thuế sẽ tạo thuận lợi cho công tác kê khai, nộp thuế” - Bộ Tài chính diễn giải.

Góp ý sửa đổi Luật thuế TNCN, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Kế toán và Thuế Trọng Tín Nguyễn Văn Được khuyến nghị, Luật thuế TNCN cần điều chỉnh các phương pháp tính thuế phù hợp với bản chất của thu nhập, có thu nhập thì mới phải nộp thuế, thu nhập càng cao thì nộp thuế càng lớn. Theo đó, cần quay lại phương pháp tính thuế theo kê khai đối với thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản, thu nhập từ chứng khoán và thu nhập từ đầu tư vốn của cá nhân không cư trú… để đảm bảo không ảnh hưởng gây tác động méo mó đến thị trường từ chính sách thuế. Đặc biệt, cần giảm bớt các bậc thuế từ 7 bậc xuống 5 bậc cho thuận tiện tính toán. Đồng thời, điều chỉnh độ nhảy bậc ở các bậc thuế thấp chậm hơn và ở các bậc thuế cao nhanh hơn để giảm áp lực thuế cho đối tượng có thu nhập thấp và thu nhập trung bình nhưng vẫn đảm bảo thu ngân sách do thu thêm từ người có thu nhập cao.

Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, Nhà nước luôn mong muốn có nguồn thu một cách chính đáng từ thuế, còn với những người có thu nhập cao, họ không phải trốn tránh nộp thuế mà cảm thấy vinh dự, tự hào khi được đóng góp cho Nhà nước. Bởi vậy tư duy của người làm thuế cần thay đổi, để Luật thuế TNCN sửa đổi đáp ứng yêu cầu xã hội.

Từ nhận định này, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh đề xuất nên chia thành 5 bậc thuế. Trước hết, ngưỡng chịu thuế 20 triệu đồng là 5%, từ 20 triệu đến 50 triệu thì chịu thuế 10%, từ 50 đến 90 triệu thì thuế 15%, từ 90 đến 150 triệu là 20% và thuế suất từ 150 triệu trở lên đến 250 triệu là mức 25%. Với số bậc và khoảng cách như vậy không chỉ phù hợp thực tế mà còn giúp phân biệt được mức thu nhập của người dân một cách tốt nhất, rõ ràng, công khai và minh bạch.

Ngoài ra, ngành thuế cần gia tăng các công cụ để kiểm soát đúng, đầy đủ thu nhập của người nộp thuế trên tất cả các loại thu nhập từ tiền lương, tiền công đến thu nhập từ kinh doanh và các khoản thu nhập khác như chuyển nhượng bất động sản, chứng khoán, chuyển nhượng vốn… Đồng thời xây dựng chính sách và quản lý thuế TNCN hiện đại trên cơ sở áp dụng khoa học, công nghệ và trí tuệ nhân tạo không chỉ giúp cho cơ quan thuế mà còn tạo thuận lợi cho người nộp thuế thuận tiện, tiết kiệm thời gian, chi phí và tăng tính tự giác tuân thủ pháp luật từ đó tiết kiệm chi phí xã hội.

Phương Nga