Luật Ứng phó y tế khẩn cấp: Trung Quốc quyết phòng ngừa thảm họa như Covid-19

Một nhân viên giới thiệu nền tảng theo dõi sức khỏe thông minh tại Làng Meilin ở Quận Tiêu Sơn, Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang ngày 4/8/2025. Ảnh: Xinhua/Mao Zhu

Luật Ứng phó khẩn cấp y tế công cộng, được Ủy ban Thường vụ Đại hội Đại biểu Nhân dân toàn quốc thông qua ngày 12/9/2025, được kỳ vọng sẽ giúp quốc gia đông dân nhất thế giới phát hiện và xử lý khủng hoảng y tế nhanh hơn, minh bạch hơn và hiệu quả hơn. Động thái này không chỉ mang ý nghĩa nội bộ, mà còn có ảnh hưởng sâu rộng tới an ninh y tế toàn cầu.

Những điểm mới nổi bật trong luật

Theo Tân Hoa xã, Luật gồm 8 chương, 65 điều sẽ có hiệu lực từ ngày 1/11/2025. Một điểm nổi bật là yêu cầu xây dựng hệ thống cảnh báo đa nguồn và báo cáo nhanh. Cơ sở y tế và nhân viên y tế buộc phải gửi báo cáo về sự kiện khẩn cấp hoặc nguy cơ khẩn cấp trong vòng 2 giờ thông qua hệ thống trực tuyến. Không chỉ ngành y, cá nhân hoặc tổ chức phát hiện dấu hiệu bất thường cũng có quyền và nghĩa vụ báo cáo trực tiếp cho chính quyền địa phương hoặc cơ quan phòng chống dịch. Để khuyến khích báo cáo, luật quy định những báo cáo sau khi xác minh không phải khẩn cấp sẽ không bị xử lý pháp lý.

Ngoài ra, luật cho phép chính quyền cấp huyện được chủ động khởi động các biện pháp ứng phó mà không cần chờ phê duyệt từ cấp trên. Thậm chí, trong trường hợp cần thiết, các cơ quan có thể “bỏ qua” tầng nấc hành chính trung gian để báo cáo trực tiếp lên cấp cao hơn, nhằm rút ngắn thời gian phản ứng. Đây được coi là bước khắc phục tình trạng quan liêu và trì trệ từng gây nhiều tranh cãi trong giai đoạn đầu của Covid-19.

Song song với đó, luật mới thúc đẩy việc chia sẻ dữ liệu liên ngành, tích hợp các nguồn như hồ sơ bệnh án điện tử của bệnh viện, dữ liệu bán hàng của nhà thuốc, hồ sơ kiểm dịch hải quan và dữ liệu nhiệt độ, độ ẩm từ các trạm quan trắc môi trường. Những dữ liệu này cung cấp manh mối quan trọng để truy vết, ngăn ngừa và kiểm soát các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng.

Luật hỗ trợ và khuyến khích việc sử dụng công nghệ thông tin hiện đại và các công nghệ tiên tiến khác trong việc ứng phó với các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng. Đồng thời, cần phải thực hiện các biện pháp cần thiết để bảo vệ thông tin cá nhân và quyền riêng tư. Theo luật, sau khi tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng được giải quyết, mọi thông tin cá nhân được thu thập cho mục đích ứng phó phải được xóa ngay lập tức.

Ý nghĩa, thách thức và tác động quốc tế

Việc ban hành luật mới được đánh giá là sự luật hóa toàn diện các chính sách thử nghiệm trước đây, đồng thời là phản ứng trực tiếp với những hạn chế từng bộc lộ trong đại dịch. Thực tế, hồi đầu năm 2020, việc báo cáo chậm trễ ở Vũ Hán và sự dè dặt của chính quyền địa phương đã khiến Trung Quốc bị chỉ trích mạnh mẽ. Luật mới, với cơ chế báo cáo trực tiếp và bảo vệ người báo cáo, cho thấy nỗ lực cải cách và khắc phục điểm yếu cũ. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất vẫn nằm ở khâu thực thi: Năng lực hạ tầng ở vùng sâu vùng xa còn hạn chế, cán bộ địa phương có thể vẫn ngần ngại vì trách nhiệm chính trị, và cơ chế giám sát độc lập để bảo vệ dữ liệu cá nhân chưa thực sự rõ ràng.

Không chỉ tác động trong nước, luật này còn mang ý nghĩa quốc tế. Với bệnh truyền nhiễm, một sự kiện ở Trung Quốc có thể nhanh chóng lan sang các châu lục khác. Vì vậy, việc nước này tăng cường cơ chế cảnh báo và phối hợp có thể giúp Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và cộng đồng quốc tế kịp thời phản ứng trước các mầm bệnh mới. Đồng thời, trong lĩnh vực quản lý rủi ro và bảo hiểm, luật mới hứa hẹn giảm thiểu thiệt hại từ dịch bệnh, hỗ trợ ổn định thị trường và tạo niềm tin cho cả người dân lẫn doanh nghiệp.

Luật Ứng phó khẩn cấp y tế công cộng là bước đi quan trọng của Trung Quốc trong việc xây dựng một hệ thống y tế công cộng linh hoạt, kịp thời và minh bạch hơn. Nó phản ánh quyết tâm cải cách sau những kinh nghiệm đắt giá của dịch Covid-19. Nếu được triển khai hiệu quả, luật không chỉ nâng cao khả năng ứng phó khủng hoảng y tế của Trung Quốc, mà còn góp phần củng cố an ninh y tế toàn cầu.

Linh Anh