Luật Việc làm (sửa đổi) hướng tới phát triển thị trường lao động đồng bộ, hiện đại

Phỏng vấn lao động tại phiên giao dịch việc làm ở Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội. (Ảnh: Nhật Quang)

Luật Việc làm cần thống nhất, đồng bộ với Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi)

Luật Việc làm 2013 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2015. Luật gồm có 7 chương, 62 điều, quy định về chính sách hỗ trợ tạo việc làm; thông tin thị trường lao động; đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia; tổ chức và hoạt động dịch vụ việc làm; bảo hiểm thất nghiệp.

Tuy nhiên, sau 5 năm thực hiện, Luật Việc làm 2013 đã bộc lộ một số hạn chế. Trong đó, đáng quan tâm là một số các quy định, chính sách của Luật Việc làm 2013 chưa bảo đảm sự phù hợp, thống nhất với quy định của các văn bản hiện hành có liên quan.

Sau 5 năm thực hiện, Luật Việc làm 2013 đã bộc lộ một số hạn chế. Trong đó, đáng quan tâm là một số các quy định, chính sách của Luật Việc làm 2013 chưa bảo đảm sự phù hợp, thống nhất với quy định của các văn bản hiện hành có liên quan.

Cụ thể như: Các quy định về công tác quản lý lao động, về độ tuổi người lao động chưa phù hợp với Bộ Luật Lao động 2019; Quy định, chính sách về bảo hiểm thất nghiệp chưa thống nhất với Luật Bảo hiểm xã hội; Quy định về việc thu thập và công bố số liệu về thông tin thị trường lao động chưa đáp ứng đúng yêu cầu của hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia được quy định tại Luật Thống kê; Quy định về điều kiện thành lập trung tâm dịch vụ việc làm không còn phù hợp với quy định tại Luật Quy hoạch năm 2017.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội đang trong quá trình sửa đổi, dự kiến sẽ trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ sáu (tháng 10/2023) và thông qua tại Kỳ họp thứ bảy (tháng 5/2023).

Theo đó, có một số nội dung về bảo hiểm thất nghiệp sẽ không được điều chỉnh trong Luật Bảo hiểm xã hội. Do đó, cần sửa đổi Luật Việc làm để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ.

Hướng tới quản trị thị trường lao động hiện đại, bền vững và hội nhập

Ông Vũ Phạm Dũng Hà, Trưởng phòng Chính sách việc làm (Cục Việc làm, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội) cho biết, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội đang xây dựng hồ sơ đề nghị xây dựng Luật Việc làm (sửa đổi). Một trong những nội dung trọng tâm của dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) là nhóm chính sách về quản trị thị trường lao động linh hoạt, hiệu quả, hiện đại, bền vững và hội nhập.

Mục tiêu của nhóm chính sách này trong dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) là hỗ trợ phát triển thị trường lao động linh hoạt, hiệu quả, hiện đại, bền vững và hội nhập, có sự quản lý, điều tiết của Nhà nước.

Một trong những nội dung trọng tâm của dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) là nhóm chính sách về quản trị thị trường lao động linh hoạt, hiệu quả, hiện đại, bền vững và hội nhập.

Đại diện Phòng Chính sách việc làm (Cục Việc làm) nhấn mạnh, chính sách tập trung vào ba nội dung chính. Đó là: Phát triển hệ thống thông tin thị trường lao động đồng bộ, thống nhất; nâng cao năng lực thu thập, phân tích, dự báo thị trường lao động; Nâng cao chất lượng dịch vụ việc làm (công và tư); Quản lý nguồn lao động, xây dựng cơ sở dữ liệu về người lao động đồng bộ, thống nhất, tập trung, chia sẻ và kết nối với các cơ sở dữ liệu quốc gia.

Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) cũng đề cập tới một số giải pháp thực hiện.

Trước hết, về hệ thống thông tin thị trường lao động, bổ sung quy định về trách nhiệm của Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội trong việc công bố báo cáo định kỳ về tình hình, triển vọng việc làm, nghề nghiệp, phát triển kỹ năng nghề. Cùng với đó, bổ sung quy định về ban hành, công bố chỉ số phát triển thị trường lao động, chỉ số quốc gia về phát triển kỹ năng nghề.

Với dịch vụ việc làm, sẽ có năm nội dung chính được sửa đổi, bổ sung.

Thứ nhất, sửa đổi, bổ sung quy định về nội hàm dịch vụ việc làm (hỗ trợ lao động di chuyển) bảo đảm phù hợp với Công ước số 88 của Tổ chức Lao động quốc tế mà Việt Nam đã tham gia; bổ sung quy định hoạt động dịch vụ việc làm trên môi trường mạng.

Thứ hai, bổ sung nhiệm vụ của trung tâm dịch vụ việc làm: hướng nghiệp; thực hiện thỏa thuận giữa hai địa phương trong lĩnh vực đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.

Thứ ba, bổ sung quy định theo hướng đơn giản hóa điều kiện để doanh nghiệp hoạt động cho thuê lại lao động được phép hoạt động dịch vụ việc làm (chỉ cần điều kiện về nhân viên thực hiện hoạt động tư vấn, giới thiệu việc làm).

Thứ tư, bổ sung quy định điều kiện hoạt động của các bộ phận/đơn vị thuộc các cơ sở đào tạo, cơ sở giáo dục nghề nghiệp tổ chức tư vấn, hướng nghiệp, giới thiệu việc làm cho học sinh, sinh viên.

Thứ năm, bổ sung quy định nhân viên tư vấn, giới thiệu việc làm (công và tư) phải tham gia khóa đào tạo/bồi dưỡng/huấn luyện/cập nhật về dịch vụ việc làm và được tổ chức có thẩm quyền cấp chứng chỉ.

Ngoài ra, sẽ bổ sung nội dung 1 chương về đăng ký lao động bao gồm các nội dung cụ thể. Đó là: Nguyên tắc đăng ký lao động; Đối tượng đăng ký lao động; Quyền và nghĩa vụ của người lao động; Trách nhiệm của người sử dụng lao động; Công cụ quản lý; Điều chỉnh thông tin trong cơ sở dữ liệu về người lao động; Kết nối với các cơ sở dữ liệu quốc gia; Quản lý, khai thác, sử dụng cơ sở dữ liệu về người lao động; Bảo đảm an toàn, bảo mật thông tin về người lao động.

Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên các quý, giai đoạn 2020-2023. (Nguồn: GSO).

Trước đó, theo nhận định của Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), thị trường lao động nước ta trong quý I năm 2023 tiếp tục duy trì đà phục hồi. So với quý trước và so với cùng kỳ năm trước, lực lượng lao động và số người có việc làm quý I năm 2023 tiếp tục tăng. Còn tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm trong độ tuổi lao động giảm so với quý trước và giảm so với cùng kỳ năm trước.

Cụ thể, trong quý đầu tiên của năm 2023, lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên đạt 52,2 triệu người, tăng 88,7 nghìn người so với quý trước và tăng hơn một triệu người so với cùng kỳ năm trước.

Số người và tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động theo quý, 2020-2023. (Nguồn: GSO)

Số người từ 15 tuổi trở lên có việc làm là 51,1 triệu người, tăng 113,5 nghìn người so với quý trước và tăng 1,1 triệu người so với cùng kỳ năm trước.

Số người thiếu việc làm trong độ tuổi là khoảng 885,5 nghìn người, giảm 12,4 nghìn người so với quý trước và giảm 443,1 nghìn người so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ thiếu việc làm của lao động trong độ tuổi quý này là 1,94%, giảm 0,04 điểm phần trăm so với quý trước và giảm 1,07 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước.

Số người thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý I năm 2023 là khoảng 1,05 triệu người, giảm 34,6 nghìn người so với quý trước và giảm 65,1 nghìn người so với cùng kỳ năm trước. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động quý I năm 2023 là 2,25%, giảm 0,07 điểm phần trăm so với quý trước và giảm 0,21 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm trước.