Lục Yên 'xanh hóa' môi trường nông thôn

Hội Nông dân xã Phan Thanh hướng dẫn hội viên tự chế thuốc trừ sâu sinh học từ những nguyên liệu sẵn có trong tự nhiên.

Từ chiến dịch "Chống rác thải nhựa” của Hội Phụ nữ, mô hình phân loại rác tại nguồn, đến sáng kiến thuốc trừ sâu sinh học từ nguyên liệu tự nhiên, Lục Yên từng bước "xanh hóa” đời sống nông thôn. Bài học từ Lục Yên khẳng định: phát triển nông thôn mới bền vững cần sự đồng lòng, linh hoạt ứng phó thách thức và quan trọng nhất là nâng cao ý thức người dân - nhân tố then chốt biến mục tiêu thành hiện thực.

Nhận thức của người dân được xem là yếu tố quyết định thành công của mọi giải pháp môi trường. Ở các vùng nông thôn, những thói quen sinh hoạt truyền thống đã ăn sâu vào đời sống cộng đồng không tránh khỏi tác động tiêu cực đến vệ sinh môi trường. Người dân thường chăn nuôi gia súc, gia cầm "thả rông” và xử lý chất thải sinh hoạt theo quy mô hộ gia đình, khiến rác thải xả thẳng ra môi trường tự nhiên mà không có sự kiểm soát hay phân loại rõ ràng.

Việc xả thải bừa bãi, từ rác thải sinh hoạt đến phân chuồng không chỉ làm giảm chất lượng đất và nguồn nước mà còn gây ô nhiễm không gian sống, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của cộng đồng. Hơn nữa, do thiếu hụt các cơ sở hạ tầng hiện đại như hệ thống thu gom và xử lý rác thải đồng bộ, những nỗ lực cải thiện môi trường của địa phương bị hạn chế.

Chính thói quen sử dụng tài nguyên không bền vững cùng với việc chưa nâng cao ý thức bảo vệ môi trường trong sinh hoạt hàng ngày đã trở thành nguyên nhân gốc rễ của nhiều vấn đề về vệ sinh và chất lượng cuộc sống tại các vùng nông thôn. Theo thống kê, hiện nay huyện Lục Yên có 23/23 xã được công nhận cơ bản đạt tiêu chí về môi trường; toàn huyện có trên 90% số hộ được sử dụng nước sạch hợp vệ sinh; tỷ lệ phân loại rác tại nguồn đạt 45%, tỷ lệ thu gom chất thải đạt 60%...

Để đạt được kết quả đó, huyện Lục Yên đã tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức trong nhân dân, ý thức trách nhiệm của chủ đầu tư, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trong việc thực hiện các quy định của pháp luật về vệ sinh môi trường; chỉ đạo, hướng dẫn các xã tổ chức thu gom và xử lý rác thải tại những khu dân cư tập trung trên địa bàn.

Ký cam kết với các tổ chức, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh thực hiện quy định bảo vệ môi trường; tuyên truyền, hướng dẫn nhân dân phân loại rác thải, đào hố xử lý rác, xây dựng hệ thống tiêu thoát nước thải tại các hộ gia đình; vận động các hộ thực hiện cải tạo nhà cửa, chỉnh trang hàng rào, vệ sinh đường làng, ngõ xóm..., các địa phương trong huyện đã có nhiều mô hình, sáng kiến hay thực hiện tiêu chí môi trường.

Điển hình như Hội Phụ nữ xã Tân Phượng đã phát động chiến dịch "Chống rác thải nhựa” và "Phụ nữ Yên Bái chung tay thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt”. Từ đó, Hội Phụ nữ xã đã xây dựng Câu lạc bộ Phụ nữ hạn chế sử dụng túi nilon với 25 thành viên, nhằm tuyên truyền tác hại của túi nilon và vận động thay đổi thói quen tiêu dùng. CLB đã tổ chức các cuộc họp, gặp gỡ trực tiếp từng nhà và sử dụng các kênh mạng xã hội để chia sẻ hình ảnh, kinh nghiệm bảo vệ môi trường.

Các thành viên khuyến khích người dân sử dụng giỏ xách thay cho túi nilon và phân loại rác thải tại gia đình, từ đó tạo nên mô hình thu gom và xử lý rác thải phù hợp với điều kiện địa phương. Các cuộc thi đan lát sản phẩm thay thế túi nilon (như gùi, xoỏng, giỏ tre) được tổ chức tại chợ quê và lễ hội dân tộc, góp phần thay đổi thói quen sử dụng các sản phẩm nhựa.

Hàng năm, Hội Phụ nữ xã còn tổ chức ký cam kết với các hộ gia đình nhằm hạn chế sử dụng túi nilon và khuyến khích phân loại rác hữu cơ, vô cơ. Bên cạnh việc tuyên truyền, CLB phối hợp với thôn, bản xây dựng các mô hình thu gom và xử lý rác như lò đốt rác mini tại 15 hộ (với kinh phí 15 triệu đồng), điểm thu gom đồ nhựa phế thải và lò đốt rác cộng đồng. Đồng thời, các thành viên còn trồng hàng rào xanh, chăm sóc cây xanh và xây dựng đoạn đường hoa, tuyến đường thắp sáng, tạo nên môi trường xanh, sạch, đẹp.

Chị Triệu Thị Thiện - Chủ tịch Hội Phụ nữ xã cho biết: "Chúng tôi luôn tin rằng mỗi hành động nhỏ, từ việc thay đổi thói quen sử dụng túi nilon đến xây dựng hệ thống thu gom và xử lý rác hiệu quả, đều góp phần tạo nên một môi trường sống xanh, sạch và an toàn. Sự chung tay của cộng đồng là chìa khóa hiện thực hóa tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới, chúng tôi sẽ tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động này nhằm nhân rộng mô hình thành công, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân”.

Trong nỗ lực thực hiện các tiêu chí xây dựng nông thôn mới nâng cao, Hội Nông dân xã Phan Thanh, huyện Lục Yên, đã chú trọng vào các hoạt động cải thiện môi trường và bảo đảm an toàn thực phẩm. Một trong những hoạt động nổi bật mà Hội Nông dân xã Phan Thanh đã triển khai là hướng dẫn hội viên tự chế thuốc trừ sâu sinh học từ những nguyên liệu sẵn có trong tự nhiên. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu tác hại của việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học đối với môi trường, mà còn bảo vệ sức khỏe con người.

Chị Tăng Thị Đàm - Chủ tịch Hội Nông dân xã Phan Thanh chia sẻ: "Trước đây, gia đình tôi thường sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật hóa học để trừ sâu cho cây trồng, nhưng sau một thời gian dài, tôi nhận thấy đất bị cằn cỗi, năng suất cây trồng giảm. Từ khi được Hội Nông dân huyện hướng dẫn cách tự chế thuốc trừ sâu sinh học từ những nguyên liệu như quả ớt, gừng, tỏi, thuốc lào và rượu, tôi thấy cây trồng không những ít bị sâu bệnh mà đất cũng trở nên màu mỡ hơn”.

Các nguyên liệu tự nhiên như ớt, gừng, riềng và rượu được phối trộn và ủ lên men để tạo ra dung dịch trừ sâu sinh học, giúp tiêu diệt nhiều loại sâu bệnh hại mà không gây ô nhiễm môi trường. Bà Lương Vân Hường - Chủ tịch Hội Nông dân huyện Lục Yên cho biết: "Việc sử dụng thuốc trừ sâu sinh học không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn giúp người nông dân nhận ra rằng, bảo vệ môi trường chính là bảo vệ sức khỏe cho chính bản thân và gia đình họ”.

Thực tế cho thấy nếu không có sự tham gia và cam kết từ người dân - những người trực tiếp sống và làm việc trong môi trường nông thôn thì bất kỳ giải pháp nào dù đầu tư nhiều hay có tính sáng tạo cao cũng khó mà mang lại hiệu quả lâu dài. Để nâng cao hiệu quả công tác vệ sinh môi trường, huyện Lục Yên tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nhằm nâng cao nhận thức của người dân về bảo vệ môi trường.

Đặc biệt, chú trọng việc phân loại và xử lý rác thải ngay từ các hộ gia đình, đồng thời tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực này. Huyện cũng phát huy vai trò của mặt trận Tổ quốc và các tổ chức hội, đoàn thể trong việc giám sát và tổ chức thực hiện công tác vệ sinh môi trường. Bên cạnh đó, việc kiểm tra thực hiện cam kết về vệ sinh môi trường của các tổ chức, doanh nghiệp và cơ sở sản xuất, kinh doanh cũng được đẩy mạnh; Xã hội hóa công tác bảo vệ môi trường nhằm huy động sự chung tay của cộng đồng trong việc giữ gìn môi trường xanh, sạch, đẹp.

Đồng thời, huyện chú trọng xây dựng cơ chế, chính sách phù hợp để tạo nguồn lực giải quyết các vấn đề môi trường ở khu vực nông thôn. Phong trào xây dựng khu dân cư kiểu mẫu được phát động mạnh mẽ, tập trung vào việc xử lý môi trường và xây dựng cảnh quan xanh - sạch - đẹp tại từng hộ gia đình và cộng đồng dân cư.

Anh Dũng