'Lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng, công chức trẻ chỉ sống bằng niềm tin và mì gói 10 ngày cuối tháng'

Sáng 29-10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội.

Kiến nghị điều chỉnh tăng lương cơ sở ngay từ ngày 1-1-2026

Phát biểu thảo luận, đại biểu Trần Quốc Tuấn (đoàn Vĩnh Long) bày tỏ sự trân trọng và đồng tình cao với những kết quả toàn diện mà Trung ương Đảng, Quốc hội và Chính phủ đã đạt được trong chín tháng đầu năm 2025.

“Giữa bối cảnh kinh tế - chính trị thế giới có nhiều biến động, Việt Nam vẫn được ví như ‘mặt biển bình yên giữa cơn giông bão’, và là ‘điểm sáng - đi ngược dòng chảy toàn cầu’ như đánh giá của các tổ chức quốc tế uy tín” - ông Tuấn đánh giá.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đó, đại biểu đoàn Vĩnh Long cũng nêu ra một số vấn đề về chính sách tiền lương cho cán bộ, công chức, viên chức sau khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp.

Đại biểu Quốc hội Trần Quốc Tuấn (đoàn Vĩnh Long). Ảnh: QH

Theo đại biểu, sau gần bốn tháng, kể từ khi chính thức triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, bộ máy hành chính đã ‘nhẹ hơn’ về đầu mối nhưng ‘nặng hơn’ về công việc. Cán bộ, công chức, viên chức ở nhiều địa phương, nhất là cấp cơ sở phải đi làm xa hơn, làm nhiều việc hơn mà thu nhập thì vẫn… không khá hơn.

“Báo cáo tổng hợp kiến nghị của cử tri ở nhiều địa phương như Quảng Trị, Bình Thuận, Vĩnh Long phản ánh sau sáp nhập đơn vị hành chính, nhiều cán bộ xã phải di chuyển xa hơn, có nơi 10-15 km mới đến trụ sở mới, trong khi phụ cấp đi lại, phụ cấp công vụ chưa được điều chỉnh” - ông Tuấn nói.

Ngoài ra, nhiều địa phương như Bắc Kạn, Cần Thơ và một số tỉnh ĐBSCL cũng phản ánh tình trạng đội ngũ cán bộ cơ sở đang phải gánh thêm nhiều phần việc do tinh giản biên chế nhưng thu nhập chưa được cải thiện, ảnh hưởng đến tâm lý, động lực và hiệu quả công tác của họ.

Với thực tế như vậy, cử tri các tỉnh đề nghị Chính phủ có chính sách hỗ trợ, khuyến khích đối với cán bộ vùng sáp nhập. Bởi đời sống gặp nhiều khó khăn, chi phí đi lại, thuê nhà, sinh hoạt tăng, khiến thu nhập thực tế giảm 10–12% so với trước đây.

Đại biểu Trần Quốc Tuấn dẫn báo cáo của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của các Ủy ban của Quốc hội cho thấy chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân chín tháng năm 2025 tăng khoảng 3,27% so với cùng kỳ năm trước.

Giá của nhiều nhóm hàng thiết yếu như lương thực, thực phẩm, nhà ở, điện, nước, học phí, xăng dầu và chi phí thuê nhà đều tăng, gây áp lực lớn đến đời sống người dân.

"Tính trung bình, chỉ riêng chi phí sinh hoạt tối thiểu như ăn uống, đi lại, tiền điện nước, học phí con cái ở vùng đô thị đã vượt 4,5–5 triệu đồng/người/tháng. Với mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng, dù có nhân với hệ số cao hơn thì thu nhập thực tế của nhiều công chức trẻ chỉ đủ… từ đầu tháng đến ngày thứ 20, còn 10 ngày cuối tháng phải chạy bằng niềm tin và mì gói” - đại biểu nói.

Trước thực tế đó, ông Tuấn kiến nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét điều chỉnh tăng lương cơ sở ngay từ ngày 1-1-2026 mà không chờ đến giữa năm như các giai đoạn trước. Theo ông, đây không chỉ là câu chuyện về tiền lương mà là sự gửi gắm của lòng dân, là nhịp đập chung của bộ máy đang cần được tiếp thêm sinh lực.

"Cán bộ có đủ sống thì mới yên tâm phục vụ, công chức không bị nặng gánh cơm áo, gạo tiền thì mới nhẹ lòng cống hiến” - đại biểu nói.

Công chức cấp xã làm việc gấp 2-3 lần nhưng chế độ chính sách không thay đổi

Đại biểu Dương Văn Phước (đoàn TP Đà Nẵng) đánh giá cán bộ chưa được bố trí đồng bộ, đúng chuyên môn, chưa đồng đều về trình độ, năng lực và về số lượng.

Ông dẫn chứng phòng kinh tế và phòng văn hóa chỉ có năm đến sáu biên chế. “Nhiều người không có chuyên môn, chưa được bồi dưỡng nghiệp vụ nhưng phải gánh vác, đảm nhiệm công việc của bốn phòng chuyên môn cấp huyện trước đây” - ông Phước cho hay.

Mặt khác, định biên cho cấp xã chưa tính đến các yếu tố địa hình, vùng miền, điều kiện kinh tế - xã hội, do vậy, nhiều xã khối lượng công việc rất áp lực.

Đại biểu Dương Văn Phước (TP Đà Nẵng)

Ông Phước cũng nêu thực tế một số xã hiện nay thừa cán bộ, công chức có nơi đến vài chục người nhưng cũng có nhiều xã, nhiều địa bàn đang thiếu cán bộ nghiêm trọng, nhất là các xã khu vực miền núi khó khăn như biên giới, hải đảo.

“Hiện nay, có nhiều xã thiếu 7-14 cán bộ, rất khó để thực hiện những nhiệm vụ được giao” - ông Phước nói.

Ông cũng phản ánh ngân sách cấp xã hiện nay đang gặp khó khăn, chuyển giao chậm và không tương ứng với yêu cầu nhiệm vụ, chưa đảm bảo chi thường xuyên.

“Công chức cấp xã làm việc rất áp lực, làm việc gấp hai, ba lần nhưng chế độ chính sách không thay đổi, còn rất thấp, không khuyến khích, động viên được cán bộ yên tâm công tác, dốc lòng cống hiến ”- vẫn lời ông Phước.

Ông đề nghị Bộ Nội vụ sớm khảo sát thực tế, xây dựng vị trí việc làm, khung biên chế tối thiểu để làm cơ sở định biên cho cấp xã. Cùng đó, tham mưu Chính phủ ban hành các cơ chế tiền lương phù hợp để khuyến khích cán bộ, công chức cấp xã yên tâm công tác, thu hút cán bộ về công tác tại khu vực có điều kiện kinh tế khó khăn.

Kiến nghị xây dựng chính sách tiền lương tương xứng với vị trí việc làm

Gửi nhiều đề nghị tới Chính phủ, đại biểu Mai Văn Hải (đoàn Thanh Hóa) kiến nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo đánh giá lại việc thực hiện phân cấp, phân quyền cho xã, phường, đặc khu trong thời gian vừa qua để có sự điều chỉnh phù hợp với mô hình xã hiện nay.

NHÓM PHÓNG VIÊN