Lương tăng, làm gì để giá không tăng?

Nỗi lo tăng giá thường trực trước mỗi kỳ tăng lương.

Giá cả rục rịch điều chỉnh tăng

Thường xuyên mua sắm hàng hóa tại một khu chợ gần nhà, bà Nguyễn Thị Thêu (Cổ Nhuế, Hà Nội) không khỏi lo lắng khi giá cả thực phẩm những ngày gần đây có xu hướng tăng nhẹ.

“Giá thịt lợn ba chỉ, bắp giò… đã tăng từ 120.000-130.000 đồng lên 140.000 đồng/kg; giá mướp tăng từ 18.000 đồng/kg lên 20.000 đồng/kg; giá rau xanh cũng tăng từ 2.000-3.000 đồng/mớ; giá trứng vịt tăng từ 35.000 đồng/chục lên 38.000 đồng/chục… Cứ đà này, không biết đến khi tăng lương, giá cả còn tăng thế nào?”, bà Thêu lo lắng nói.

Cũng có chung nỗi lo như vậy, anh Nguyễn Hoài Nam (Nam Định), là công nhân của một doanh nghiệp tại khu công nghiệp tại Bắc Thăng Long, chia sẻ, giá cả hàng hóa những ngày gần đây đã rục rịch tăng nhẹ. Giá thịt lợn đã tăng từ 20.000 đến 30.000 đồng/kg; giá rau xanh tăng từ 3.000-5.000 đồng/mớ tùy loại.

“Giá đồ ăn sáng tại các quán bình dân cũng tăng nhẹ, từ 30.000 đồng lên 35.000 đồng/bát bún; 15.000 đồng lên 17.000 đồng/chiếc bánh mỳ… Chưa kể, chủ nhà trọ cũng “đánh tiếng” sẽ tăng giá thuê nhà trọ thời gian tới. Chưa cầm được đồng lương tăng nhưng nhiều chi phí dự báo sẽ tăng cao nên chúng tôi rất lo lắng”, anh Nam bộc bạch.

Từ ngày 1/7/2024, lương tối thiểu sẽ tăng thêm 30%; lương cho người nghỉ hưu tăng 15%. Đợt cải cách tiền lương này được rất nhiều công chức, viên chức, người nghỉ hưu trông chờ. Tuy nhiên, song song cùng với niềm vui đó là nỗi lo thường trực: giá cả tăng theo lương.

Thực tế, theo ghi nhận của phóng viên, tại nhiều khu chợ trên địa bàn thành phố Hà Nội, giá cả hàng hóa đã bắt đầu rục rịch tăng giá nhẹ sau thông tin sẽ điều chỉnh lương từ ngày 1/7 tới. Các mặt hàng tăng giá đều là hàng hóa thiết yếu như lương thực thực phẩm, rau xanh… Trong khi đó, tại các siêu thị, giá cả vẫn được giữ tương đối bình ổn.

Theo chuyên gia kinh tế Vũ Vinh Phú, từ nhiều năm nay, phản ứng thông thường của thị trường là lương tăng thì giá cũng tăng theo, thậm chí giá cả thị trường còn tăng trước khi chính sách tăng lương có hiệu lực. Đặc biệt, sau khi tăng lương, giá lại tiếp tục có lần điều chỉnh tăng một lần nữa. Việc tăng giá theo lương thường tập trung vào những mặt hàng tiêu dùng thiết yếu.

Về các kênh phân phối, việc tăng giá thường diễn ra trước tại các khu chợ dân sinh, chợ đầu mối… Còn các siêu thị, trung tâm thương mại, giá cả hàng hóa được giữ ổn định hơn do các doanh nghiệp đã chuẩn bị sẵn nguồn hàng từ trước đó. Chưa kể, nhiều doanh nghiệp tham gia các chương trình bình ổn thị trường đã được các địa phương hỗ trợ vay vốn với lãi suất ưu đãi từ giữa năm trước nên giá được giữ ổn định hơn.

Thực tế, nếu loại trừ yếu tố tâm lý đầu cơ, tăng lương không phải là nguyên nhân chính, trực tiếp làm gia tăng lạm phát. Tuy nhiên, tăng lương cơ sở lần này ở mức cao nên cũng không loại trừ nhiều đối tượng lợi dụng chính sách này để đẩy giá hàng hóa, dịch vụ tăng cao.

Siêu thị là kênh giữ giá tương đối bình ổn vì đã có sự chuẩn bị lượng hàng hóa lớn từ trước.

Tăng cường kiểm tra kiểm soát thị trường

Theo chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh, thực tế, Chính phủ đã ban hành nhiều giải pháp để kiềm chế đà tăng của giá cả hàng hóa. Cụ thể, từ 1/7/2023, Chính phủ và Quốc hội quyết định giảm 2% VAT. Đầu năm nay, Chính phủ tiếp tục trình Quốc hội giảm thuế VAT 2% trong 6 tháng đầu năm 2024. Việc giảm thuế giá trị gia tăng sẽ giúp giảm chi phí sản xuất của doanh nghiệp và kích cầu tiêu dùng trong nước. Bởi việc giảm thuế này không chỉ giúp giảm giá bán cuối cùng đến người tiêu dùng mà còn giảm giá đầu vào cho nguyên vật liệu, linh phụ kiện để chế tạo sản phẩm. Chính điều đó tạo ra chi phí thấp hơn giá thành, giúp giá thành rẻ hơn, hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có điều kiện hạ chi phí, hạ giá bán, tăng khuyến mại, tăng hậu mãi để kích cầu tiêu dùng. Bên cạnh đó, việc giảm thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu cũng giúp cho doanh nghiệp ổn định phát triển.

Trong bối cảnh tiền lương tiếp tục được điều chỉnh tăng vào ngày 1/7 tới, các chuyên gia cho rằng, cần kéo dài thời gian giảm thuế VAT, ít nhất đến cuối năm nay để kiềm chế đà tăng của giá hàng hóa. Bên cạnh đó, xem xét giảm lãi suất hỗ trợ cho sản xuất kinh doanh, cho doanh nghiệp để giảm giá thành.

Đối với việc tăng giá, Chuyên gia kinh tế Đinh Trọng Thịnh nhấn mạnh, cơ quan quản lý cần làm tốt công tác thanh tra kiểm tra quá trình niêm yết giá, trong đó kiểm tra yếu tố hình thành giá. Theo đó, không để tăng lương dẫn đến tình trạng tăng giá bất hợp lý.

Đồng ý kiến, chuyên gia Vũ Vinh Phú cho rằng, lực lượng quản lý thị trường cần phải ra quân cao điểm kiểm tra kiểm soát hàng hóa, hạn chế tình trạng “té nước theo mưa”, lương chưa tăng mà giá đã tăng. Đồng thời, kiên quyết xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Trước đó, ngày 22/6/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký ban hành Công điện số 61/CĐ-TTg gửi Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc tăng cường các biện pháp quản lý, điều hành giá.

Theo đó, Thủ tướng yêu cầu các Bộ: Công Thương, Y tế, Giáo dục và Đào tạo, Lao động-Thương binh và Xã hội theo chức năng, nhiệm vụ được giao khẩn trương rà soát, báo cáo, đề xuất cụ thể lộ trình gắn với mức độ và dự kiến thời điểm thực hiện điều chỉnh giá các mặt hàng, dịch vụ thuộc lĩnh vực quản lý (dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh; điện; dịch vụ giáo dục...); phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính, Tổng cục Thống kê và các cơ quan liên quan để đánh giá kỹ tác động đến chỉ số giá tiêu dùng và mục tiêu, kịch bản kiểm soát lạm phát cụ thể, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 30/6/2024.

Cùng với việc kiểm soát giá cả, Thủ tướng yêu cầu các Bộ, ngành, địa phương không để xảy ra tình trạng thiếu hàng, gián đoạn nguồn hàng gây tăng giá đột biến như: với mặt hàng xăng dầu, lương thực thực phẩm, vật liệu xây dựng…

Đối với mặt hàng điện, dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh và các mặt hàng xem xét điều chỉnh giá, cần rà soát kỹ các yếu tố hình thành giá, đánh giá kỹ tác động đối với kinh tế-xã hội, mặt bằng giá để chủ động có phương án điều chỉnh theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền xem xét phương án điều chỉnh giá phù hợp với diễn biến, mặt hàng giá thị trường theo đúng quy định với mức độ và thời điểm điều chỉnh phù hợp, tránh gây cộng hưởng lạm phát chi phí đẩy, tạo ra lạm phát kỳ vọng của nền kinh tế. Thủ tướng cũng giao các Bộ, ngành liên quan xử lý nghiêm trường hợp tung tin thất thiệt gây hoang mang cho người tiêu dùng, gây bất ổn thị trường.