Lưu giữ những giá trị lịch sử

Tháng 4 với anh Trần Vũ Bình, con trai chiến sĩ Biệt động Sài Gòn, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Trần Văn Lai (tức Năm Lai, Mai Hồng Quế, Năm U.SOM), nhà thầu khoán của Dinh Ðộc Lập trước năm 1975, là thời điểm rất bận rộn.

Sau nhiều năm tháng theo đuổi, anh Bình tậu thêm được một căn nhà trong nhiều căn nhà của ba mẹ anh đã dùng làm cơ sở cách mạng trong Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân năm 1975. Theo dự định, anh Bình sẽ phục dựng nguyên mẫu nhà cửa và cả đồ đạc của một di tích cơ sở cách mạng trước năm 1975, rồi mở cửa đón khách yêu mến lịch sử đến tham quan khi kết thúc dịch Covid-19.

Trước đó, ba căn nhà ở số 287/68-70-72 Nguyễn Ðình Chiểu (quận 3) và một căn nhà ở số 113A Ðặng Dung (quận 1) từng được ông Trần Văn Lai dùng làm cơ sở cách mạng từ năm 1968 và mùa xuân năm 1975 đã được anh Trần Vũ Bình mua lại. Tiếp đó, anh Bình tìm kiếm lại đồ đạc xưa của ngôi nhà, sưu tầm các hiện vật đã "lưu lạc"… Sau khi phục dựng như nguyên trạng, anh Bình mở các điểm di tích thành quán cà-phê.

Các quán cà-phê này đều bán đồ uống và cơm tấm đúng hương vị Sài Gòn xưa. Ðiều đặc biệt là khách đến quán có thể tìm hiểu, trò chuyện về các dấu mốc lịch sử liên quan căn nhà - di tích - địa điểm mà khách đang ngồi. Các căn nhà, quán cà-phê đó đều là cơ sở của Biệt động Sài Gòn năm xưa, trưng bày nhiều hiện vật và kể nhiều câu chuyện về Biệt động Sài Gòn. Lâu dần, khách hàng mộ điệu và người dân gọi chung là "Cà-phê Biệt động".

Anh Trần Vũ Bình tâm sự: "Di tích đó có sao phải trả lại như vậy, của những năm nào thì trả lại đúng những năm đó. Có những người già vào di tích này đã hết sức xúc động khi nhìn thấy từ cái ly, cái tách, cái muỗng nhôm hồi xưa. Còn các bạn trẻ đến để nghe từng câu chuyện và tự tìm hiểu thêm về những câu chuyện ấy…".

Quán số 287/68-70-72 đường Nguyễn Ðình Chiểu (quận 3) là ngôi nhà có hầm chứa vũ khí bí mật của lực lượng Biệt động Sài Gòn trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968. Còn quán ở số 113A Ðặng Dung (quận 1) là Hộp thư bí mật - Hầm nổi từ năm 1968 đến Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng vào mùa xuân năm 1975. Ở đây, từ căn hầm bí mật trong chiếc tủ áo, hộp thư bí mật của người chủ năm xưa hay toàn bộ 400 hiện vật là đồ dùng trong gia đình ở đô thành Sài Gòn những năm 60, 70 của thế kỷ 20… đều được giữ nguyên trạng. Mỗi hiện vật ít nhiều gắn với một câu chuyện đóng góp cho cách mạng, được giữ gìn và kể lại từ chính những người là con, là cháu của các chiến sĩ Biệt động Sài Gòn.

Anh Võ Trọng Duy, cháu nội của một chiến sĩ Biệt động Sài Gòn năm xưa, đang quản lý quán cà-phê ở số 113A Ðặng Dung cho biết, anh đến với quán này là một cái duyên, rồi từ đây anh hiểu hơn, yêu hơn, tự hào hơn về những điều mà ông nội anh và đồng đội của ông đã làm để góp phần vào chiến thắng chung của dân tộc. Tình yêu và niềm tự hào ấy được anh gửi gắm trong những câu chuyện anh kể cho khách đến quán, góp phần làm cho một phần lịch sử không bị lãng quên.

Khách đến với các quán cà-phê là những cựu chiến binh của cả hai bên trước đây, các tổ chức đoàn thể tìm hiểu lịch sử, nhưng nhiều và thường xuyên nhất là các bạn trẻ đang làm việc, học tập, sinh sống tại thành phố.

Khưu Kim Quyên, sinh viên năm thứ ba của một trường đại học ở thành phố, đến quán với mục đích ban đầu là tìm hiểu để phục vụ việc học ở trường. Sau đó, dù đã học xong các môn có liên quan, Quyên vẫn đến quán vào những sáng cuối tuần, ngồi trong không gian nhỏ bé, gọn gàng, sạch sẽ và xưa cũ, uống cà-phê và đọc sách lịch sử, trò chuyện để tìm hiểu thêm khi chủ quán rảnh rỗi. Quyên cho rằng, lịch sử được kể lại bởi một người nào đó có liên quan, trong một không gian gần giống như thời điểm nó diễn ra, quả thật rất thú vị và khiến người nghe nhớ lâu…

Những ngôi nhà từng là cơ sở cách mạng của lực lượng Biệt động Sài Gòn là những trang sử sống động mà ở đó nhân chứng và vật chứng gắn kết cùng rất nhiều câu chuyện hào hùng. "Cà-phê Biệt động" là một hình thức góp phần lan tỏa những giá trị lịch sử và truyền thống cách mạng một cách tự nhiên tới mọi người, nhất là giới trẻ. Ðể có được chuỗi "Cà-phê Biệt động" với các hiện vật gần đúng nguyên bản, anh Trần Vũ Bình đã dành nhiều tâm sức suốt 30 năm qua. Hiện, nhiều người ủng hộ và góp công sức cho hệ thống "Cà-phê Biệt động", trong đó, không ít người là thế hệ sau của các chiến sĩ Biệt động Sài Gòn…