Lý do các chuyên gia khuyến cáo tiêm một liều vaccine Covid-19 cho trẻ

Theo New York Times, giới chức Hong Kong (Trung Quốc), Anh, Na Uy và nhiều nước đưa khuyến cáo chỉ tiêm một liều vaccine Pfizer cho trẻ em từ 12 tuổi trở lên. Điều này vừa giúp bảo vệ một phần khỏi nCoV, song, không gây ra tác hại tiềm ẩn với trẻ em - tình trạng mà nhiều nghiên cứu đã chỉ ra sau hai liều Pfizer.

Không chỉ Pfizer, vaccine Moderna hay các loại vaccine Covid-19 mRNA nói chung đều đã được cảnh báo làm tăng tỷ lệ viêm cơ tim, nhất là ở người trẻ.

Những số liệu

Viêm cơ tim là mối quan tâm khiến Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) yêu cầu các nhà sản xuất vaccine phải tăng số lượng tình nguyện viên là trẻ em trong thử nghiệm lâm sàng. Vấn đề này trở thành tâm điểm trong các cuộc thảo luận của giới chuyên gia khi quyết định phê duyệt vaccine cho trẻ em 5-11 tuổi.

Quan chức y tế các nước nhấn mạnh họ đặc biệt lo lắng về việc ngày càng nhiều dữ liệu cho thấy thanh, thiếu niên khi tiêm vaccine mRNA (Pfizer, Moderna) có nguy cơ bị viêm cơ tim cao hơn. Nguy cơ vẫn này rất nhỏ, nhưng tăng lên đáng kể sau liều hai. Những con số đã thay đổi quan điểm của giới chuyên gia về việc khuyến cáo tiêm chủng ở trẻ em.

Mỹ đã tiêm vaccine Pfizer cho trẻ em 12-17 tuổi. Ảnh: Reuters.

Ngày 6/10, nhóm tác giả từ Israel công bố nghiên cứu mới, cảnh báo về tỷ lệ viêm cơ tiêm gia tăng sau tiêm vaccine Pfizer. Israel cũng là quốc gia đầu tiên phát hiện mối liên hệ giữa vaccine Covid-19 Pfizer/BioNTech, Moderna với bệnh viêm cơ tim cấp.

Nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí New England, cho thấy tỷ lệ bị viêm cơ tim sau tiêm vaccine ở Israel cao nhất trong nhóm nam giới 16-19 tuổi (13,6%). Khoảng 11/100.000 nam giới có dấu hiệu sau vài ngày được tiêm chủng. Tỷ lệ này cao hơn hầu hết ước tính trước đó. Ngoài ra, tỷ lệ gặp phải ở nữ giới trong mọi lứa tuổi là không đáng kể.

Trong số 283 người có triệu chứng viêm cơ tim, 142 người xảy ra sau tiêm vaccine Pfizer. Trong số này, 129 bệnh nhân có biểu hiện nhẹ (chiếm 95%). Một trường hợp đã tử vong.

Còn lại, 14 người có biểu hiện bất thường về tim phải nhập viện. 10 người vẫn gặp các dấu hiệu sau khi về nhà. Vài tuần sau, sức khỏe của bệnh nhân trở lại bình thường, không còn dấu hiệu đáng lo.

Tỷ lệ gia tăng viêm cơ tim ở mũi 2 so với mũi 1 là 1,76 trên 100.000 người. Sau 30 ngày tiêm liều thứ hai, nam giới trong độ tuổi 16-19 có tỷ lệ bị viêm cơ tim là 1/6.637.

Với những số liệu trên, nhóm tác giả kết luận tỷ lệ mắc bệnh viêm cơ tim, mặc dù thấp, đã tăng lên sau khi tiêm vaccine Pfizer, nhất là ở liều thứ 2 và nam giới trẻ. Biểu hiện lâm sàng của viêm cơ tim sau khi tiêm chủng thường nhẹ.

Một nghiên cứu khác cũng công bố trên tạp chí New England cho thấy bé trai 16-19 tuổi có tỷ lệ mắc viêm cơ tim cao nhất sau liều thứ 2. Tỷ lệ này cao gấp 9 lần so với bé trai cùng tuổi không tiêm chủng trong cùng thời gian.

Vì những số liệu này, chuyên gia các nước đề xuất phương án chỉ nên tiêm một liều vaccine mRNA cho trẻ em, thanh thiếu niên để giảm thiểu nguy cơ, tác dụng phụ tiềm ẩn.

Tại Hong Kong, dữ liệu tính đến cuối tháng 8 của giới chức cho thấy 41 trường hợp liên quan viêm cơ tim được báo cáo ở những người tiêm vaccine Pfizer, chiếm tỷ lệ 0,0009%.

Theo Reuters, trong số này, 16 ca là trẻ vị thành niên (12-15 tuổi), chiếm tỷ lệ 0,008%.

Từ 2/9, Na Uy cũng tiêm cho trẻ 12-15 tuổi, song, nhóm này mới chỉ được tiêm một mũi vaccine Pfizer. Viện Y tế Công cộng Na Uy sẽ đưa quyết định có tiêm mũi thứ 2 hay không vào thời gian tới.

Trong khi đó, các vaccine Covid-19 khác cho trẻ em như Sinovac (Trung Quốc), Soberana 2 (Cuba) vẫn tiêm đủ hai liều. Đặc biệt, vaccine ZyCoV-D do Ấn Độ tự sản xuất tiêm cho trẻ em với liệu trình 3 liều.

Moderna và Pfizer là hai vaccine mRNA khiến tỷ lệ viêm cơ tim ở bé trai cao hơn sau tiêm, song rất nhỏ. Ảnh: Reuters.

Quyết định trái ngược

Trái ngược với khuyến nghị từ các nước trên, nhiều quốc gia châu Âu lựa chọn Pfizer thay thế để tiêm cho trẻ em, thanh thiếu niên. Nguyên nhân là vaccine Moderna cũng được chứng minh làm gia tăng tỷ lệ viêm cơ tim ở người trẻ.

Iceland hôm 8/10 đình chỉ sử dụng vaccine ngừa Covid-19 Moderna và trở thành quốc gia mới nhất đưa ra quyết định này vì tác dụng phụ tiềm ẩn.

Trong khi đó, Đan Mạch cho biết cơ quan y tế sẽ không tiêm vaccine Moderna cho người dưới 18 tuổi. Họ kêu gọi những người dân dưới 30 tuổi nên tiêm vaccine Pfizer để thay thế. Tương tự, tại Na Uy, Viện Y tế Công cộng nước này cũng khuyến cáo người dưới 30 tuổi lựa chọn vaccine Pfizer vì “nguy cơ gặp các tác dụng phụ hiếm gặp khi tiêm Moderna”.

Đầu tháng 10, cơ quan y tế của Canada cũng cảnh báo về các trường hợp viêm cơ tim hiếm gặp khi tiêm vaccine Moderna. Theo Reuters, họ đánh giá nguy cơ này khi tiêm Moderna cao hơn so với Pfizer.

Động thái của các nước Bắc Âu đưa ra sau khi Viện Statens Serum (Đan Mạch), Cơ quan Sản phẩm Y tế (Thụy Điển); Viện Y tế Công cộng Quốc gia Na Uy; và Viện Y tế và Phúc lợi Phần Lan công bố nghiên cứu cho thấy vaccine Moderna “có nguy cơ gia tăng các tác dụng phụ như viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim”. Dữ liệu của nhóm chuyên gia cho thấy tỷ lệ mắc bệnh này gia tăng, liên quan việc tiêm vaccine Covid-19, chủ yếu ở thanh, thiếu niên, bé trai và nam giới.

Theo dữ liệu của Canada, viêm cơ tim xảy ra thường xuyên hơn ở thanh thiếu niên và người lớn dưới 30 tuổi. Nam giới gặp phải tình trạng này nhiều hơn nữ giới. Tuyên bố từ Cơ quan Y tế Công cộng Canada cho biết phần lớn những người bị ảnh hưởng đều mắc bệnh tương đối nhẹ và hồi phục nhanh chóng.

Trước đó, cơ quan quản lý của Mỹ và châu Âu từng cảnh báo cả hai vaccine Moderna, Pfizer có thể liên quan phản ứng hiếm gặp ở thanh, thiếu niên. Đó là đau tức ngực, viêm tim.

Tranh luận

Ngày 7/10, Pfizer cho biết hãng đã nộp đơn lên cơ quan quản lý Mỹ để xin cấp phép sử dụng khẩn cấp vaccine Covid-19 cho trẻ em 5-11 tuổi.

Trước đó, ngày 20/9, Pfizer thông báo kết quả thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 2-3 cho thấy vaccine phòng Covid-19 của hãng này an toàn và hiệu quả cho trẻ em 5-11 tuổi khi dùng liều lượng bằng 1/3 so với liều dành cho thanh thiếu niên và người trưởng thành.

Song, phản ứng của các chuyên gia về liều lượng sử dụng vaccine Pfizer hay mRNA nói chung cho trẻ em vẫn rất dè dặt. Theo TS Walid Gellad, chuyên gia về an toàn thuốc tại Đại học Pittsburgh, Mỹ, các tác dụng phụ nghiêm trọng chủ yếu được ghi nhận ở bé trai. Vì vậy, hãng dược cần tính liều lượng thuốc khác nhau với bé trai và bé gái.

Các chuyên gia nhận định việc tiêm chủng đủ hai liều vaccine Covid-19 cho trẻ em cần được cân nhắc trong hoàn cảnh cụ thể của từng quốc gia. “Nguy cơ mắc Covid-19 nghiêm trọng ở trẻ 12-15 tuổi gần như không đáng kể. Do đó, nhà chức trách cần tính toán, đảm bảo vaccine Covid-19 tiêm cho trẻ an toàn tuyệt đối”, TS Brown nói thêm.

Nhiều chuyên gia cho rằng chỉ nên cho trẻ nhỏ tiêm một liều vaccine mRNA để phòng Covid-19. Ảnh: Freepik.

Trái ngược với các ý kiến trên, tại Mỹ, một số chuyên gia vẫn ủng hộ tiêm vaccine Covid-19 mRNA đủ liều cho trẻ em. TS Jeffrey Duchin, thành viên nhóm cố vấn về vaccine của CDC, chia sẻ tất cả dữ liệu đến nay đều cho thấy Covid-19 là căn bệnh tồi tệ hơn tác dụng phụ vaccine có thể gây ra.

Ngay cả khi có tác dụng phụ hiếm gặp như viêm cơ tim, chúng vẫn đáng để tiêm đủ liều cho trẻ em. Vị chuyên gia cũng lo ngại hiện tại dữ liệu một liều chưa đủ để chứng minh hiệu quả bảo vệ cao và lâu dài.

Tại Mỹ, các cố vấn của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) cũng xem xét dữ liệu về bệnh viêm cơ tim vào tháng 6. Họ nhất trí bỏ phiếu và kết luận tiêm vaccie Covid-19 cho trẻ từ 12 tuổi trở lên vẫn là phương án tốt nhất hiện nay, lợi ích vượt xa nguy cơ.

Nghiên cứu từ CDC cho thấy cứ mỗi 1 triệu bé trai 12-17 tuổi tại Mỹ, 70 trường hợp bị viêm cơ tim sau tiêm vaccine mRNA. Song, vaccine giúp ngăn ngừa 5.700 ca mắc mới, 215 ca nhập viện và hai trường hợp tử vong.

Tại Việt Nam, vaccine Covid-19 chưa được phê duyệt cho trẻ em. Tuy nhiên, với những cảnh báo từ quốc tế, Bộ Y tế đã có hướng dẫn xử trí người bị viêm cơ tim, màng tim cấp sau tiêm vaccine Covid-19. Tài liệu của Bộ Y tế nhận định đây là biến chứng hiếm gặp, được ghi nhận sau khi tiêm các loại vaccine Covid-19 (Pfizer/BioNTech, Moderna, AstraZeneca hay Janssen).

Viêm cơ tim hầu hết gặp ở người trẻ tuổi, nam giới nhiều hơn nữ, phần lớn gặp sau mũi tiêm lần hai (hoặc sau mũi tiêm lần đầu ở người có tiền sử mắc Covid-19) và đa phần được phát hiện và điều trị khỏi trung bình sau 2-4 ngày.

Bộ Y tế khẳng định so sánh tổng thể lợi ích với nguy cơ, việc tiêm vaccine Covid-19 vẫn là cần thiết, có ưu thế vượt trội và trở thành chìa khóa để giúp chúng ta thoát khỏi đại dịch.

Thiên Nhan