Lý do hai nước thành viên EU phản đối từ bỏ việc mua vũ khí của Mỹ

Cuộc giằng co giữa việc ưu tiên sản phẩm nội địa hay tiếp tục mua vũ khí Mỹ đang đẩy EU vào thế tiến thoái lưỡng nan giữa chiến lược dài hạn và mối đe dọa trước mắt (trong ảnh: Hệ thống phòng thủ tên lửa đất đối không Patriot MIM-104 của Mỹ tại trung tâm huấn luyện ở Torun, Ba Lan). Ảnh: PAP/TTXVN

Trong bối cảnh Liên minh châu Âu (EU) đang nỗ lực thúc đẩy ngành công nghiệp quốc phòng nội khối, một cuộc tranh cãi gay gắt đã nổ ra về việc có nên từ bỏ vũ khí của Mỹ hay không. Theo trang tin en.defence-ua.com ngày 29/6, trước những lời kêu gọi mạnh mẽ về sự tự chủ chiến lược, hai quốc gia thành viên là Litva và Estonia đã lên tiếng phản đối, đặt ra những lo ngại sâu sắc về an ninh và khả năng phòng thủ của châu lục.

Tại một hội nghị thượng đỉnh NATO gần đây, Bộ trưởng Ngoại giao Litva đã đưa ra một thông điệp rõ ràng: thị trường quốc phòng của châu Âu có đủ chỗ cho tất cả mọi người, bao gồm cả các "đồng minh xuyên Đại Tây Dương". Tuyên bố này đã nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ người đồng cấp Estonia, người nhấn mạnh rằng ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ hoàn toàn có thể nhận được một phần trong số hàng nghìn tỷ euro mà EU dự kiến chi cho quốc phòng trong 7-8 năm tới. Những phát biểu này không phải là ngẫu nhiên, mà xuất phát từ những lợi ích an ninh chiến lược cốt lõi của hai quốc gia này.

Phụ thuộc chiến lược và nhu cầu cấp bách

Litva và Estonia là những quốc gia tích cực trong việc mua sắm vũ khí từ Mỹ, bao gồm các hệ thống phòng thủ tiên tiến như pháo phản lực phóng loạt (MLRS) HIMARS , tên lửa chống tăng FGM-148 Javelin ATGM, thiết bị bay không người lái (UAV) cảm tử Switchblade 600, tên lửa AIM-120-C8 và trực thăng UH-60M Black Hawk. Đối với các quốc gia Baltic nằm sát biên giới với Nga, tốc độ và khả năng tiếp cận vũ khí là yếu tố sống còn. Mỹ, với năng lực sản xuất và kho dự trữ khổng lồ, có thể cung cấp các hệ thống này nhanh chóng, giúp các quốc gia này tăng cường năng lực phòng thủ trong thời gian ngắn nhất.

Việc chuyển hướng hoàn toàn sang sản phẩm nội khối có thể mang lại lợi ích kinh tế và thúc đẩy sự độc lập chiến lược cho toàn châu Âu, nhưng sẽ tạo ra một khoảng trống an ninh đáng kể cho các quốc gia tiền tuyến. Một số hệ thống quân sự của Mỹ hiện vẫn chưa có sản phẩm tương đương ở châu Âu, và việc phát triển chúng có thể mất nhiều năm. Điều này đặt ra một câu hỏi lớn: liệu châu Âu có thể chờ đợi sự tự chủ trong khi thách thức an ninh vẫn hiện hữu?

Lập trường của Litva và Estonia càng trở nên dễ hiểu hơn khi nhìn vào bối cảnh quan hệ giữa Mỹ và châu Âu đang trải qua giai đoạn khủng hoảng, làm suy yếu lòng tin trong NATO. Nhiều quốc gia đã kêu gọi ngừng mua vũ khí Mỹ, và EU đã triển khai các chương trình tín dụng tài trợ cho chi tiêu quốc phòng, nhưng nguồn tài chính này chỉ tập trung vào việc phát triển và mua sắm vũ khí châu Âu.

Thái độ này cũng được phản ánh ở Ba Lan. Quốc gia này từng mua rất nhiều vũ khí Mỹ, nhưng chính sách đối ngoại mới của Mỹ đã đóng lại những cơ hội tương tự, giảm đáng kể khả năng Ba Lan mua các sản phẩm quốc phòng của Mỹ với số lượng lớn. Trước tình hình đó, các quan chức Ba Lan đã nhanh chóng chuẩn bị danh sách các loại vũ khí do nước này sản xuất để nộp cho các chương trình tín dụng của EU, nhằm vừa tăng cường quốc phòng, vừa giúp ngành công nghiệp trong nước giành được các đơn hàng mới.

Rõ ràng, việc tránh xa các sản phẩm quốc phòng của Mỹ, bên cạnh sự độc lập về mặt chiến lược, có thể mang lại lợi ích kinh tế cho các nước châu Âu. Tuy nhiên, đối với các quốc gia giáp biên giới với Nga, những hạn chế của chương trình tái vũ trang EU lại mang đến những vấn đề đặc biệt nghiêm trọng. Với những lo ngại hiện tại, việc đề xuất xem xét các ngành công nghiệp quốc phòng không chỉ của Mỹ mà còn cả Thổ Nhĩ Kỳ và Hàn Quốc – những quốc gia đang tích cực hợp tác với thị trường châu Âu – dường như là một bước đi hợp lý.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc