Lý do nằm sau quyết định sa thải Thống đốc Fed Lisa Cook của Tổng thống Mỹ Donald Trump

Thống đốc Fed Lisa Cook

Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 25/8 cho biết ông đang tiến hành sa thải Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Lisa Cook khỏi vị trí trong Hội đồng Thống đốc Fed.

Ông Trump đưa ra thông báo này trong một bức thư gửi bà Cook và đăng tải trên mạng xã hội Truth Social. Lý do của Trump là bà Cook đã có hành vi “khai man” trong một hoặc nhiều thỏa thuận vay thế chấp nhà.

“Xét đến hành vi gian dối và có khả năng phạm tội trong vấn đề tài chính, (người dân Mỹ) không thể và cá nhân tôi cũng không thể đặt niềm tin vào sự liêm chính của bà,” Trump viết cho Cook, nhân vật từng là người phụ nữ da đen đầu tiên giữ chức Thống đốc Fed.

“Hành vi này thể hiện sự cẩu thả nghiêm trọng trong các giao dịch tài chính, làm dấy lên nghi ngờ về năng lực và độ tin cậy của bà với tư cách một nhà quản lý tài chính,” ông viết tiếp.

Theo luật, Tổng thống Mỹ chỉ có thể bãi nhiệm một quan chức Fed nếu đưa ra được “lý do chính đáng”. Thường lý do này liên quan tới hành vi sai trái của quan chức Fed, hoặc do lơ là nhiệm vụ.

Trong nhiều tháng qua, Trump đã lên tiếng phàn nàn về việc Chủ tịch Fed Jerome Powell không hạ lãi suất. Quyết định mới của ông được xem là một đòn công kích tiếp theo nhằm vào Fed.

Quyết định sa thải Cook của Trump có thể vấp phải thách thức tại tòa án liên bang và cuối cùng là Tòa án Tối cao Mỹ.

Người phát ngôn của Fed hiện chưa đưa ra bình luận về lá thư của Trump.

Cá nhân bà Cook dường như đã biết trước các động thái của Trump. Trong một tuyên bố đưa ra hôm thứ Tư tuần trước, bà Cook cho biết: “Qua truyền thông, tôi có hay tin rằng Giám đốc Cơ quan Tài chính Nhà ở Liên bang (FHFA) William Pulte đã đăng trên mạng xã hội rằng ông ấy đang làm hồ sơ chuyển cơ quan công tố xem xét hình sự một đơn xin vay thế chấp thực hiện cách nay 4 năm, từ trước khi tôi gia nhập Fed. Tôi sẽ nghiêm túc trả lời bất kỳ câu hỏi nào về lịch sử tài chính của mình với tư cách thành viên Fed. Tôi đang thu thập thông tin chính xác để trả lời các câu hỏi hợp lệ và cung cấp sự thật”.

Lisa Cook sinh năm 1964 tại Georgia, rất nổi bật với hành trình học thuật và sự nghiệp ấn tượng. Bà tốt nghiệp Cử nhân Vật lý và Triết học tại trường Spelman College, tiếp tục nhận bằng Triết học, Chính trị và Kinh tế từ Đại học Oxford trước khi lấy bằng Tiến sĩ Kinh tế tại trường UC Berkeley vào năm 1997.

Trong sự nghiệp, Cook từng giảng dạy tại Đại học Harvard, nghiên cứu tại Viện Hoover (Stanford) và là giáo sư tại Đại học Bang Michigan. Bà cũng đảm nhận vai trò cố vấn chính sách cho Bộ Tài chính Mỹ và Hội đồng Cố vấn Kinh tế dưới thời Tổng thống Barack Obama.

Tháng 5/2022, Lisa Cook được Thượng viện Mỹ phê chuẩn vào Hội đồng Thống đốc Cục Dự trữ Liên bang (Fed), trở thành phụ nữ da đen đầu tiên giữ cương vị này và được tái bổ nhiệm hồi năm 2023.

Thượng Nghị sĩ Elizabeth Warren của đảng Dân chủ đã ra tuyên bố nói rằng "âm mưu bất hợp pháp nhằm sa thải Lisa Cook" cho thấy một "hành vi tiếm quyền mang tính độc đoán, vi phạm trắng trợn Đạo luật Fed, và phải bị đảo ngược tại tòa án”.

Việc bãi nhiệm Cook diễn ra sau nhiều tháng Trump phàn nàn về Fed và Chủ tịch Jerome Powell vì không hạ lãi suất theo yêu cầu của ông.

Ngày 15/6, Trump hỏi một nhóm nghị sĩ Cộng hòa rằng ông có nên sa thải Powell không, và họ đồng ý. Trump nói ông sẽ thực hiện điều đó. Nhưng chỉ một ngày sau, Trump công khai phủ nhận việc sẽ sa thải Powell, dù để ngỏ khả năng này “trong tương lai.”

Nếu Trump thành công trong việc loại bỏ Cook, ông sẽ có thể đề cử người thay thế và tái định hình Hội đồng Thống đốc Fed trong nhiều năm tới.

Các Thống đốc Fed thường có nhiệm kỳ 14 năm. Trong số 7 người ngồi ghế Thống đốc hiện nay, Christopher Waller và Michelle Bowman là người do Trump bổ nhiệm. Trump cũng từng đề cử Powell làm Chủ tịch Fed hồi năm 2017.

Tính đến chiều 25/8, Hội đồng Thống đốc Fed còn 6 thành viên, gồm cả Cook. Hiện Hội đồng đang có một ghế bỏ trống, sau khi bà Adriana Kugler từ chức hồi đầu tháng này.

Trump đã đề cử Stephen Miran, Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế, lấp vào chỗ trống đó. Nếu Miran được Thượng viện thông qua và Trump thành công trong việc bãi nhiệm Cook rồi cài người thay thế, ông sẽ có thế đa số 4–3 trong Hội đồng.

Hội đồng cùng với năm Chủ tịch Fed khu vực (luân phiên) tạo thành Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC), cơ quan ra quyết định lãi suất chủ chốt của Fed. Tuy nhiên, Ủy ban này còn quan trọng hơn vì đang kiểm soát một số lãi suất khác, gồm lãi suất trả cho các khoản dự trữ mà nhiều ngân hàng gửi tại Fed./.

(Vietnam+)