Lý do thuyết âm mưu hấp dẫn chúng ta

Điều quan trọng là vẫn phải cảnh giác về những đức tin và ý tưởng của chính bạn. Ảnh: Rest of world.

Thuyết âm mưu hấp dẫn bởi vì chúng lấp đầy nhiều nhu cầu tâm lý khác nhau của con người. Chúng không liên quan đến những nguyên tắc logic; thay vào đó, chúng dựa trên những thiên kiến nhận thức, ngụy biện, và lỗi sai trong quan điểm của mọi người về thực tế.

Những người theo chủ nghĩa âm mưu cũng sử dụng những luận điểm quay vòng để tự bảo vệ chính mình khỏi sự chỉ trích. Điều quan trọng là vẫn phải cảnh giác về những đức tin và ý tưởng của chính bạn.

Bạn có cảm thấy mình tự bảo vệ chính mình khỏi những bằng chứng không ủng hộ cái bạn nghĩ, hay chỉ đơn giản là bạn không thích không? Hãy nhớ rằng, bất kỳ ai cũng có thể là một người theo chủ nghĩa âm mưu; bất chấp những gì phim ảnh và TV vẫn thường chiếu, những thuyết âm mưu không có giới hạn đối với những người đội mũ thiếc.

Do đó, hãy nghĩ xem liệu suy nghĩ của bạn có nghiêng về chiều hướng của một người theo chủ nghĩa âm mưu hay không. Bạn có thấy những thế lực lớn hơn đang chống lại bạn hoặc tổ chức mà bạn yêu mến hay không? Đây có phải một thứ logic hợp lý đáng để suy nghĩ không? Sau cùng thì, thảm họa 9/11 đúng là kết quả của một âm mưu Hồi giáo cực đoan, nhưng Mỹ không liên quan đến nó - họ chỉ bỏ lỡ nhiều dấu hiệu cảnh báo bởi vì sự thiếu hợp tác giữa các cơ quan tình báo khác nhau.

Al-Qaeda cũng là một thuyết âm mưu có thật, nhưng không lớn. Hãy nghĩ về những âm mưu lớn như một loại ngụy khoa học - chúng bao gồm những điều thật sự xảy ra, nhưng chúng là kết quả bị ảnh hưởng bởi những logic tồi tệ. Nếu bạn gặp một thuyết âm mưu, việc áp dụng tư duy logic chặt chẽ vào thuyết đó là rất quan trọng.

Tự hỏi bản thân nếu âm mưu đó thực sự có những bằng chứng xác thực, và nó sẽ hé lộ điều gì nếu nó là thật. Sự hoài nghi lành mạnh là dụng cụ quan trọng nhất bạn có thể dùng khi đối mặt với các thuyết âm mưu; nó rất hữu ích đối với việc lọc ra những gì là sai hoặc không hợp lý từ những cái đúng.

Các thuyết âm mưu lớn có thể là công cụ hữu ích, miễn là bạn sử dụng chúng làm chuẩn mực cho những logic xấu - thay vì đi theo nó một cách mù quáng - và sử dụng ví dụ của chúng để chứng minh cho suy nghĩ của bạn.

Albert Rutherford/NXB Phụ nữ Việt Nam