Mãi nhớ ông Bộ trưởng nông dân

Người Bộ trưởng tận tụy và gần gũi

Ông Lê Huy Ngọ sinh năm 1938 tại xã Tĩnh Hải (huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa), trưởng thành từ cán bộ khuyến nông rồi Trưởng ban hợp tác xã trong thời kỳ “khoán hộ” do Bí thư Kim Ngọc khởi xướng.

Từ năm 1997 đến 2004, ông giữ cương vị Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Đây là giai đoạn ngành nông nghiệp Việt Nam đứng trước nhiều khó khăn, thiên tai dồn dập, thị trường biến động, yêu cầu đổi mới sản xuất nông nghiệp đặt ra cấp thiết.

Nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Huy Ngọ tại nhà riêng. Ảnh NGUYỄN KIỂM

Là người xuất thân từ nông thôn, ông hiểu sâu sắc nỗi nhọc nhằn của người nông dân. Khi đã là Bộ trưởng, ông vẫn giữ nếp quen “chăm đi cơ sở, hỏi đáp với nông dân, lội đồng cùng nông dân”.

Trong các chuyến công tác ấy, ông thường mặc quần xắn gấu, lội bùn thăm ruộng, hỏi chuyện bà con về giống, nước tưới, giá cả, thị trường. Ông từng nói trong một hội nghị ngành: “Nếu chúng ta không lắng nghe nông dân, không hiểu những điều họ cần, thì mọi chính sách sẽ chỉ nằm trên giấy.” Chính sự chân thành, gần gũi ấy khiến ông được bà con quý mến như người thân, còn cán bộ ngành kính trọng như một người thầy mẫu mực.

Trong suốt thời gian giữ cương vị Bộ trưởng, ông nổi bật với vai trò chỉ huy phòng, chống thiên tai. Những năm 1999-2003, khi bão lũ liên tiếp hoành hành miền Trung, hình ảnh ông mặc áo mưa, đội gió đội mưa, có mặt tại vùng tâm bão chỉ đạo ứng phó, cứu trợ đã trở nên quen thuộc. Ông thường là người đầu tiên xuống hiện trường và cũng là người rời về sau - khi đã chắc chắn từng hộ dân được an toàn, từng tuyến đê điều được gia cố, từng con đường đến vùng ngập được khai thông để cứu trợ. Ông từng nhấn mạnh trong một cuộc họp khẩn tại Thừa Thiên Huế năm 1999: “Nông dân là những người chịu thiệt thòi nhất khi bão lũ ập đến. Cứu dân, phải chạy đua với thời gian”.

Nghĩ và nói về người tiền nhiệm của mình, nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát xúc động nhớ lại: “Anh Ngọ là người không bao giờ ngồi yên trong phòng máy lạnh khi dân đang ngập trong bão. Anh có mặt tại hiện trường không chỉ để chỉ đạo, mà để động viên, để chia sẻ từng nỗi mất mát với bà con”.

Nhờ sự chỉ đạo quyết liệt, sâu sát ấy, nhiều thiệt hại đã được giảm nhẹ, nhiều sinh mạng, tài sản được cứu vớt. Với cán bộ ngành nông nghiệp, hình ảnh Bộ trưởng Lê Huy Ngọ giữa tâm bão là biểu tượng của trách nhiệm và lòng trắc ẩn với sự nghiệp nông nghiệp, nông thôn trong lúc gian nguy.

Không chỉ quyết liệt chống bão lũ, ông còn được biết đến như một trong những người tiên phong thúc đẩy đổi mới nông nghiệp theo hướng hiện đại, đưa tiến bộ khoa học vào sản xuất. Ông quan niệm: “Muốn thoát khỏi vòng luẩn quẩn “được mùa mất giá, được giá mất mùa”, phải đổi mới tư duy sản xuất, phải đi bằng đôi chân của khoa học công nghệ.”

Trên cương vị Bộ trưởng, ông đã chỉ đạo đẩy mạnh các chương trình nghiên cứu, chọn tạo giống cây trồng, vật nuôi năng suất cao, chống chịu sâu bệnh, thích ứng biến đổi khí hậu; đồng thời thúc đẩy cơ chế chuyển giao nhanh kết quả nghiên cứu tới hợp tác xã, hộ nông dân. Nhiều giống lúa mới năng suất vượt trội, nhiều mô hình chăn nuôi bán công nghiệp, công nghiệp đã ra đời và nhanh chóng lan tỏa trong thời gian ông đương chức. Ông không quản ngại đi hàng trăm cây số để tận mắt xem bà con gieo giống mới ra sao, chăm sóc thế nào, hiệu quả kinh tế có thật sự tăng lên hay không.

Ông Nguyễn Sinh Cúc, nguyên Phó tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, từng nhận xét: “Anh Ngọ rất nhạy bén với đổi mới. Anh không chỉ lo cứu đói, cứu dân khi bão lũ, mà còn đau đáu, nghĩ cách để nông dân không chỉ đủ ăn mà còn làm giàu từ đồng ruộng”.

Một tấm lòng, một trái tim

Sau khi hoàn thành nhiệm vụ Bộ trưởng vào năm 2004, ông tiếp tục tham gia nhiều hoạt động xã hội, đóng góp trí tuệ cho các chính sách về nông nghiệp, nông thôn, giảm nghèo và phát triển bền vững. Ở bất cứ vị trí nào, ông vẫn giữ nét giản dị, gần gũi, không khoa trương. Ai từng gần ông đều cảm nhận được một điều: Kể cả khi đã về nghỉ hưu, ông vẫn luôn tha thiết với nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Có cảm giác như ông lo cho từng giọt mồ hôi của người nông dân, trăn trở từng hạt gạo, cân đường của bà con vùng sâu, vùng xa. Có lần, sau một chuyến đi dài đầy mệt nhọc, ông nói rằng: “Mình nghỉ ngơi thì được, nhưng ruộng đồng thì không thể nghỉ. Dân còn trông vào từng vụ, từng mùa...”.

Vì vậy, dù ở cương vị nào, ông Lê Huy Ngọ cũng luôn mang trong tim hình ảnh những người nông dân chân đất gánh trên vai cả hồn cốt đất nước. Với ông, sức mạnh thật sự của đất nước không chỉ nằm ở các khu công nghiệp sáng đèn, mà bắt đầu từ giọt mồ hôi trên thửa ruộng, từ từng bông lúa, quả cà, con cá, con gà... những thứ làm nên cuộc sống, nuôi dưỡng dân tộc qua bao thế hệ.

Nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Huy Ngọ trong một lần trả lời phỏng vấn phóng viên Báo Quân đội nhân dân tại nhà riêng. Ảnh NGUYỄN KIỂM

Ông Lê Huy Ngọ đã đi xa. Nhưng khi chúng ta nhìn về những cánh đồng lúa chín, những khu chăn nuôi hiện đại, những vùng cây trái sum suê, không ai quên được dấu ấn của một con người từng âm thầm vun đắp, từng đi trước mở đường, từng đứng mũi chịu sào để nông nghiệp Việt Nam có thể đứng vững và đi lên.

Có lẽ, điều quý nhất ông để lại không chỉ là những chính sách, những thành tựu, mà là một tấm gương về tình yêu thương, về sự tận hiến, về bản lĩnh và trách nhiệm. Một tấm gương của người cán bộ vì dân mà sống, vì dân mà làm, không màng danh lợi. Mỗi khi nhắc đến ông, điều đầu tiên người ta nhớ không phải là chức vụ, mà là hình ảnh một người bạn lớn, gần gũi, thủy chung với nông dân.

Vĩnh biệt ông Lê Huy Ngọ - người đã sống một đời trọn vẹn, và sẽ còn sống mãi trong lòng chúng tôi, trong lòng những người nông dân Việt Nam.

HOÀNG TRỌNG THỦY