Mâm cúng lễ Vu lan báo hiếu đầy đủ gồm những gì?

Tháng 7 Âm lịch hàng năm không chỉ gắn với lễ Xá tội vong nhân mà còn là mùa Vu lan, dịp đặc biệt để người Việt bày tỏ tấm lòng hiếu kính với tổ tiên và cha mẹ. Trong ngày này, mỗi gia đình thường chuẩn bị mâm cúng trang trọng, vừa mang ý nghĩa tâm linh, vừa thể hiện truyền thống “uống nước nhớ nguồn”.

Mâm cúng lễ Vu lan gồm những gì?

Theo tác giả Hồ Đức Thọ trong sách “Nghi lễ thờ cúng truyền thống của người Việt”, lễ Vu lan tại gia thường có bốn phần chính: cúng Phật, cúng thần linh, cúng gia tiên và cúng thí thực cô hồn. Tuy nhiên, để thuận tiện, nhiều gia đình hiện nay gộp lễ thần linh và gia tiên thành một.

Điều quan trọng nhất trong các mâm lễ không nằm ở sự cầu kỳ, đắt đỏ, mà ở tấm lòng thành tâm của con cháu khi dâng cúng. Đó là cách để mỗi người thể hiện tình cảm biết ơn, tri ân đấng sinh thành và tưởng nhớ đến nguồn cội.

Mâm cúng Phật

Với các gia đình theo đạo Phật, lễ Vu lan mang ý nghĩa vô cùng đặc biệt, gắn liền với sự tích Mục Kiền Liên cứu mẹ thoát khỏi kiếp ngạ quỷ. Vì vậy, việc dâng cúng Phật trong ngày này không thể thiếu.

Mâm cúng Phật thường là cơm chay, có thể chỉ đơn giản là một mâm cơm với rau củ quả, đậu phụ, canh chay hoặc đơn giản hơn chỉ với một mâm ngũ quả. Nhiều gia đình còn chuẩn bị thêm bánh trái để tăng phần trang trọng.

Điểm quan trọng nhất chính là sự tinh khiết và thanh tịnh. Lễ cúng thường diễn ra vào ban ngày, trong không gian yên tĩnh. Sau khi hành lễ, cả nhà cùng nhau thụ lộc, vừa giữ trọn nghi lễ tâm linh, vừa gắn kết tình thân.

Ngoài ra, một số gia đình còn kết hợp cúng thần Tài trong ngày này, cầu mong may mắn và tài lộc, song vẫn giữ nguyên tinh thần thành kính.

Mâm cỗ chay cúng lễ Vu lan. (Ảnh Thu Huong Vu)

Mâm cúng gia tiên

Bên cạnh mâm cúng Phật, mâm lễ dâng lên gia tiên trong ngày Vu lan cũng vô cùng quan trọng. Đây là dịp để con cháu nhớ về cội nguồn, thể hiện sự hiếu thảo và lòng kính trọng.

Trên bàn thờ, những lễ vật cơ bản thường gồm:

Trầu cau: Biểu tượng của lòng hiếu thảo.
Hương, đèn, nến: Không thể thiếu trong mọi nghi lễ tâm linh.
Hoa tươi: Thường chọn hoa cúc, hoa huệ, hoa hồng – tượng trưng cho sự tinh khiết và trường tồn.
Ngũ quả: Chuối, cam, quýt, nho… với ý nghĩa sung túc, đủ đầy.
Rượu, nước: Thể hiện sự trọn vẹn của lễ vật.

Bên cạnh đó, mâm cỗ mặn truyền thống thường có xôi gấc, gà luộc, canh, cá kho, chả ram, món xào, rau luộc, nộm… Nếu gia chủ lựa chọn làm cỗ chay thì có thể chuẩn bị các món như đậu phụ, nấm xào, rau củ kho, canh chay.

Dù đơn giản hay cầu kỳ, điều quan trọng nhất là mâm cúng phải được nấu nướng sạch sẽ, bày biện tinh tươm để thể hiện tấm lòng thành.

Mâm cỗ mặn cúng gia tiên ngày Vu lan. (Ảnh: Thu Hương Vũ)

Mâm cúng cô hồn

Một nét đặc biệt trong lễ Vu lan chính là mâm cúng thí thực cô hồn, hay còn gọi là cúng cháo chúng sinh. Đây là nghi lễ mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, thể hiện lòng từ bi với những vong hồn không nơi nương tựa.

Theo quan niệm dân gian, trong tháng 7 âm lịch, quỷ môn quan mở ra để các vong hồn được trở về dương thế. Bởi vậy, mâm cúng cô hồn thường được bày ở ngoài sân, không đặt trong nhà.

Các lễ vật thường có:

Cháo trắng loãng, chia vào nhiều bát nhỏ.
Muối, gạo để rải ra bốn phương sau khi cúng, tiễn các vong hồn.
Bánh kẹo dành cho những linh hồn trẻ em.
Ngô, khoai, sắn
Tiền vàng mã, hương, nến.

Mâm cúng này thường không cầu kỳ nhưng lại mang ý nghĩa vô cùng lớn, nhắc nhở con người về lòng nhân ái, sẻ chia, “lá lành đùm lá rách”.

Mâm cúng cô hồn đặt ngoài trời. (Ảnh: Thuyvu755)

Ngoài việc cúng tại gia, nhiều gia đình còn lựa chọn đến chùa để làm lễ cúng cô hồn. Tại đây, chư tăng thường tổ chức nghi lễ cúng thí thực cho chúng sinh, giúp hồi hướng công đức, cầu nguyện cho các vong linh sớm siêu thoát. Đây không chỉ là cách cúng đúng nghi thức, mà còn mang giá trị tâm linh to lớn, thể hiện tinh thần nhân ái, bao dung của đạo Phật.

Chuẩn bị mâm cúng Vu lan không chỉ là một nghi thức tín ngưỡng mà còn là một bài học sâu sắc về đạo hiếu. Khi cả gia đình quây quần bên mâm cỗ, cùng nhau thắp nén hương dâng lên tổ tiên, cũng là lúc con cháu được nhắc nhở về tình thân, về cách sống biết ơn và yêu thương.

Nhật Thùy