Mang mùa xuân vào trang báo tết

Phóng viên viết báo tết

Báo xuân là một trong những “món ăn tinh thần” không thể thiếu của mỗi người dân Việt Nam trong dịp tết đến, xuân về. Vượt ra ngoài vai trò của một sản phẩm báo chí, những giai phẩm xuân đã trở thành nét văn hóa đặc biệt và cũng có thể nói là rất riêng biệt của ngày tết Việt Nam. Số báo tết thường là ấn phẩm được đầu tư công phu nhất trong năm, vì vậy các cơ quan báo chí phải chuẩn bị từ rất sớm. Trong ấn phẩm đặc biệt này, các phóng viên, biên tập viên đều dồn tất cả tâm huyết, trí tuệ, tài năng của mình, mang đến độc giả những bài viết, hình ảnh thay cho lời chúc năm mới nhiều ý nghĩa nhất. Điểm nhấn của những trang báo xuân như chính tên gọi của nó, là những bài viết đậm chất xuân, hơi xuân, không khí mùa xuân và tất nhiên cũng không thể xa rời tính định hướng, mục đích, tôn chỉ của tờ báo.

Nhiều đại biểu quan tâm các ấn phẩm báo xuân được trưng bày tại Hội báo xuân tỉnh Bình Phước năm 2024 - Ảnh tư liệu

Trước khi triển khai làm báo tết, ban biên tập thống nhất và đưa ra chủ đề. Từ đó phóng viên theo dõi lĩnh vực, địa bàn của mình có thể dựa vào để đăng ký đề tài. Tuy nhiên, cho dù là đề tài nào thì phóng viên vẫn phải thể hiện được sự tươi mới của mùa xuân theo góc nhìn riêng. Đó là sự “thay da, đổi thịt” của từng thôn, ấp, phường, xã, địa phương; là dấu ấn đậm nét của từng ngành, lĩnh vực; là niềm hân hoan, phấn khởi của các tầng lớp nhân dân trên địa bàn; là kỳ vọng và niềm tin vào sự bứt phá, phát triển toàn diện, bền vững của địa phương và đất nước. Với mỗi phóng viên, những tháng cuối năm thường là thời gian vất vả, bận rộn nhất; vừa phải viết bài cho số báo thường kỳ vừa phải chăm chút đề tài báo xuân.

Viết bài cho báo tết không hề dễ. Toàn bộ quá trình lấy thông tin, xử lý thông tin, phóng viên phải thực hiện thời gian từ trước tết khá xa. Thời điểm này cuộc sống, sinh hoạt xã hội đang diễn ra bình thường, chưa thấy bóng dáng mùa xuân, nên phóng viên phải làm sao “biến” ngày bình thường ấy thành một ngày rộn rã mùa xuân. Để có thể thực hiện được sự tươi mới của đề tài báo xuân, ngoài tích lũy tư liệu, số liệu trong quá trình tác nghiệp phóng viên còn phải tạo ra cảm xúc và hòa vào không gian của tác phẩm. Qua nhiều năm trong nghề tôi khẳng định, viết báo tết thực sự rất đặc biệt. Đặc biệt ở chỗ, những đề tài phải được tác giả tư duy, ấp ủ ngay từ đầu năm, đến khi triển khai thì phải rà soát, kiểm tra kỹ lại đề tài, địa bàn đó như thế nào mới bắt đầu viết. Đi cơ sở để lấy tư liệu, tìm cảm xúc viết báo xuân không thể như đi làm tin, bài thông thường mà phải có thời gian, thậm chí phải “cùng ăn, cùng ở, cùng làm” với đối tượng tại cơ sở. Những chuyến đi như thế giúp phóng viên trưởng thành, chín chắn hơn. Với tôi, những điều học được từ các chuyến đi cơ sở chưa bao giờ là đủ, những buồn vui với nghề không bao giờ có thể quên được. Công việc nhiều khi có những va vấp, khó khăn nhưng cũng không ít thú vị, giúp tôi trưởng thành để làm tròn nhiệm vụ phóng viên của mình.

Biên tập báo tết

Khi chuyển sang tòa soạn với chức danh thư ký, tôi lại có trải nghiệm làm báo tết cũng không kém phần bận rộn với những cái khó rất riêng của công việc biên tập. Những ngày cuối năm, cường độ công việc ở tòa soạn rất cao, nhất là khi cơ quan phát hành báo in 5 số/tuần; bởi vừa ra báo hằng ngày lại phải hoàn tất báo tết trong thời gian ngắn. Cường độ làm việc trong những ngày này gấp đôi, thậm chí gấp ba so với ngày thường. Do áp lực về tiến độ để kịp ra báo đúng ngày nên ở tòa soạn thường phải làm thêm nhiều giờ, có khi đến tận khuya.

Sau khi phóng viên hoàn thành bài viết cho báo tết cũng là lúc thư ký tòa soạn bắt đầu biên tập, xếp trang, chọn hình ảnh. Thư ký tòa soạn là người được giao trách nhiệm chính trong việc biên tập, bố trí bài từng trang theo ma-két đã được ban biên tập phê duyệt. Từng con số, câu chữ phải rà soát cẩn trọng, phải biên tập văn phong thêm phần bay bổng hơn, sắc nét hơn để có thể mang cả mùa xuân vào từng trang báo tết. Có không ít bài báo đã đưa vào trang, ban biên tập duyệt vẫn phải sửa, biên tập nhiều lần và cắt bớt, thậm chí có bài phải loại ra, thay bài khác để đảm bảo chính xác, hay và phù hợp với chủ đề hơn.

Vai trò, nhiệm vụ của tòa soạn trong làm báo xuân rất quan trọng. Không những biên tập nội dung, câu chữ mà còn phải đặt đúng vị trí bài viết ở tất cả trang báo. Hình ảnh phải trình bày công phu, thẩm mỹ cao. Biên tập viên và thư ký tòa soạn ngoài năng lực, trình độ chuyên môn, cần có bản lĩnh nghề nghiệp, nghệ thuật từ chối bản thảo không đạt chất lượng, không đáp ứng yêu cầu. Vẫn biết người viết đã lao tâm khổ tứ, muốn tác phẩm của mình được ra đời, nếu bị từ chối sẽ rất buồn. Vì vậy, khi trả lại bài cho tác giả phải có lý do chính đáng. Trả lại tác phẩm không phải là đố kỵ nhau, nhưng có phần chắc chắn là tác giả đã thiếu sự đầu tư, lười đọc và sửa lại bản thảo hoặc có sự trùng lặp về nội dung với tác phẩm khác tốt hơn.

Trong tất cả công việc làm báo tết, trang bìa là nỗi trăn trở thường trực của tất cả mọi người trong cơ quan, từ ban biên tập, tòa soạn đến các phòng phóng viên đều phải đầu tư ý tưởng vào trang bìa. Bìa báo xuân vừa phải chuyển tải được chủ đề của số báo vừa bắt mắt, tươi mới, sáng tạo và độc đáo. Trang bìa số báo tết giống như một tác phẩm nghệ thuật mà các cơ quan báo chí phải đầu tư nhiều tâm trí nhất. Bìa báo tết là gương mặt điển hình của tờ báo bắt đầu một năm mới. Nó càng trở nên đặc biệt, càng tỏa ra sự tươi vui, ấm áp, phóng khoáng thì càng dễ được bạn đọc đón nhận.

Báo xuân là tất cả những gì tinh túy nhất của một năm lao động, được các tác giả và cơ quan báo tập trung trí tuệ, sức lực đầu tư cho ra đời những tác phẩm có giá trị nhất dành tặng độc giả như một món quà khi tết đến, xuân về. Sự phát triển của báo mạng nói riêng, internet nói chung mang đến những hình thức mới cho báo chí. Các cơ quan báo đã thực hiện những chuyên trang xuân - tết online hấp dẫn trên báo điện tử nhằm đáp ứng nhu cầu và thu hút công chúng trẻ. Đối với những người thích đọc báo in, nhất là người lớn tuổi, thì tờ báo xuân vẫn là món ăn tinh thần không thể thiếu trong dịp tết. Bởi lẽ, báo xuân là giai phẩm hấp dẫn, thu hút người đọc không chỉ bởi hình thức đẹp, cách trình bày bắt mắt mà còn bởi sự phong phú của các bài viết, hình ảnh; nội dung mang đậm nét truyền thống dân tộc, nhưng cũng cập nhật khá đầy đủ tính thời sự, như hơi thở mùa xuân.

Tiến Bình