Mất mùa lúa xuân, nông dân Bát Xát khóc ròng

Hiện tượng lạ chưa từng xảy ra

Như mọi năm, thời điểm này, cánh đồng rộng lớn của xã Mường Vi được phủ kín màu xanh lúa Séng Cù. Nhìn từ xa, cánh đồng lúa đang thì trỗ bông, xanh tốt mơn mởn, thế nhưng đến gần mới thấy tất cả các bông lúa đều bị lép hạt. Thống kê ban đầu của UBND xã, gần như toàn bộ 152 ha lúa đã trỗ bông nhưng không vào hạt.

Nông dân Mường Vi cắt diện tích lúa lép về làm thức ăn cho gia súc.

Gia đình ông Vàng Văn Sắn, thôn Lâm Tiến, xã Mường Vi có khoảng 1,3 mẫu ruộng (gần 5.000 m2), mỗi năm cấy 2 vụ lúa Séng Cù. Nếu được mùa, mỗi vụ gia đình ông thu hoạch được gần 2 tấn thóc, thu về hơn 30 triệu đồng. Thế nhưng năm nay, ông Sắn không hiểu vì sao toàn bộ diện tích lúa Séng Cù của gia đình từ khi cấy đến lúc trỗ bông đều phát triển bình thường, nhưng đến khi vào hạt thì trên 90% bông lúa bị lép. Gia đình ông đang cắt dần diện tích lúa lép về làm thức ăn cho gia súc. Ông Sắn cho biết: Gia đình tôi cấy lúa Séng Cù đã hơn chục năm nay nhưng chưa bao giờ gặp phải hiện tượng như thế này. Không chỉ mất trắng tiền thuê cấy, cày, bừa, mua giống, phân bón, thuốc trừ sâu, tôi còn mất công thu dọn ruộng để chuẩn bị đất cho vụ lúa tới.

Vừa đi thăm diện tích lúa Séng Cù gần 10.000 m2 của gia đình về, chị Mò Thị Chuẩn, thôn Ná Ản, xã Cốc Mỳ luôn tay lau mồ hôi và những giọt nước mắt cứ trào ra liên tục, chị nghẹn ngào: Năm nay tôi cấy cũng đúng khung thời vụ, sinh trưởng và phát triển bình thường, thậm chí nhiều diện tích còn tốt hơn mọi năm, thế nhưng không hiểu tại sao lại không kết hoa chắc hạt. Nhiều diện tích lúa, bông trỗ rất to, đẹp, nhưng đã hơn nửa tháng rồi mà vẫn đứng chong chong, không uốn câu, như vậy là năm nay nhà tôi mất trắng 50 triệu đồng.

Không chỉ ở Mường Vi, mà nhiều diện tích lúa ở các xã trên địa bàn huyện Bát Xát cũng xảy ra hiện tượng bất thường là lúa không kết hạt. Ông Trần Văn Thọ, thôn Bàu Vàng, xã Cốc Mỳ cho biết: Nhà tôi cấy hơn 1 mẫu lúa Séng Cù, những năm được mùa thu về khoảng 4 tấn thóc/2 vụ. Tôi cũng mới đi thăm đồng về thì thấy năm nay lúa không đẹp như mọi năm, số bông lép chiếm tỷ lệ lớn. Nếu từ giờ đến lúc thu hoạch thời tiết thuận lợi, gia đình tôi cũng chỉ thu được vài tạ thóc.

Ông Hoàng Văn Ngọc, Chủ tịch Hội Nông dân xã Mường Vi cho biết: Vụ xuân này, cánh đồng của xã Mường Vi đều canh tác lúa đặc sản Séng Cù. Tuy nhiên, năm nay không hiểu vì lý do gì mà cả diện tích lúa trỗ sớm, trỗ muộn đều không vào mẩy. Chúng tôi đang thống kê diện tích lúa bị lép hạt để báo cáo huyện có biện pháp hỗ trợ nông dân.

Nông dân lâm cảnh bần hàn

Từ khi giống lúa cao sản Séng Cù bén duyên với đồng đất Mường Vi đã giúp hàng trăm hộ ở xã này thoát nghèo và làm giàu, trong đó có gia đình ông Vàng Văn Sắn, chị Mò Thị Chuẩn. Thế nhưng năm nay, cây lúa Séng Cù đột nhiên mất mùa, khiến hàng trăm hộ ở Mường Vi lâm vào cảnh bần hàn, nợ nần. “Tiền giống, phân bón, thuốc trừ sâu cho gần 2 mẫu lúa đã ngót nghét 5 triệu đồng. Dự kiến sau khi thu hoạch vụ chiêm xuân, gia đình tôi sẽ bán đi một phần để trả nợ tiền giống, tiền phân bón, thuốc bảo vệ thực vật. Giờ lúa không cho thu hoạch, gia đình tôi biết làm gì để có tiền trả nợ, lo cho con cái ăn học” - chị Chuẩn nói.

Những bông lúa Séng Cù to, đẹp nhưng không vào mẩy.

Ông Trần Văn Nam, thôn Lâm Tiến, xã Mường Vi cấy khoảng 40 cân giống lúa Séng Cù, diện tích ước tính khoảng 2,5 mẫu. Hiện nay, gia đình ông Nam đã quyết định cắt cây lúa bị lép về làm thức ăn cho trâu, bò. Ông Nam cho biết: Ước tính vụ chiêm xuân năm nay, gia đình tôi mất trắng gần 4 tấn lúa, trị giá gần 60 triệu đồng. Với người nông dân như chúng tôi, một đồng mất đi còn xót, nói gì đến số tiền hàng chục triệu đồng.

Theo thống kê ban đầu, vụ xuân năm nay huyện Bát Xát gieo hơn 200 ha lúa và bị lép hoàn toàn do trỗ đúng vào những ngày rét đậm tháng 4 vừa qua (dân gian gọi là rét nàng Bân), trong đó chủ yếu là giống lúa đặc sản Séng Cù. Các xã bị thiệt hại nhiều là Mường Vi (152 ha), Bản Qua (10 ha); Bản Vược (22 ha); số còn lại thuộc các xã Cốc Mỳ, Trịnh Tường, A Mú Sung… Ước tính thiệt hại hơn 1.200 tấn thóc, trị giá gần 20 tỷ đồng.

Ông Sí Trung Kiên, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Bát Xát cho biết: Diện tích lúa của Bát Xát bị lép hoàn toàn do trỗ đúng vào thời điểm rét đậm giữa tháng 4. Trước mắt, chúng tôi vận động bà con cắt diện tích lúa lép hoàn toàn về làm thức ăn cho gia súc; đẩy vụ mùa lên nhằm thu hoạch sớm, giải phóng đất để làm vụ đông. Huyện đang xem xét hỗ trợ nông dân có diện tích lúa bị thiệt hại bằng giống cây trồng vụ đông.

Những hộ nông dân Bát Xát bị mất mùa lúa chiêm xuân đang gặp nhiều khó khăn, khó có thể bù đắp. Các cơ quan chuyên môn của tỉnh và huyện cần khẩn trương tìm hiểu rõ nguyên nhân để có những biện pháp tránh lặp lại tình trạng này trong những vụ lúa sau. Đồng thời, có phương án hỗ trợ kịp thời để phần nào giúp người dân vơi đi mất mát, tiếp tục lao động sản xuất, ổn định cuộc sống.

Tất Đạt