'Mắt xích' quan trọng của đường Hồ Chí Minh trên biển

Sau nhiều chuyến dò đường của tàu các tỉnh Trà Vinh, Bến Tre, Cà Mau... ra miền Bắc thành công, Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương quyết định mở tuyến đường Hồ Chí Minh trên biển. Tháng 4-1962, Khu ủy Tây Nam bộ chỉ đạo các tỉnh ven biển như: Bến Tre, Trà Vinh, Cà Mau... mở bến tiếp nhận vũ khí. Tại Trà Vinh, Tỉnh ủy quyết định chọn 2 xã Trường Long Hòa và Long Vĩnh thuộc huyện Duyên Hải để mở bến tiếp nhận vũ khí.

Những xã ven biển này là vùng căn cứ cách mạng, có trụ sở Tỉnh ủy Trà Vinh, vì vậy nơi đây luôn là mục tiêu tấn công của địch. Tuy nhiên, lợi thế của khu vực này là rừng rậm với hệ thống sông rạch chằng chịt. Ngoài ra, nơi đây còn có nhiều cửa sông lớn, luồng lạch sâu có thể cho tàu trọng tải lớn từ biển thọc sâu vào rừng để ngụy trang.

Bia tưởng niệm đường Hồ Chí Minh trên biển tại Di tích quốc gia Bến tiếp nhận vũ khí Cồn Tàu - Ảnh Báo Hải quân Việt Nam

Lúc tổ chức mở bến, nguyên Phó bí thư Huyện ủy Trà Cú Lê Văn Lòng được chỉ định làm Trưởng bến Cồn Tàu, chịu trách nhiệm xây dựng bến bãi cũng như lực lượng tiếp nhận, bởi ông có nhiều kinh nghiệm, lại là người địa phương, am hiểu địa bàn. Bến tiếp nhận không tập trung mà phân tán thành 2 cụm bến. Để bảo đảm bí mật, Tỉnh ủy Trà Vinh chỉ đạo thành lập 1 trung đội tự túc, cùng sống với dân cùng làm muối, đánh cá để vừa cải thiện cuộc sống vừa ngụy trang với địch.

Ngày 23-3-1963, bến Cồn Tàu đón tàu sắt đầu tiên chở theo 44 tấn vũ khí cập bến an toàn. Đây là thắng lợi đầu tiên của bến sau gần 1 năm chuẩn bị. Từ năm 1963-1966, các cán, bộ chiến sĩ đơn vị B22, bến Cồn Tàu tiếp nhận 16 chuyến tàu chở theo vũ khí, trang thiết bị chi viện cho chiến trường miền Nam.

Các vũ khí, thiết bị này được ngụy trang, cất giấu nhiều nơi, trong đó có 2 điểm chính là đình Cồn Trứng và lăng ông Cồn Tàu. Địch nghi ngờ đây là khu vực cất giấu vũ khí, chúng đã tổ chức nhiều cuộc càn quét nhưng không tìm ra. Số vũ khí mà bến Cồn Tàu tiếp nhận đã vận chuyển cho chiến trường Vĩnh Trà (tên gọi tỉnh Trà Vinh lúc đó) hơn 600 tấn, chuyển lên miền Đông hơn 100 tấn, trung chuyển từ Cà Mau qua Bến Tre 565 tấn... kịp thời chi viện cho chiến trường miền Nam đánh Mỹ.

Đêm 19, rạng sáng 20-6-1966, chuyến tàu thứ 17 đang áp sát vào bến thì bị địch phát hiện và bao vây. Lực lượng trên tàu và trên bến đánh trả quyết liệt để giải vây. Thế nhưng đúng lúc đó thủy triều xuống thấp, tàu mắc cạn không thể vào bãi nên đành phải hủy tàu để không rơi vào tay giặc. Từ đây, bến Cồn Tàu bị lộ và ngừng tiếp nhận.

Dù chỉ hoạt động trong thời gian ngắn nhưng bến tiếp nhận vũ khí Cồn Tàu đã trở thành mắt xích quan trọng của đường Hồ Chí Minh trên biển. Năm 2002, bến được công nhận là Di tích lịch sử cấp quốc gia. Năm 2010, Trung ương và tỉnh Trà Vinh đã đầu tư xây dựng công trình tưởng niệm đường Hồ Chí Minh trên biển Bến tiếp nhận vũ khí Cồn Tàu với diện tích gần 1,2 ha. Công trình gồm bia tưởng niệm và nhà trưng bày ảnh, hiện vật gắn liền với chiến công của quân dân Trà Vinh đối với tuyến đường Hồ Chí Minh trên biển.

Thanh Trà (t/h)